Θ.Η.Ε. ΤΟΜ. 12
Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου 2020
Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας σε προϊστάμενο της CIA: ''Οι οδηγίες σας θα εκτελεστούν πιστά''
Του Matthew Namee | Orthodoxhistory.org
Ηταν για πολύ καιρό ένα κοινό μυστικό πως η εκλογή του Πατριάρχη Αθηναγόρα ως Οικουμενικός Πατριάρχης είχε διευθετηθεί, ή τουλάχιστον διευκολυνθεί, από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Όμως είναι δύσκολο να γράψει κανείς ως ιστορικός, καθώς ακόμα κι’ οι πιό τράνταχτες αποδείξεις τείνουν να διατηρούνται σε απόκρυψη.
Εν τούτοις, περιστασιακά ξεφεύγουν κάποιες πληροφορίες!
Πρόσφατα έψαχνα σε σελίδες παλαιών εγγράφων στη βάση δεδομένων της CIA που απελευθερώθηκαν βάσει της Πράξης Ελευθερίας της Πληροφόρησης (Freedom of Information Act).Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας με τον Πρόεδρο Τρούμαν, 1947
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας με τον Πρόεδρο Τρούμαν, 1947
Ένας φάκελος περιέχει ένα μεγάλο αριθμό εγγράφων από τον προκάτοχο της CIA, την OSS, και όλα επικεντρώνονταν στην Ελλάδα της περιόδου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Θαμένα μέσα στις περίπου 300 σελίδες αυτού του φακέλου είναι και διάφορα ζητήματα που αναφέρονται στον Αθηναγόρα, ο οποίος την περίοδο εκείνη ήταν Αρχιεπίσκοπος στην Ελληνικὴ Αρχιεπισκοπή της Βορείου και Νοτίου Αμερικής.
Σε ενα διαϋπηρεσιακό σημείωμα με ημερομηνία 26 Μαρτίου, 1942, ένας πράκτορας που ονομάζεται Ulius L. Amoss έγραφε σε συνάδελφό του στην OSS, με το ονομα David Burns:
"Ο Αρχιεπίσκοπος ηταν ιδιαίτερα ευχαριστημένος που σε συνάντησε και γευμάτισε μαζί σου. Μου είπε πως όλες οι υπηρεσίες του οργανισμού του βρίσκονται στη διάθεσή σου.
Όπως το έθεσε με τα δικα του λογια: "Έχω τρεις Επισκόπους, 300 ιερείς και μία μεγάλη και ευρέως εξαπλωμένη οργάνωση. Όσοι είναι υπό τις διαταγές μου, είναι υποτακτικοί σου! Μπορείς να τους διατάξεις γιά όποια υπηρεσία τους χρειάζεσαι. Αθηναγόρας στον πρόγονο της CIA: "Δεν θα υπάρξουν ερωτήσεις και οι οδηγίες σας θα εκτελεστούν πιστά. Σας παρακαλώ όπως πείτε στον κ. Burns ότι εκ μέρους μου ισχύει αυτό."
Ένα μήνα αργότερα, στις 25 Απριλίου, ο 56χρονος Έλληνας Αρχιεπίσκοπος προσπάθησε να καταταχτεί στο στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών, όμως του αρνήθηκαν.
Λίγες εβδομάδες μετά από αυτό, στις 14 Μαΐου, ὁ Ulias L. Amoss, ο ίδιος πράκτορας πληροφοριών που έγραψε το σημείωμα της 26ης Μαρτίου, έγραψε επιστολή στον Αθηναγόρα, για να τον ευχαριστήσει για την διαρκή συνεργασία με την Ελληνική Αρχιεπισκοπή, λέγοντας μεταξύ άλλων: "Η φροντίδα με την οποίαν οι Επίσκοποι και οι Ιερείς συνεργάστηκαν, μας έχει εντυπωσιάσει όλους και η πληροφορία ότι, ίσως μέχρι και 100.000 ονόματα θα επιστραφούν σε μας είναι απίστευτη."
Ο William J. DonovanΤην ίδια μέρα, ο ίδιος ο William J. Donovan – επικεφαλής του OSS – έγραφε επίσης στον Αθηναγόρα: "Οι αναφορές και περιγραφές των Ελληνο-Αμερικανών νέων με ηλικία στράτευσης που τόσο ευγενικά έχετε αναλάβει, έρχονται σε μας ως εξαιρετικά μεγέθη. Η φροντίδα με την οποία η Εξοχότητά σας πέτυχε αυτή τη σημαντική υπηρεσία, είναι μεγάλης σημασίας για τις ένοπλες δυνάμεις μας, και επιθυμώ να σας εκφράσω την βαθειά εκτίμησή μου για την πιστή και πατριωτική σας βοήθεια."
Επειδή ο Donovan είχε φύγει από την πόλη, ο Αθηναγόρας περίμενε μέχρι τις 16 Ιουλίου για να απαντήσει.
Παραθέτουμε το πλήρες κείμενο της επιστολής του Αρχιεπισκόπου:
Αγαπητέ μου κ. Donovan,
Έλαβα την εγκάρδια επιστολή σας της 15ης Μαΐου, όταν όμως έμαθα ότι στο μεταξύ είχατε αναχωρήσει, περίμενα μέχρι την επιστροφή σας για να σας γράψω.
Σας καλοσωρίζω πίσω και σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου για την επιστολή σας και το περιεχόμενό της. Με υποχρεώσατε πάρα πολύ, επειδή νομίζω πως δεν κάνω τόσα πολλά για τις Η.Π. στις οποίες είμαι τόσο καταχρεωμένος.
Παρόλα αυτά είμαι έτοιμος να υποβάλω τον εαυτό μου σε οποιοδήποτε καθήκον και να κάνω την κάθε πιθανή θυσία για την πολυαγαπημένη χώρα μας, η οποία αγωνίζεται για την Παγκόσμια ελευθερία και δικαιοσύνη και για τη Νέα Ημέρα που έρχεται.
Είμουν στην Ουάσιγκτον πριν λίγες ημέρες, και θα ερχόμουν να σας δω άν δεν με καλούσαν πίσω στη Νέα Υόρκη.
Να είστε όμως σίγουρος, ότι με την πρώτη ευκαιρία θα έλθω στην Ουάσιγκτον για να σας συναντήσω προσωπικά, και να εκδηλώσω τον γνήσιο θαυμασμό μου προς εσάς.
Με εκτίμηση πάντα δικός σας,
Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας
Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας
Είναι εκπληκτικό που αυτά τα έγγραφα έχουν δημοσιευτεί στο κοινό, καθώς αντιπροσωπεύουν την αρχή μιας πολύ γνωστής αλλά όχι πολυ-δημοσιευμένης σχέσης μεταξύ του Αρχιεπισκόπου Αθηναγόρα και αξιωματούχων της υπηρεσίας πληροφοριών των Η.Π.Α.
Το 1942, ο Αθηναγόρας ανάδειξε τον εαυτό του ως αξιόπιστος σύμμαχος της κυβέρνησης των Η.Π.Α., και παρόλο που αυτός ο πολεμικός πατριωτισμός του δεν είναι αναγκαία ασυνήθιστος, το γλωσσικό του είναι απαράδεκτα έντονο: "Δεν θα υπάρξουν ερωτήσεις και οι οδηγίες σας θα εκτελεστούν πιστά."
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας παρέμεινε μία πολύτιμη πηγή για την υπηρεσία πληροφοριών των Η.Π.Α.
Μιά αναφορά που ετοιμάστηκε από το OSS μετά την 31η Δεκεμβρίου 1944, καταγράφει τον Αθηναγόρα ανάμεσα στους συνδέσμους-κλειδιά.
Η αναφορά του OSS σημειώνει, "Το Υπουργείο Εξωτερικών και άλλες εκτελεστικές υπηρεσίες δύσκολα μπορούν να καλλιεργήσουν συνδέσμους με τέτοιου είδους ελευθερία και χωρίς να θέσουν το υπηρεσιακό κύρος των εν λόγω ατόμων υπό αμφισβήτηση, και να προκαλέσουν κριτική απο πολιτικά εχθρικά στρώματα. Παρόλα αυτά, έγινε πιθανή για το Τμήμα τῶν Ξένων Εθνοτήτων (του OSS), να μιλήσει ενδόμυχα και όσο συχνά χρειάζεται με τέτοιους άνδρες."
Ο κατάλογος "τέτοιων ανδρών" περιλαμβάνει, όχι μόνον τον Αθηναγόρα, αλλά και τον Επίσκοπο Αλβανίας Fan Noli και τον Σέρβο Επίσκοπο Dionisjie Milivojevich.
Η σχέση μεταξύ του Αθηναγόρα και της κυβέρνησης των Η.Π.Α. αποδείχτηκε επωφελής και για τα δύο μερη.
Όταν ο Αθηναγόρας εξελέγη ως Οικουμενικός Πατριάρχης στα τέλη του 1948, ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη με το Προεδρικό Αεροσκάφος του Προέδρου Truman (που ονομάστηκε, όλως περιέργως, "Ιερή Αγελάδα").
Από τη νέα θέση του στο Φανάρι, ο Αθηναγόρας υπηρέτησε ως υποστηρικτής των Αμερικανών, σε αντιστάθμισμα πρός το Πατριαρχείο Μόσχας, που ήταν υποστηρικτής των Σοβιετικών.
Αλλά αυτή είναι μιά άλλη ιστορία, για μιά άλλη μέρα....
Μετάφραση: Romfea