Υπάρχουν μερικοί οι οποίοι κατηγορούν τους πιστούς Ορθοδόξους ότι διακατέχονται από φανατισμό και μισαλλοδοξία έναντι των παμπόνηρων αιρετικών! Τι θα απαντήσουμε;
Οι πιστοί οφείλομεν, όπως μη αρνούμεθα τήν καλήν προσφοράν τών άλλων, μάλιστα δέ τών αγίων Πατέρων. Διότι δι αυτών ο Χριστός διδάσκει τήν αληθινήν θρησκείαν και διαγγέλει τόν λόγον τής αληθείας πλήρως καί αλαθήτως.
Διά τών Αγίων, τό Πνεύμα το Άγιον καί ελέγχει τόν κόσμον, λόγω τής ψυχοκτόνου απιστίας του, «περί αμαρτίας καί περί δικαιοσύνης καί περί κρίσεως», ώς είπεν ο Κύριος (Ιω. ιστ΄ 8-11). Διό ακατάπαυστος είναι ό πόλεμος τών Αγίων κατά τών αιρέσεων, μέχρι εκριζώσεως αυτών. Ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος, γράφει Γρηγόριος ο Νύσσης, διά βίου, όχι μόνον τάς συγχρόνους του «ζιζανιώσεις αιρέσεις τώ ορθώ τής πίστεως εξήλεγξε λόγω, αλλά καί τάς είς ύστερον κακώς αναθαλήσαι μελλούσας προφητικώ βλέμματι κατιδών, προεξεθέρισεν» ( PG 46, 825, 828).
Καί ημείς, «ταίς τών Πατέρων επόμενοι δόξαις»(Κυρίλλου Αλεξανδρείας, PG 76, 1200), οφείλομεν αποστρέφεσθαι καί πολεμείν τάς αντιθέους δόξας (γνώμας) τών αιρετικών καί λοιπών αθέων. «Ού δεί ετεροδιδασκαλούντων ανέχεσθαι», τονίζει ο Μ. Βασίλειος (PG 31, 760), αλλά «βάλλειν καί πολεμείν τούς Θεώ πολεμούντας» (Μ. Αθανασίου, ΒΕΠΕΣ, 32, 190). Ού «πρός έχθραν... άλλ ώστε αυτούς διορθώσαι» (Χρυσοστόμου, PG 48, 742) καί ημάς αυτούς ασφαλίσαι. Ούτω, «βασιλεύοντες κατά της αιρέσεως, κατά των παθών» (Θεοδώρου Στουδίτου, PG 99, 1272), συντελούμεν ίνα διαλάμπη «φώς ομολογίας» (τού αυτού PG 99, 1320) τής καλής καί«πάν στόμα το αντιλεγόμενον φραγή» (Γρηγορίου Παλαμά, 1, 24) είς δόξαν Θεού.
Αλλά οί πρός τούς Πατέρες διαφωνούντες κατηγορούσι τούς ποιούντας το θέλημα Κυρίου επί μισαλλοδοξία καί φανατισμώ, μή νοούντες τί λέγουσιν οί δυστυχείς. Πλήν, λαμβάνουσι παρά τών Αγίων τήν απάντησιν «ούκ έξ επιτηδεύματος φανατισμού, ουδέ από συνεπάρσεως διανοίας αλλοκότου, άλλ έκ φόβου καί τρόμου, έξ επιπόνου καρδίας καί αγάπης»λαλούμεν εναντίον τού ψεύδους καί υπέρ τής αληθείας (Θεοδώρου Στουδίτου, PG, 99, 1404).
