Μονή Φιλοθέου (1765). Η νίκη του Λόγου του Θεού κατά των αντίθεων δυνάμεων (Αποκ. ιθ΄, 11-21)
Αντιμετώπιση
Ό Χριστός ήρθε στη γη, λέει ό εύαγγελιστής Ιωάννης, «ίνα λύση τά έργα του διαβόλου» (Α' 'Ιω. 3:8), αλλά και γιά νά καταργήσει τόν ίδιο τό διάβολο με τόν σταυρικό Του θάνατο: «΄Ινα διά του θανάτου καταργήση τόν τό κράτος έχοντα του θανάτου, τουτ' έστι τόν διάβολον» (Έβρ. 2:14).
Πριν από τή σταύρωσή Του, λοιπόν, ό Χριστός «έλυε», κατέστρεφε, τά έργα του διαβόλου, οδηγώντας σέ μετάνοια τους ανθρώπους και θεραπεύοντας αρρώστους και δαιμονισμένους. Οι θεραπείες αυτές ήταν έκφραση της έσχατολογικής καταργήσεως των δαιμονικών έργων. Μέ τόν σταυρικό θάνατο καί τήν κάθοδό Του στον άδη, όμως, εκμηδένισε τή δύναμη του διαβόλου καί τήν εξουσία του πάνω στό θάνατο.
Ό Χριστός δέν εξαφάνισε μονομιάς καί όλοκληρωτκά τήν επήρεια του σατανά επάνω μας, αλλά ταπείνωσε τή δύναμή του καί μας έδωσε τά μέσα γιά νά έξουδετερώνουμε τίς παγίδες του. Δέν είμαστε, δηλαδή, απαλλαγμένοι άπό τίς επιθέσεις τοϋ πονηρού, αλλά μας έχουν δοθεί τά δπλα γιά νά τόν νικήσουμε. Πρώτος ό Κύριος, μέ τόν τριπλό πειρασμό πού δέχτηκε στην έρημο (Ματθ. 4:1-11), μάς έδειξε τόν τρόπο μέ τόν όποίο μας πολεμάει ό διάβολος, αλλά καί τή δυνατότητα, πού μας χάρισε, νά τόν νικάμε. Γιατί ό πειρασμός αυτός του Κυρίου περιλαμβάνει όλους τους πειρασμούς, πού μπορεί νά δεχθεί ένας άνθρωπος.
Ό Χριστός έδωσε εξουσία στους μαθητές Του νά καταπατούν τό διάβολο: «Ιδού δίδωμι ύμίν τήν έξουσίαν του πατείν επάνω όφεων και σκορπιών καί επί πάσαν τήν δύναμιν του έχθρού» (Λουκ. 10:19). Τό έργο των αποστόλων καί, γενικά, των ποιμένων της Εκκλησίας είναι νά όδηγούν τους ανθρώπους άπό τήν τυραννία τοϋ διαβόλου στην ελευθερία των τέκνων του Θεού. Αυτή ή ποιμαντική μέριμνα συνείχε καί τόν απόστολο Παύλο, όταν ευχόταν στους χριστιανούς της Ρώμης: «Ό δέ Θεός της ειρήνης συντρίψει τόν σατανάν υπό τους πόδας υμών εν τάχει» (Ρωμ. 16:20).
Οι άγιοι μέ τή δύναμη του Θεού συνέτριψαν τό διάβολο καί πολλές φορές ταπείνωσαν τήν αύθάδεια καί τήν αλαζονεία του, όπως συνέβη λ.χ. μέ τόν άββά Θεόδωρο, πού μέ τήν προσευχή του "έδεσε" τρεις δαίμονες έξω άπό τό κελλί του καί τους "έλυσε" έπειτα άπό πολλά παρακάλια τους.
Η πλούσια πείρα των αγίων έχει παραδώσει καί σ΄ εμάς τους τρόπους γιά νά νικάμε τό διάβολο καί νά ξεφεύγουμε τίς παγίδες καί τά τεχνάσματά του. Οί συμβουλές καί οι οδηγίες τους είναι πολύτιμες. Τίς πιό σημαντικές θ' άπαριθμήσουμε, όσο τό δυνατόν συντομότερα, στή συνέχεια:
1. Είναι απαραίτητο νά διατηρήσουμε τη χάρη του Άγίου Πνεύματος, πού πήραμε στό άγιο Βάπτισμά μας. Στή διατήρησή της, άλλωστε, αποβλέπει σύνολος ο πνευματικός μας αγώνας. Γιατί αυτή είναι πού μάς προμηθεύει τά όπλα της πνευματικής μας «στρατείας». "Οπλα πού «δέν είναι κοσμικά, άλλα έχουν τή δύναμη του Θεού νά γκρεμίζουν δαιμονικά όχυρώματα καί πονηρούς λογισμούς καί καθετί πού υψώνεται αλαζονικά εναντίον της γνώσεως του Θεού» (πρβλ. Β' Κορ. 10:4-5). Πραγματικά, «όσο είναι μέσα μας τό "Αγιο Πνεύμα, δέν μπορεί νά εισέλθει ό σατανάς καί νά παραμείνει στά βάθη της ψυχής» (άγιος Διάδοχος Φωτικής). Γιατί «τά πονηρά πνεύματα φοβούνται υπερβολικά τή χάρη τοϋ θείου Πνεύματος, καί μάλιστα όταν έπιφοιτήσει πλούσια, καθώς καθαιρόμαστε μέ τή μελέτη καί τήν καθαρή προσευχή» (άγιος Νικήτας ό Στηθάτος). Ή παρουσία της θείας χάριτος στον άνθρωπο είναι φωτιά πού καίει τά πονηρά πνεύματα καί καταστρέφει όλα τά τεχνάσματα τους.
2. Χρειάζονται θάρρος καί πίστη ότι οπωσδήποτε θά μάς βοηθήσει ό Θεός. «Άντίστητε τώ διαβόλω», μάς προτρέπει ό άγιος Ιάκωβος, «καί φεύξεται άφ' υμών» (Ιακ. 4:7). Ή θαρραλέα αντίσταση τόν φυγαδεύει. Πρέπει, όμως, νά συνοδεύεται καί άπό πίστη: «ω άντίστητε στερεοί τη πίστει» (Α' Πέτρ. 5:9). Ή πίστη είναι ή ασπίδα. πάνω στην οποία μπορούμε νά σβήνουμε όλα τά φλογισμένα βέλη του πονηρού (Έφ. 6:16). Είναι ή ακλόνητη καί σταθερή βεβαιότητα ότι ό Θεός στέκεται δίπλα μας. Καί «ει ό Θεός υπέρ ημών, τίς καθ' ημών;» (Ρωμ. 8:31). "Οταν, λοιπόν, ή ι^υχή είναι γεμάτη θάρρος καί πνευματική άνδρεία, «βλέπει τους δαίμονες νά φεύγουν σάν δραπέτες» (άγιος Νικήτας ό Στηθάτος).
3. Ό απόστολος Παύλος μάς προτρέπει νά «ντυθούμε σάν πνευματικό θώρακα τήν αγάπη» (Α' Θεσ. 5:8). Γιατί, όπως σχολιάζει ό άγιος Κασσιανός, «ή αγάπη περιβάλλει καί προστατεύει τά ζωτικά κομμάτια της καρδιάς μας, αντιστέκεται στά θανάσιμα χτυπήματα που μας προκαλούν τά πάθη, άπωθεί τά εχθρικά χτυπήματα καί έμποδίζει τά βέλη του δαίμονα νά εισχωρήσουν στον εσωτερικό μας άνθρωπο».
4. Ό ϊδιος απόστολος μάς προτείνει ενα ακόμη άμυντικό όπλο: «Φορέστε», λέει, «γιά περικεφαλαία τήν ελπίδα της σωτηρίας» (Α' Θεσ. 5:8). Είναι, πραγματικά, σωτήριο δπλο ή ελπίδα στή διάρκεια των πειρασμών. Είναι «ή περικεφαλαία πού προστατεύει τό κεφάλι. Δική μας Κεφαλή είναι ό Χριστός. Καί πρέπει, στον καιρό των θλίψεων καί των διωγμών, νά Τόν καλύπτουμε πάντα μέσα μας μέ τήν απόρθητη περικεφαλαία της ελπίδας των μελλοντικών αγαθών, κρατώντας, πάνω άπ' ολα, τήν πίστη μας α' Αυτόν ακέραιη καί αλώβητη. Γιατί, άν μάς λείψουν άλλα μέλη του σώματος, μπορούμε ακόμα καί ανάπηροι νά ζήσουμε. "Αν, όμως, μάς λείψει ή Κεφαλή, ό Χριστός, τότε δέν θά μπορέσουμε νά παραμείνουμε ζωντανοί ούτε γιά ενα λεπτό» (άγιος Κασσιανός).
5. Ή ψυχική προετοιμασία μας, μέ συνεχή νήψη (εγρήγορση) καί αδιάλειπτη προσευχή , εξουδετερώνει ενα ισχυρό δπλο τοϋ έχθρού, πού είναι ό αιφνιδιασμός. Επειδή δέν γνωρίζουμε πότε θά μάς επιτεθούν οι δαίμονες καί μέ ποιόν τρόπο, πρέπει νά βρισκόμαστε πάντοτε σέ ετοιμότητα. Ό απόστολος Πέτρος παραγγέλλει «Νήψατε, γρηγορήσατε ό αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ώρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη» (Α' Πέτρ. 5:8). Σ' αυτή τήν ψυχική προετοιμασία μάς προτρέπει καί ό ϊδιος ό Χριστός, λέγοντας: «Γρηγορείτε καί προσεύχεσθε, ίνα μή είσέλθητε εις πειρασμόν» (Ματθ. 26:41). Ή προσευχή, όταν συνδυαστεί μέ τή νήψη, γίνεται ισχυρότατο όπλο εναντίον του διαβόλου, όχι μόνο αμυντικό άλλα καί επιθετικό. Οι πατέρες τήν ονομάζουν "μαστίγιο" των δαιμόνων. Ιδιαίτερα, μάλιστα, συνιστάται ή εύχρηστη ευχή του Ίησού (Κύριε Ιησού Χριστέ ελεησόν με τον αμαρτωλό), ή επίκληση της 'Υπεραγίας Θεοτόκου καί των Αγίων εκείνων, πού έλαβαν άπό τόν Θεό τό κατά δαιμόνων χάρισμα.
6. Έκτος άπό τήν προσευχή, πολύ μάς βοηθούν στην καταδίωξη των πονηρών πνευμάτων ή νηστεία καί όλοι, γενικά, οί ασκητικοί κόποι, γιατί χαλιναγωγούν τα πάθη, μαραίνουν τις ήδονές και κάνουν ανδρείο τό νοϋ. Ό Κύριος μάς είπε: «Τούτο τό γένος (των δαιμόνων) ουκ εκπορεύεται ει μή εν προσευχή καί νηστεία» (Ματθ. 17:21). Μέ τήν άσκηση, τόν αγώνα δηλαδή γιά την τήρηση των εντολών του Χριστού, αποκτούμε τις αρετές. Καί, χωρίς κόπο, καμιά αρετή δέν φτάνει στην τελείωσή της. Οί αρετές είναι πνευματικά όπλα. "Ολες μαζί συνθέτου ν τήν ισχυρή πανοπλία, τήν όποία ό απόστολος Παύλος μάς συνιστά νά φορέσουμε, προκειμένου ν' άντιμετωπίσουμε τά τεχνάσματα του διαβόλου: «Ένδύσασθε τήν πανοπλίαν τοϋ Θεού προς τό δύνασθαι υμάς στήναι προς τάς μεθοδείας του διαβόλου» (Έφ. 6:11).
7. Ή καρτερικότητα και ή υπομονή στη διάρκεια των πειρασμών κρατάει ψηλά τό ηθικό μας, ώστε ν' αντιμετωπίζουμε τις δαιμονικές επιθέσεις μέ νηφαλιότητα. «Δί υπομονής τρέχωμεν τον προκείμενον ήμίν αγώνα», μάς προτρέπει ό απόστολος Παύλος (Έβρ. 12:1).
8. Ή ταπεινοφροσύνη, επίσης, είναι ή αρετή πού κατεξοχήν ελκύει τή χάρη του Θεού καί κάνει τήν ψυχή απόρθητο φρούριο στίς λυσσαλέες επιθέσεις του πονηρού. Μ' αυτήν αχρηστεύονται όλες οι παγίδες του εχθρού, όπως λένε οί πατέρες. Γιατί είναι αδύνατο ν' απατηθεί ένας άνθρωπος, ό όποίος δέν εμπιστεύεται τό λογισμό καί τήν κρίση του, αλλά ζει σύμφωνα μέ τίς υποδείξεις των πνευματικών του πατέρων.
9. "Αλλο απαραίτητο όπλο στή μάχη μέ τά πονηρά πνεύματα είναι ή διάκριση. Ό άγιος Ιωάννης ό Σιναΐτης λέει, ότι «πρέπει νά οπλιστούμε μέ πολλή διάκριση, γιά νά γνωρίζουμε πότε πρέπει νά πολεμάμε μέ τίς αιτίες των παθών καί μέ ποιές καί μέχρι ποιού σημείου, αλλά καί πότε πρέπει νά υποχωρούμε. Γιατί υπάρχουν περιπτώσεις, πού πρέπει νά προτιμήσουμε τή φυγή, λόγω της άδυναμίας μας, γιά νά μή θανατωθούμε».
10. Ή μελέτη του λόγου του Θεού, επίσης, εμποδίζει τό διάβολο νά μας πλησιάσει. Ό άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος λέει, ότι, «αν ό διάβολος δέν θά τολμήσει νά μπει σέ σπίτι, όπου υπάρχει Ευαγγέλιο, πολύ περισσότερο δέν θ' αγγίξει τήν ψυχή πού μελετάει μέ τό νου της τά λόγια του Ευαγγελίου». Ό ίδιος ό άγιος μας διαβεβαιώνει, πώς, «όταν ό διάβολος δει γραμμένο τό νόμο του Θεού στην ψυχή μας, δέν θά πλησιάσει, άλλα από μακριά θά μας στρέψει τά νώτα. Γιατί τίποτα δέν είναι τόσο τρομερό & εκείνον καί στους πονηρούς λογισμούς πού μας υποβάλλει, όσο ό νούς πού μελετά τά θεία».
Δέν πρέπει, άλλωστε, νά μας διαφεύγει ότι τό λόγο τού Θεοϋ ό απόστολος Παύλος τόν χαρακτηρίζει άλλοτε «μάχαιραν του Πνεύματος» (Έφ. 6:17), όταν τόν συναριθμεί μέ τά άλλα εξαρτήματα της πανοπλίας του Θεού, καί άλλοτε «ζωντανό καί δραστικό καί πιό κοφτερό άπό κάθε δίκοπο σπαθί» (Έβρ. 4:12), πού μπορεί νά ξεχωρίσει καί νά κομματιάσει ό,τι σαρκικό καί γήινο βρίσκεται μέσα μας.
11.Ό εκκλησιασμός καί όλες,γενικά,οί λατρευτικές ευκαιρίες είναι οί κυριότερες πηγές ανεφοδιασμού μας στον πόλεμο εναντίον τών δαιμόνων. Είναι τά πνευματικά μας οπλοστάσια. Ό άγιος Ιγνάτιος ό Θεοφόρος συμβουλεύει: «Φροντίστε νά συγκεντρώνεστε συχνότερα γιά ευχαριστία καί δοξολογία του Θεού. Γιατί, όταν συγκεντρώνεστε συχνά στό ίδιο μέρος, τότε συντρίβονται οί δυνάμεις του σατανά καί διαλύεται ή καταστροφική του δύναμη μέ τήν ομόνοια της πίστεώς μας».
12. Ή δαιμονική δύναμη καταργείται όχι μόνο μέ την κοινή προσευχή, άλλα καί, κυρίως, μέ τά άγιαστικά Μυστήρια πού τελούνται στους χώρους της κοινής λατρείας. Μέ τό άγιο Βάπτισμα λ.χ. ελευθερώνεται ό ανθρωπος άπό τήν τυραννία του διαβόλου, μέ τό άγιο Χρίσμα σφραγίζεται μέ τή χάρη του Άγίου Πνεύματος, ενώ μέ τήν άξια συμμετοχή του στή θεία Κοινωνία γίνεται "σύσσωμος" καί "σύναιμος" μέ τόν Χριστό. Αποκτά πνευματική ανδρεία, πού τόν κάνει απρόσβλητο καί φοβερό στό διάβολο: «Ώς λέοντες τοίνυν πύρ πνέοντες, ούτως άπό της τραπέζης άναχωρώμεν εκείνης, φοβεροί τώ διαβόλω γινόμενοι» (άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος).
13. Ό διάβολος φοβάται πολύ τή μετάνοια καί τήν ειλικρινή εξομολόγηση, πού γίνεται μέ βαθειά συντριβή, καθώς καί τήν ταπεινή μας διάθεση για μαθητεία. Μέ τήν εξομολόγηση τών αμαρτιών μας στον πνευματικό "κόβουμε" τά δικαιώματα του διαβόλου καί άποκαθιστούμε τήν κοινωνία μας μέ τόν Χριστό. Ιδιαίτερα σέ περιπτώσεις ισχυρού καί ασυνήθιστου σατανικού πολέμου, πού προκλήθηκε άπό άγνοια ή απροσεξία μας, πρέπει να προστρέχουμε στό πετραχήλι του πνευματικού και να ζητάμε ταπεινά τό έλεος του Θεού μέ έμπρακτη μετάνοια. τό Μυστήριο της Έξομολογήσεως έχει τή θεϊκή δύναμη νά θεραπεύει τά ψυχικά τραύματα, πού προκαλεί ή δαιμονική πανουργία, καί νά επαναφέρει τόν άνθρωπο στην ψυχοσωματική του ισορροπία.
14. Σπουδαία καί αποτελεσματικά "εργαλεία", πού έχουν τή δύναμη νά γκρεμίζουν δαιμονικά "όχυρώματα". είναι τό Εύχέλαιο καί ό Αγιασμός.
Ή επάλειψη μέ τό αγιασμένο λάδι του Εύχελαίου χρησιμοποιείται άπό τά αποστολικά χρόνια μέχρι σήμερα γιά τή θεραπεία σωματικών καί ψυχικών ασθενειών (βλ. Ιακ. 5:14-15). Οί άγιοι απόστολοι στίς περιοδείες τους «δαιμόνια πολλά έξέβαλλον, καί ήλειφον έλαίω πολλούς άρρώστους καί έθεράπευον» (Μάρκ. 6:13). Επειδή, μάλιστα, πολλές αρρώστιες οφείλονται σέ δαιμονικές ενέργειες, τό Εύχέλαιο απαλλάσσει τόν ασθενή όχι μόνο άπό τήν άρρώστια, άλλά καί άπό τά πονηρά πνεύματα πού τήν προκαλοϋν. Γι' αυτό στίς ευχές της ακολουθίας τό αγιασμένο λάδι χαρακτηρίζεται ώς «ξίφος κατά δαιμόνων» καί «πάσης διαβολικής ενεργείας άποτρόπαιον».
Τό ευλογημένο νερό του Αγιασμού, επίσης, είναι «ίαματικόν ψυχών καί σωμάτων, καί πάσης αντικείμενης δυνάμεως άποτρεπτικόν», γιατί αγιάζεται μέ τήν επίκληση τοϋ Αγίου Πνεύματος, μέ τή σταυροειδή ευλόγηση άπό τόν ιερέα καί μέ τήν έμβάπτιση του τιμίου Σταυρού. Χρησιμοποιεϊται σέ πολλές εκδηλώσεις και ανάγκες της καθημερινής ζωής, τόσο γιά τήν έφέλκυση της ευλογίας τοϋ Θεού όσο καί γιά τή θεραπεία ασθενειών ή τήν εκδίωξη πονηρών πνευμάτων.
15. "Αλλο «όπλο ακαταμάχητο» είναι ό τίμιος Σταυρός, τόν όποίο τρέμει υπερβολικά ό διάβολος, όταν χρησιμοποιείται ("τυπώνεται") εναντίον του, όχι, βέβαια, τυχαία ούτε άπό τόν καθένα, άλλά άπό τους πιστούς πού μετέχουν συνειδητά στή μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας. Ο άγιος Νικόδημος ό Αγιορείτης συμβουλεύει: «Γιά νά φυλάγεστε άπό τά μαγικά καί τήν ενέργεια τών δαιμόνων, νά έχετε όλοι -μικροί καί μεγάλοι, άντρες καί γυναίκες-κρεμασμένο στό λαιμό σας τόν τίμιο Σταυρό. Τρέμουν οι δαίμονες τόν τύπο του σταυρού καί φεύγουν μακριά όταν τόν βλέπουν. "Αλλωστε, όπως ομολόγησαν οι ίδιοι στον άγιο Ιωάννη τόν Βοστρινό, πού είχε εξουσία κατά τών ακαθάρτων πνευμάτων, τρία πράγματα φοβούνται περισσότερο: τό Σταυρό, τό άγιο Βάπτισμα καί τή θεία Κοινωνία».
Γιά νά αποφύγουμε τίς παγίδες του χρειάζεται σωστή πίστις καί βίος ενάρετος
Υπάρχουν μερικοί πού βρίσκονται στην παγίδα του διαβόλου από τόν τρόπο της ζωής τους. Δεν πρέπει όμως ούτε γι αυτούς νά άπελπιζώμαστε. Βέβαια τό νά μήν κάνη κάποιος τό θέλημα του Θεού είναι διαβολική παγίδα.
Όπως ακριβώς τό σπουργίτι, κι αν ακόμη δέν πιάνεται ολόκληρο, άλλ' από τό ένα πόδι, βρίσκεται στην εξουσία εκείνου πού έβαλε τήν παγίδα, έτσι καί με;iς, κι αν ακόμη δέν κατεχώμαστε εξ ολοκλήρου, καί μέ τήν πίστι μας καί μέ τόν τρόπο της ζωής μας, αλλά μόνο μέ τόν τρόπο της ζωής μας, βρισκόμαστε υπό τήν εξουσία του διαβόλου.
Διότι λέγει· «Ου πάς ό λέγων μοι Κύριε, Κύριε, εισελεύσεται εις τήν Βασιλείαν των ουρανών»· "Δέ θά μπή στή βασιλεία μου κάθε ένας πού μέ αποκαλεί Κύριε, Κύριε", (Ματθ. 7,21), καί πάλι· «Ουδέποτε έγνων υμάς· άποχωρείτε άπ' έμού οί εργαζόμενοι τήν άνομίαν»· "δε σας γνωρίζω, άπομακρυνθήτε άπό εμένα σεις πού εργάζεσθε τήν ανομία" (Ματθ. 7,23). Βλέπεις ότι κανένα κέρδος έχουμε άπό τήν πίστι, όταν μας άγνοή ό Δεσπότης; Καί στις παρθένες τό ϊδιο λέγει" «Ούκ οίδα υμάς»· "δε σας γνωρίζω" (Ματθ. 25,12).
Ποιο, λοιπόν, είναι τό κέρδος της παρθενίας καί τών πολλών ιδρωτών, όταν τίς άγνοή ό Δεσπότης; Καί σέ πολλά άλλα σημεία βέβαια βρίσκουμε νά μήν κατηγορούνται καθόλου γιά τήν πίστι, νά τιμωρούνται όμως μόνον γιά τήν κακή τους ζωή· όπως πάλι άλλού νά μήν κατηγοροΰνται καθόλου γιά τή ζωή τους, άλλά νά οδηγούνται στην απώλεια γιά τό διεστραμμένο τους δόγμα. Διότι αυτά συνδέονται στενά μεταξύ τους. (Β' Τιμόθεον, ΣΤ' ΕΠΕ 23,572. ΡG 62,633)
Όταν προξενή κάποιο κακό, καθιστά λαμπρότερους εκείνους που το υπομένουν
Ή κακία γίνεται τροφή καί αιτία λαμπρότητος της άρετής. Διότι ό Θεός, χρησιμοποιώντας τήν κακία, όπως συμφέρει σ' εμάς, κάνει πιό ένδοξα τά δικά μας. Καί ό διάβολος, όταν κάνη κάποιο κακό, καθιστά λαμπρότερους εκείνους, πού τό υπομένουν.
Γιατί, λοιπόν, λέγει, αυτό δέν έγινε στην περίπτωσι του Αδάμ, άλλ' έχασε καί τήν τιμή πού είχε; Βέβαια και σ' εκείνον ό Θεός μεταχειρίσθηκε τήν τιμωρία γιά ωφέλειά του, εάν όμως έπαθε κάτι, αυτός ό ίδιος αδίκησε τόν εαυτό του. Διότι τά κακά εκείνα πού γίνονται σέ μας άπό τους άλλους, μας γίνονται αίτία μεγάλων αγαθών, ένώ έκείνα πού γίνονται άπό μας τους ίδιους, δέν μας ωφελούν καθόλου. Διότι, επειδή, όταν αδικούμαστε άπό άλλους πονάμε, όχι όμως καί όταν αδικούμαστε απο μας τους ίδιους, δείχνει ό Θεός ότι, εκείνος πού αδικεί τόν εαυτό του βλάπτεται· καί πολύ σωστά, ώστε εκείνο νά τό υποφέρουμε μέ γενναιότητα, όχι όμως καί αυτό. ΄Αλλωστε στην περίπτωσι του Αδάμ, όλη ή περίπτωσις βαρύνει τόν ίδιο αποκλειστικά. Γιατί, δηλαδή, πίστεψες στά λόγια της γυναίκας; γιατί, δηλαδή, δέν τήν αντέκρουσες, ένώ σέ συμβούλευε αντίθετα άπό εκείνα πού είπε ό Θεός; Σύ τελικά, είσαι ό αίτιος, επειδή, εάν ήταν ό διάβολος, έπρεπε, σύμφωνα μέ αυτό, νά οδηγούνται στην απώλεια όλοι εκείνοι πού πειράζονται άπό αυτόν· έφ' όσον όμως δέν οδηγούνται στην απώλεια, ή αιτία βρίσκεται σέ μας.
Πολλά συμβαίνουν άπό τή δική μας αδιαφορία
Άλλα έπρεπε, λέγει, όλοι εκείνοι, πού πειράζονται άπό τό διάβολο, νά έχουν άναδειχθή νικητές. ΄Η, εάν ή αιτία βρίσκεται σέ μας, έπρεπε καί χωρίς τό διάβολο νά οδηγούμαστε στην απώλεια.
Αυτό καί γίνεται. Διότι πολλοί καί χωρίς τό διάβολο οδηγούνται στην απώλεια. Διότι ασφαλώς δέν τά προξενεί όλα αυτός, άλλα πολλά συμβαίνουν καί μόνον άπό τή δική μας αδιαφορία. Έάν κάπου γίνεται αίτιος καί εκείνος, αυτό συμβαίνει επειδή εμείς κάναμε τήν αρχή.
Διότι, πές μου, σέ παρακαλώ, πότε ό διάβολος ύπερίχύσε του Ιούδα; Όταν, λέγει, εισήλθε σ' αυτόν ό σατανάς. Άλλ' άκουσε τήν αίτία· «κλέπτης ην ... καί τά βαλλόμενα έβάσταζεν»· ''ήταν κλέφτης καί αφαιρούσε εκείνα πού έβαζαν στό ταμείο" (Ίω. 12,6). Ό ίδιος τόν άφησε νά μπή μέσα του, μέ όλη τήν άνεσί του. Επομένως δέν κάνει ό διάβολος τήν αρχή, άλλ' εμείς τόν δεχόμαστε καί τόν καλούμε. (Εις τάς Πράξεις, ΝΔ ' ΕΠΕ 16Β, 266-268. ΡG 60,377)
Εάν δέν ήταν ό Κύριος μαζί μας...
Αυτό καί μείς ας λέμε τώρα. «Ει μή ότι Κύριος ην εν ήμίν... ζώντας αν κατέπιον ημάς»· "αν δέν ήταν ό Κύριος μαζί μας, ζωντανούς θά μας κατέπιναν" (Ψαλμ. 123,1-3). Διότι τί δέ θά μπορούσε νά κάνη ό εχθρός μας ό διάβολος, αν ό Κύριος δέν ήταν μαζί μας; ΄Ακουσε τί λέγει ό Χριστός στό Σίμωνα Πέτρο: «Σίμων, Σίμων, ιδού ό Σατανάς έξητήσατο υμάς του σινιάσαι ως τόν σίτον· εγώ δέ έδεήθην περί σου, ϊνα μή έκλίπη ή πίστις σου»· "Σίμων, Σίμων, ό Σατανάς σας ζήτησε γιά νά σας κοσκινίση όπως τό σιτάρι, εγώ όμως προσευχήθηκα για σένα να μη σε εγκαταλείψη ή πίστις σου" (Λουκ. 22,31). Διότι είναι κακό καί αχόρταγο θηρίο καί άν δέ χαλιναγωγούταν συνέχεια, όλα θά μπορούσε νά τά άνατρέψη καί νά τά κάνη άνω κάτω. ΄Αν, δηλαδή, στην περίπτωσι του Ίώβ, πού πήρε καί κάποια άδεια, ξεθεμελίωσε τό σπίτι του, γέμισε πληγές τό σώμα του, του προξένησε τόσο μεγάλη τραγωδία, κατάστρεψε τήν περιουσία του, ώδήγησε τά παιδιά του στον τάφο, τό σώμα του τό έκανε νά γεμίση άπό σκουλήκια, τήν γυναίκα του τήν έφερε αντιμέτωπή του, τους φίλους του, τους εχθρούς του, ώδήγησε τους υπηρέτες του νά πουν τέτοια λόγια, έάν δέν συγκρατούταν μέ αμέτρητα χαλινάρια, πώς δέ θά μπορούσε όλους νά τους καταστρέψη; (Εις τόν ΡΛΑ ' Ψαλμόν, ΕΠΕ 6,664-666 ΡG 55,353)
Ό πόλεμος είναι δύσκολος
΄Αν, λοιπόν, ύπάρχη πόλεμος, άν υπάρχουν τέτοιες παρατάξεις, άν οί αρχές είναι ασώματες, άν υπάρχουν οί κοσμοκράτορες, εαν υπάρχουν τα πνευματικά όντα τής πονηρίας, πές μου, πώς ζής ζωή καλοπεράσεως; πώς είσαι διασκορπισμένος; πώς θά μπορέσουμε νά νικήσουμε άφωπλισμένοι; Ό καθένας καθημερινά ας λέγη αυτά στον εαυτό του, όταν θυμώνη, όταν κυριαρχήται άπό υλικές επιθυμίες, όταν ψάχνη τόν γεμάτο άπό ηδονή καί μάταιο αυτό βίο.
΄Ας άκούη τό μακάριο Παύλο, πού λέει: "Ούκ έστιν ημίν ή πάλη προς αίμα καί σάρκα, άλλα προς τάς αρχάς, προς τάς εξουσίας· "δέν έχουμε νά παλαίψουμε μέ αντιπάλους, πού έχουν σώμα καί σάρκα, άλλα μέ τίς αρχές, μέ τίς εξουσίες" (Έφεσ. 6,3). Αυτός ό πόλεμος είναι πολύ πιό δύσκολος άπό τόν αισθητό, ή πάλη είναι πολύ πιό δυνατή. Σκέψου πόσο χρόνο παλεύει αυτός, γιά ποιόν πυγμαχεί καί ασφάλισε τόν έαυτό σου.
Η πρόφασις των οκνηρών: Επρεπε να έξαφανισθή ο διάβολος…
Ναι, λέγει, έπρεπε να έξαφανισθή ό διάβολος και όλοι θα σώζονταν. Αυτά ισχυρίζονται μερικοί από τους ράθυμούς, προφασιζόμενοι.
Πρέπει να ευχάριστης, άνθρωπε, διότι νικάς έναν τέτοιο αντίπαλο, όταν θέλης, και συ αγανακτείς λέγοντας τά λόγια ενός ύπναρά και νωθρού στρατιώτη; Αν θέλης, γνωρίζεις τίς αφορμές. Πρόσεχε άπό παντού. Όχύρωνε τόν εαυτό σου. Διότι ή πάλη δέν είναι μόνον εναντίον του διαβόλου, άλλά καί εναντίον των δυνάμεων εκείνου.
Πώς, λοιπόν, λέγει, θά αντιμετωπίσουμε τό σκοτάδι; Όταν γίνουμε φώς. Πώς τά πνευματικά όντα της πονηρίας; Γινόμενοι αγαθοί. Διότι ή πονηρία είναι αντίθετη μέ τό αγαθό καί τό φώς απομακρύνει τό σκοτάδι. Άν ό μως καί μείς οί ίδιοι είμαστε σκοτάδι, οπωσδήποτε θά πέσουμε στά χέρια τού εχθρού.
Πώς λοιπόν, θά γίνουμε άνώτεροί του; Άν γίνουμε έμείς μέ τήν θέλησί μας, ό,τι είναι εκείνος άπό τή φύσι του, δηλαδή, χωρίς σάρκα καί αίμα. ΄Ετσι θά τους καταβάλουμε.
Επειδή, βέβαια, ήταν φυσικό νά έκδιώκωνται αύτοί άπό πολλούς, μή νομίστε, λέγει, ότι αυτοί μας πολεμούν. Οί δαίμονες πού ενεργούν σ' αυτούς είναι πού μας πολεμούν. Εναντίον εκείνων πρέπει να πολεμήσουμε.
Τά πάθη μας, ας είναι όπλα εναντίον τού διαβόλου
Έάν κάποιος έχη εχθρό, άν κάποιος έχη άδικηθή άπό αυτόν, έάν κάποιος είναι άγριος, αφού συγκέντρώση όλο εκείνον τόν θυμό, ας τόν άδειάση στό κεφάλι τού διαβόλου. Έδώ ό θυμός είναι καλό, έδώ ή οργή είναι χρήσιμη, έδώ ή μνησικακία πρέπει νά έπαινήται. Διότι, όπως ακριβώς, αυτή ή μνησικακία, όταν ύπάρχη στους ανθρώπους είναι κακή, έτσι όταν υπάρχη στην περίπτωσι αυτή, είναι καλό πράγμα. Επομένως, άν κάποιος έχη ελαττώματα, ας τά άποθέση εδώ. Διαφορετικά άν δέν μπορής εσύ νά τά ά πομακρύνης, απομάκρυνε τα μέ τά δικά σου τα μέλη, έ στω. Σέ πρόσβαλε κάποιος; Νά γίνης μνησίκακος εναντίον τού διαβόλου, καί ποτέ νά μή διάλυσης τήν εναντίον του έχθρα. Αλλά δέν σέ πρόσβαλε; καί έτσι νά γίνης μνησίκακος, διότι ύβρισε τον δεσπότη σου, διότι τον πολέμησε, διότι καταστρέφει πολλούς άπό τους αδελφούς.
Παντοτινοί εχθροί του
Πάντοτε νά είσαι εχθρός, πάντοτε πικρός, πάντοτε άγριος. "Ετσι θά είναι εκείνος ταπεινός, θά είναι εύκαταφρόνητος, θά πέφτη εύκολα. Έάν εμείς είμαστε άγριοι άπέναντί του, εκείνος δέ θά μας άγριεύη. Έάν όμως εμείς είμαστε επιεικείς, τότε εκείνος θά είναι άγριος. "Οχι όπως συμβαίνει στους αδελφούς μας. Είναι εχθρός καί πολέμιος καί της ζωής καί της σωτηρίας της δικής μας καί της δικής του. Έάν δέν αγαπά τόν εαυτό του, πώς θά μπόρεση να αγαπήση εμάς;
΄Ας είμαστε, λοιπόν, σέ παράταξι μάχης καί ας τόν χτυπάμε, έχοντας δυνατό σύμμαχο τόν Κύριο Ιησού Χριστό, ό Όποίος θά μπόρεση νά κάνη καί μας ακατάβλητους στίς παγίδες εκείνου καί άξιους τών μελλόντων αγαθών... (Προς Έφεσίους ΚΒ' ΕΠΕ 21,288-298. ΡG 62,160-164)
