ΤΡΙΩΔΙΟΝ - ΑΡΧΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΩΣΕΩΣ

 

Χθες άνοιξε το κατανυκτικόν Τριώδιον και αρχίζει η προετοιμασία - προπόνηση (μια ιδιαίτερη ειδική προετοιμασία), που αφορά τον αγώνα για την μετάνοιά μας, την επιστροφή μας στο αρχαίο - προ της πτώσεως - κάλλος.
Με το προπατορικό αμάρτημα, ο άνθρωπος εξετράπη από τον δρόμο, πού ό Θεός τον είχε τοποθετήσει κατά τη δημιουργία του. Ό άνθρωπος απώλεσε τον στόχο, που η ίδια η φύση του διόριζε. Ή ύπαρξή του σταμάτησε να τείνει «εν παντί» προς το Θεό, όλες οι δυνάμεις του έπαψαν ν' ανοίγονται στην άκτιστη χάρη του Θεού, ο καθρέπτης της ψυχής του σκοτίστηκε και δεν αντανακλούσε πια τον Δημιουργό Του. Καθώς ο Αδάμ διέκοψε την κοινωνία με την Πηγή της κάθε τελειότητας, οι αρετές του μαράθηκαν και έχασε την ομοίωση προς τον Θεό, που είχε αρχίσει να πραγματώνει από την στιγμή της δημιουργίας του. Ή εικόνα του Θεού δεν χάνεται, υφίσταται στον πεπτωκότα άνθρωπο αλλά είναι αλλοιωμένη και συνεσκιασμένη και δεν αναπτύσσεται πια διά μέσου της ενεργού ένωσης του ανθρώπου με τον Θεό και δεν βρίσκει την εκπλήρωσή της στην πραγμάτωση της ομοίωσης, πού είναι ο αληθινός προορισμός της. Ένώ ή πορεία του ανθρώπου προς την τελειότητα μέσα στο Φως του Πνεύματος τον έκανε να φεγγοβολεί, ξαφνικά το αμάρτημα τον εσκότισε. Ό άνθρωπος από τότε λησμονεί την αυθεντική φύση του, αγνοεί τον πραγματικό προορισμό του, δεν γνωρίζει πλέον την πραγματική ζωή και χάνει σχεδόν κάθε αίσθηση τής προπτωτικής υγείας. Μόνο με τη Σάρκωση του Χριστού, η ανθρωπότητα αποκαθίσταται πλήρως στην προπτωτική φύση της και ο άνθρωπος ξαναβρίσκει τη δυνατότητα να πραγματώσει την τελειότητα, γιά την οποία ό Δημιουργός τόν προόρισε.

Η περίοδος της Μ. Σαρακοστής περιέχει έναν ιδιαίτερο αγώνα κατά των παθών και κατά των «αρχόντων του κόσμου τούτου» διότι: «οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (Εφ. 6, 12).
Για να αποδώσει καρπούς η προσευχή είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από την εφαρμογή - τήρηση των εντολών του Θεού.
«Ἀδελφοί, ὁ καρπὸς τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια» (Γαλ. 5, 22) μας αναφέρει ο απόστολος. Τα παραπάνω αποτελούν ''οδοδείκτη'' μεταστροφής των αντίθετων παθών προς τις παραπάνω αρετές ώστε να καρποφορήσει το Πανάγιο Πνεύμα εντός μας.
Ο αγώνας αυτός δεν είναι εύκολος. Οι πειρασμοί του κόσμου, του κακού εαυτού μας, και του ανθρωποκτόνου διαβόλου γίνονται ακόμα περισσότερο πιο έντονοι στη περίοδο της Μ. Σαρακοστής, και μόνον με την βοήθεια του Θεού μπορούμε να τους πολεμήσουμε.
Όποιος εισέλθει στο ''στάδιο'' αυτό και δεν καταφέρει να τους πολεμήσει να μην απογοητεύεται επειδή δεν εξήλθε νικητής, διότι οι αθλητές και οι πολεμιστές νικούν και ηττώνται. Η ήττα δεν πρέπει να αποτελεί αφορμή απογοητεύσεως και εγκαταλείψεως του αγώνος, και η απογοήτευση λόγω αυτής της ήττας αποτελεί δείγμα εγωισμού και όχι ταπεινώσεως. «Ὁσάκις ἄν πέσῃς, ἔγειραι καί σωθήσῃ» μας λέγει ο ιερός Χρυσόστομος. Αν πέσουμε ας πέσουμε τουλάχιστον πνευματικά μαχόμενοι.

Εύχομαι ειλικρινά καλή προετοιμασία και καλό αγώνα στον στάδιο της Μ. Σαρακοστής.

Ι. Ν. Παπαρρήγας

 

ΑΡΧΗ ΤΡΙΩΔΙΟΥ

 

«Βάλλει μετανοίας τρεις…»

«Από σήμερα, στον εσπερινό της Κυριακής του Τελώνου και του Φαρισαίου, αρχίζουν να συμψάλλονται οι ύμνοι που περιέχονται στο λειτουργικό βιβλίο του Τριωδίου. Σε μερικούς ναούς πριν την έναρξη του εσπερινού τίθεται κάτω από την εικόνα του Χριστού στο τέμπλο σε ευτρεπισμένο σκαμνί το λειτουργικό βιβλίο του Τριωδίου, όπου προσέρχεται ο πρωτοψάλτης (ο οποίος εκπροσωπεί όλους όσοι υπηρετούν στο αναλόγιο), βάζει μπροστά στην εικόνα τρεις μετάνοιες, ασπάζεται την εικόνα, παίρνει στα χέρια του το Τριώδιο και το ασπάζεται, κάνει πάλι τρεις μικρές μετάνοιες και απέρχεται μαζί με το Τριώδιο στην οικεία του θέση» (Σημείωση Τυπικού ημέρας).

Μία βαθιά συμβολική κίνηση σημειώνεται στο Τυπικό της Εκκλησίας με το ξεκίνημα της περιόδου του Τριωδίου, για να προβληθούν δύο κυρίως πράγματα: πρώτον, η μεγάλη σημασία του λειτουργικού βιβλίου που φέρει την ονομασία «Τριώδιον» - παραλαβή του από τον πρωτοψάλτη μπροστά στην εικόνα του Κυρίου σαν να προσφέρει Εκείνος στον εκπρόσωπο του λαού στις λειτουργικές συνάξεις τα λόγια που απηχούν το Πνεύμα Του και ευαρεστείται ο Ίδιος να ακούει∙ και δεύτερον, η προσκύνηση του εκπροσώπου του λαού (ο ψάλτης είναι εκείνος που για λόγους ευταξίας λέει όσα ο λαός πάντοτε έλεγε),  που φανερώνει ότι ενώπιον του Κυρίου η μόνη ορθή στάση και κίνηση είναι η υπακοή, αυτό που συνιστά φρόνημα και του ίδιου του αρχηγού της πίστεως, καθώς το εξαγγέλλει με ποιητική ένταση ο απόστολος Παύλος: «Να υπάρχει μεταξύ σας το ίδιο φρόνημα που είχε κι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος, αν και ήταν Θεός, δεν θεώρησε την ισότητά του με τον Θεό αποτέλεσμα αρπαγής, αλλά τα απαρνήθηκε όλα και πήρε μορφή δούλου˙ έγινε άνθρωπος˙ και όντας πραγματικός άνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικά υπακούοντας μέχρι θανάτου, και μάλιστα θανάτου σταυρικού» (Φιλ. 2, 5-8). Κι η υπακοή αυτή μαρτυρείται με τον πιο δυνατό τρόπο όταν ο άνθρωπος πορεύεται κατά τα κελεύσματα των ύμνων του Τριωδίου, δηλαδή προσπαθεί να ζει με μετάνοια ως επίγνωση της αμαρτωλότητάς του και διαρκή επιστροφή προς τον Θεό ελπίζοντας στο άπειρο έλεός Του. Διότι το Τριώδιο ως βιβλίο της Εκκλησίας αλλά και ως περίοδος που χρωματίζεται από το περιεχόμενο του βιβλίου αυτού τη μετάνοια πρώτιστα προβάλλει και διακηρύσσει.

Από τον εσπερινό της ημέρας λοιπόν ουσιαστικά εισερχόμαστε στην πιο ιερή και κατανυκτική περίοδο όλου του χρόνου, η οποία διαρθρώνεται σε τρία μέρη: το εισαγωγικό μέρος (Κυριακές Τελώνου και Φαρισαίου, Ασώτου, Απόκρεω και Τυρινής, ήτοι τρεις εβδομάδες), το καθαυτό μέρος, τη Μεγάλη Σαρακοστή (αρχής γενομένης από την Καθαρά Δευτέρα έως το Σάββατο του Λαζάρου) και το τρίτο και τελευταίο που συνιστά και το όλο σκοπό και την αποκορύφωση, τη Μεγάλη Εβδομάδα. Είναι αυτονόητο βεβαίως ότι από την άποψη αυτή η θεώρηση πολλών, δυστυχώς και χριστιανών, περί του Τριωδίου ως της περιόδου του ξεφαντώματος και του «ξεσαλώματος» κοινώς των ανθρώπων δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα της εκκλησιαστικής περιόδου και ζωής.

Στην κοσμική θεώρηση ο άνθρωπος χάνει τον εαυτό του και νεκρώνεται πνευματικά. Διότι στρέφεται ολοσχερώς προς τον θάνατο που φέρνει το αμαρτωλό φρόνημα – «ψωνίζεις θάνατο με την αμαρτία» λέει ο απόστολος Παύλος. Στην εκκλησιαστική θεώρηση ο άνθρωπος βρίσκει τον εαυτό του και το μεγαλείο της δημιουργίας του. Διότι εγκύπτει μέσα στην καρδιά του, «τον κρυπτόν της καρδίας άνθρωπον», προκειμένου να την καθαρίσει με τη χάρη του Θεού από κάθε τι εμπαθές που αλλοιώνει την αληθινή φύση του. Κι η κάθαρση αυτή έτσι αποτελεί συνέργεια και του Θεού, διότι «μόνο το Πνεύμα του Θεού μπορεί να καθαρίσει τον νου του ανθρώπου» κατά τους αγίους μας, αλλά και του ανθρώπου, διότι χρειάζεται να θελήσει κι αυτός τον Θεό στη ζωή του.

Οπότε, το Τριώδιο αποτελεί την πιο ευλογημένη πρόκληση για τον χριστιανό ώστε να αναδυθεί ο αληθινός εαυτός του, ο κατ’ εικόνα Χριστού δημιουργημένος, μετά μάλιστα το βάπτισμά του στην αγία κολυμβήθρα της Εκκλησίας, και περαιτέρω αυξανόμενος εν Αυτώ «μέχρις ότου φτάσει στο μέτρο της ηλικίας του πληρώματος Εκείνου». Ότι από την άποψη αυτή η περίοδος του Τριωδίου συντελεί με μοναδικό τρόπο στη φανέρωση του χριστιανού ως του ανθρώπου που πολιτεύεται με ταπείνωση και γνήσια αγάπη είναι περιττό και να πούμε. Το Τριώδιο με άλλα λόγια ως ο πυρήνας όλης της εκκλησιαστικής χρονιάς υπάρχει για να «φτιάχνει» αγίους˙ γι’ αυτό και θεωρείται ως το μέτρο που καθημερινά πρέπει να μετράμε τον εαυτό μας. Δεν ευχόταν τυχαία ο όσιος Παΐσιος ο αγιορείτης «να ήταν όλη η ζωή του μία Σαρακοστή!» 

ΠΗΓΗ: https://pgdorbas.blogspot.com/2024/02/blog-post_7.html