«Από που λοιπόν ν΄ αρχίσω να ομιλώ περί αυτού του κακού; από
τας διατάξεις των δεσποτικών εντολών ή από την απερίσκεπτον απαιδευσίαν και
αναισθησίαν σας; Άραγε δεν θα χλευασθώ από μερικούς επειδή λέγω αυτά και
φαίνομαι ότι απορώ δι΄ αυτά; άραγε δεν θα κατηγορηθώ επειδή πρόκειται να
ομιλήσω δι΄ αυτά τα θλιβερά και άξια δακρύων;...
Διότι εξακολουθώ να βλέπω άνδρας, που δεν έχουν ούτε τον νούν των ησκημένον εκ της αγίας Γραφής ούτε κάν γνωρίζουν κάτι από την Γραφήν, να κατέχωνται από μανίαν και μωρολογίαν και μολονότι κοκκινίζω πολύ από
εντροπήν, σιωπώ, διότι «χωρίς
να εννοούν ούτε εκείνα που λέγουν ούτε εκείνα τα οποία προσφέρουν με τόσον
αυθεντικάς τάχα και κατηγορηματικάς διαβεβαιώσεις» (Α΄ Τιμ. 1,7), τολμούν
μόνον να δογματίζουν αμαθώς και να αναθεματίζουν εκείνα που δεν γνωρίζουν,
ώστε να περιγελώνται τα ιδικά μας από τους αλλοπίστους....
Και ποιός είσαι σύ ο οποίος έχεις τόση μεγάλη εξουσίαν και
δύναμιν; Διότι τότε θα καθίσει επάνω εις τον θρόνον του ο Υιός του Θεού και θα
τοποθετήσει τα πρόβατα εκ δεξιών, τα ερίφια εξ΄ αριστερών. Διατί λοιπόν
επιζητείς τόσον μεγάλην αξίαν, την οποίαν ηξιώθη να λάβη μόνον
ο όμιλος των αποστόλων και οι κατ΄ απόλυτον ακρίβειαν γενόμενοι διαδόχοι αυτών,
οι οποίοι είναι πλήρεις χάριτος και δυνάμεως;....
Αλλά τι λέγουν οι πάντα φοβεροί ως προς την κακίαν; Έχει γίνει, λέγει, εκείνος
αιρετικός, και κατοικεί μέσα του ο διάβολος...
«Μάθε να παιδαγωγής με πραότητα εκείνους, που αντιτίθενται
εις την αλήθειαν, μήπως ο Θεός τους δώση κάποτε μετάνοιαν, δια να γνωρίσουν
έτσι καλά την αλήθειαν, και ξυπνήσουν και συνέλθουν από την παγίδα του
διαβόλου, από τον οποίον έχουν συλληφθή ως δούλοι δια να πράττουν το θέλημά
του» (Β΄ Τιμ. 2, 25-26).....
Να διαμαρτυρηθής μόνον με μακροθυμίαν και επιείκειαν, δια να μη
ζητήση ο κριτής την ψυχήν του από τα ιδικά σου χέρια· να διαμαρτυρηθής πρός αυτόν χωρίς να
εκδηλώσης μίσος, την αποστροφήν, αλλά να κάμης τούτο δεικνύων πρός αυτόν την
αληθή και ειλικρινή αγάπην... Διότι λέγει· «Με αυτό θα μάθουν και θα
πεισθούν ότι είσθε μαθηταί μου, εάν έχετε αγάπην μεταξύ σας» (Ιω. 13,55), και αν αυτή δεν είναι παρούσα απέδειξεν ο
απόστολος ότι ούτε η γνώσις των μυστηρίων, ούτε η πίστις, ούτε το χάρισμα της
προφητείας, ούτε η ακτημοσύνη, ούτε η υπέρ του Χριστού μαρτυρία ωφελούν».
(ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, 31, 451-456)
«Ἀκόμα δὲ κι ἡ δῆθεν ὑπεράσπιση
τῆς ὀρθοδοξίας ἔχει ἐπινοηθεῖ ἀπὸ μερικοὺς σὰν ὅπλο στὴ μεταξύ
τους διαμάχη καὶ κρύβοντας τὶς δικές τους ἔχθρες, καμώνονται πὼς
ἐχθρεύονται γιὰ χάρη τῆς ὀρθοδοξίας. Κι ἄλλοι, ξεφεύγοντας τὸν ἔλεγχο γιὰ
τὶς μεγάλες ντροπές τους, ἀνάβουν στὰ πλήθη μανία στὴ μεταξύ τους φιλονικία, ὥστε νὰ
σκεπάσουν μὲ τὰ γενικὰ κακὰ τὸ δικό τους. Δια τούτο δε αυτός ο πόλεμος είναι
άσπονδος, διότι εκείνοι που έχουν κάμει πονηράς πράξεις
φοβούνται ότι η κοινή ειρήνη θα αποκαλύψη τας κρυφίας παρανομίας των.
Κι ἔτσι, μᾶς περιγελοῦν οἱ ἄπιστοι. Κλονίζονται οἱ
λιγόπιστοι. Ἀμφίβολη γίνεται ἡ πίστη.Ἡ ἄγνοια ξεχύνεται στὶς ψυχές, μὲ τὸ νὰ
μιμοῦνται τὴν ἀλήθεια οἱ κακοποιοὶ ποὺ δολιεύουν τὴ διδασκαλία.
Πάντως είναι ανάγκη ταχείας ενεργείας, δια
να περισωθούν όσοι απέμειναν, και παρουσίας πολυαρίθμων αδελφών, ώστε όσοι
έλθουν από αυτού να συμπληρώσουν σύνοδον, ούτως ώστε να έχουν την αυθεντίαν προς διόρθωσιν των πραγμάτων..... Αυτοί και
την εν Νικαία συνταχθείσαν υπό των πατέρων ομολογίαν πίστεως θ΄ ανανεώσουν
και την αίρεσιν θ΄ αποκηρύξουν και εις τας Εκκλησίας θ΄ απευθύνουν ειρηνικούς
λόγους συναγόντες εις ομόνοιαν τους ομόφρονας.
Πράγματι δε το ελεεινότατον όλων είναι τούτο, ότι και εκείνο που φαίνεται
υγιές διεσπάσθη εναντἰον του εαυτού του και μας
περιβάλλουν, όπως φαίνεται, δυστυχίαι παραπλήσιαι μ΄ εκείνας που κατέλαβαν τα
Ιεροσόλυμα κατα την πολιορκίαν του Βεσπασιανού. Οι Ιουδαίοι δηλαδή ταυτοχρόνως
και από τον εξωτερικόν πόλεμον επιέζοντο και από την εσωτερικήν στάσιν των ομοφύλων των κατεστρέφεντο. Δι΄ αυτά δε έχομεν
ανάγκην της εκ μέρους βοηθείας, ώστε εκείνοι που ομολογούν την αποστολικήν
πίστιν να διαλύσουν τα σχίσματα που επενόησαν και εις το εξής να υποταχθούν εις την αυθεντίαν της Εκκλησίας.
Ούτω θα γίνη άρτιον το σώμα του Χριστού, επανελθόν εις την
ακεραιότητα όλων των μελών, και δεν θα μακαρίζωμεν μόνον τα εις άλλους
υπάρχοντα αγαθά, όπως πράττομεν τώρα, αλλά θα ίδωμεν ν΄ απολαμβάνουν και αι
ιδικαί μας Εκκλησίαι το αρχαίον καύχημα της Ορθοδοξίας» .
(Μ. Βασιλείου Ἐπιστολὴ 92, πρὸς Ἰταλοὺς καὶ
Γάλλους (Επισκόπους).
