Άρθρο του Ιωάννη Αυξεντίου
Τα μαντεία είναι βουβά
Καμία φωνή ή ψίθυρος τρομακτικός
Καταλήγει μέσα από αψιδωτές οροφές σε απατηλές λέξεις
Ο Απόλλων απ’ το ιερό του Δεν μπορεί πια νa προφητεύη
Αφήνοντας με μάταιη κραυγή τους απόκρημνους Δελφούς
Ούτε νυκτερινές εκστάσεις ή μαγεμένες πνοές
Εμπνέουν απ’ το προφητικό κελί τον ιερέα με τα χλωμά μάτια
Διαμέσου των μοναχικών βουνών Και των αντηχούντων ακτών
Ακούγεται μία κλαμένη φωνή και οξύς θρήνος
Απ’ τις στοιχειωμένες πηγές, απ’ τις κοιλάδες περιβλημένες με κιτρινισμένες λεύκες
Το Πνεύμα πρέπει να φύγει αναστενάζοντας το αντίο…
John Milton, On the Μorning of Christ’s
Nativity. (Κατά την πρωία της γέννησης του Χριστού)
 |
H Ανατροπή του Απόλλωνα και Παγανιστικών Θεών |
313 μ.Χ. : Ο Μέγας Κωνσταντίνος υπογράφει το Διάταγμα των Μεδιολάνων.
Η περίοδος ανάμεσα σε αυτές τις δύο χρονολογίες χαρακτηρίστηκε από τον Ιρλανδό φιλόλογο Eric R. Dodds ως η Eποχή της αγωνίας. Στην πραγματικότητα, τα πρώτα σημεία αυτής της ιδιαίτερης εποχής είχαν αρχίσει να διαφαίνονται μετά την κατάκτηση των βασιλείων της ελληνιστικής Ανατολής από τη Ρώμη το 146 π.Χ. Όλη η δομή του αρχαίου κόσμου είχε υποστεί βαθιές αλλαγές, η πόλις-κράτος δεν υπήρχε πλέον, και κατά συνέπεια, η πολιτιστική παράδοση που με αυτή ήταν άμεσα συνδεδεμένη είχε αλλοιωθεί. Ταυτόχρονα, παρατηρούνται έντονη πληθυσμιακή κινητικότητα και μεταναστευτικές ροές, το εισόδημα των κατωτέρων κοινωνικών τάξεων ελαχιστοποιείται, μειώνονται οι γεννήσεις, οι βαρβαρικές επιδρομές δημιουργούν συνεχείς πολέμους και ξεσπούν επιδημίες. Τα μαντεία έχουν από καιρό σιωπήσει και ο Πλούταρχος, ιερέας του Απόλλωνος στους Δελφούς, προσπαθώντας να δικαιολογήσει αυτή τη σιωπή, την αποδίδει στη φθορά του χρόνου, στο τέλος ενός κύκλου, αν και παραδέχεται ότι σαφή εξήγηση δεν έχει.
Με την εγκαθίδρυση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, νέες θρησκευτικές δοξασίες εισβάλουν από την ανατολή, τα βαβυλωνιακά μυστήρια οι γνωστικές και οι ιουδαϊκές διδασκαλίες αναμιγνύονται με τον αρχαίο παγανισμό. Οι άνθρωποι βρίσκονται σε μία συνεχή ανησυχία, οι βεβαιότητες του παρελθόντος έχουν πλέον χαθεί, ένα αίσθημα ανασφάλειας κυριεύει τις ψυχές. Στην ατμόσφαιρα αρχίζει να διαμορφώνεται μια προσμονή οντολογικής Αναστάσεως. Είχαν ξεκινήσει οι εσωτερικές διεργασίες για το κτίσιμο μιας νέας γέφυρας μεταξύ Ουρανού και γης. Το μήνυμα της Θεανθρωπήσεως του Υιού δεν είχε ακόμη ριζώσει στις καρδιές των ανθρώπων.
Ποιές ομοιότητες και διαφορές μπορούμε να διακρίνουμε, συγκρίνοντας εκείνο το μακρινό μεταίχμιο δύο εποχών, με το σήμερα; Μία ομοιότητα είναι ότι και εμείς βιώνουμε το τέλος μιας εποχής και την αρχή μιας νέας. Το πέρασμα δηλαδή από τη νεωτερικότητα στη μετανεωτερικότητα το οποίο και περιγράψαμε σε ένα προηγούμενο άρθρο στο Θεόδοτο με τον τίτλο 2100 μ.Χ. Επίσης, άλλες ομοιότητες είναι η παγκοσμιοποίηση, οι μετακινήσεις πληθυσμών, οι οποίοι εκτός από όλα τα άλλα, φέρνουν μαζί και τις δικές τους θρησκείες. Αλλά υπάρχουν και ομοιότητες με το σημερινό ψυχικό κόσμο των ανθρώπων της δύσης, όπως για παράδειγμα, η γενικευμένη ανασφάλεια, τόσο στο επίπεδο της φυσικής επιβίωσης όσο και σε εκείνο το ψυχολογικό και το υπαρξιακό.
 |
| Mikhael Nesterov, O άδειος τάφος (1809) |
Υπάρχει όμως και μία μεγάλη διαφορά, σήμερα, σε αντίθεση με τότε, δεν υπάρχει η ΠΡΟΣΜΟΝΗ για την Ανάσταση, η ανάγκη για εσωτερική–υπαρξιακή λύτρωση και νοηματοδότηση· η Μέθεξη χάθηκε. Σήμερα, ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τη Δύση, το φάντασμα του ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΥ. Για την ακρίβεια, δεν πλανιέται πλέον, έχει φωλιάσει, έχει ριζώσει στα έγκατα της δύσης για τα καλά. Οι παγανιστικοί θεοί έφυγαν διότι δεν άντεξαν το αίμα του Θυσιασμένου Παντός (Τα μαντεία σίγησαν, γιατί και «οι δαίμονες πεθαίνουν», θα ισχυριστεί ο Σπαρτιάτης φιλόσοφος Κλεόμβροτος). Σήμερα όμως, είναι οι άνθρωποι που φεύγουν από το Θεό διότι δεν τον αντέχουν. Μάλλον δεν φεύγουν, ‘ξεγλιστρούν’, ακολουθώντας τον τρόπο διαφυγής που είχε υποδείξει ο Ludwig Feuerbach πριν 150 χρόνια: «Δεν θα είναι μέσω ενός διωγμού που θα σκοτωθεί ο χριστιανισμός που αν μη τι άλλο, ο διωγμός τον τροφοδοτεί και τον ενισχύει, θα είναι μέσω μίας μη αναστρέψιμης εσωτερικής μεταμόρφωσης του χριστιανισμού σε άθεο ουμανισμό, με την βοήθεια των ίδιων των χριστιανών καθοδηγούμενων από μία έννοια της φιλανθρωπίας που δεν θα έχει καμία σχέση με το ευαγγέλιο…»
Η εποχή μας, μια εποχή της ‘μη προσμονής’, θα μπορέσει να ξανατεθεί σε Ελπιδοφόρα Αναμονή, μόνον εάν ο θόρυβος των βημάτων του Απρόσμενου, όταν θα ξεκινά να έρχεται, θα ακούγεται στο βάθος του δρόμου, τόσο δυνατός και επιβλητικός, που όλοι θα πουν: Να, κάτι έρχεται…
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- John Milton, On the Morning of Christ's Nativity.
- Eric R. Dodds, Pagan and Christian in an Age of Anxiety.
- Πλούταρχος, Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων.
