Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΕΙΣ ΤΗΝ (ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ) ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ (5ο ΜΕΡΟΣ)

 Η πρώτη αιτία των νοσημάτων.

Το προπατορικό αμάρτημα

Η πραγμάτωση της ομοίωσης προς τον Θεό εναπέκειτο στην ελεύθερη βούληση του Αδάμ, με οδηγό τη θεία εντολή, αν και ήταν εγχαραγμένη στην εικόνα. Ο Αδάμ όμως είχε δια της ελευθερίας του τη δυνατότητα ν ακολουθήσει διαφορετική οδό, «τρέπεσθαι εκ του καλού και εν τω κακώ γίνεσθαι του Θεού παραχωρούντος δια το αυτεξούσιον»[1]. Ο Όφις αποκάλυπτε και πρότεινε αυτή την διαφορετική δυνατότητα, η οποία συνιστούσε ένα μόνιμο πειρασμό για τον πρώτο άνθρωπο. Ο πειρασμός λειτουργούσε ως διαρκής δοκιμασία της θέλησης του ανθρώπου δίνοντας έτσι ισχύ και αξία στην εκλογή του Θεού. Χωρίς τη δυνατότητα να επιτελέσει το κακό , πράγματι ο Αδάμ δε θα ήταν πλήρως ελεύθερος, καθώς η οδός προς τη θέωση θα του παρουσιαζόταν ως αναγκαία και επιβαλλόμενη από τη φύση του. Ο Θεός, θέλοντας τον άνθρωπο ελεύθερο, τον δημιούργησε κατ΄ εικόνα Του και τον προίκισε με το αυτεξούσιο, το οποίο του επέτρεπε να συμμετέχει ο ίδιος στη θέωσή του[2] και να οικειοποιείται την αποκτηθείσα ομοίωση[3]. Αν η πραγμάτωση του καθ΄ ομοίωση είχε δοθεί προς επιτέλεση στον άνθρωπο χωρίς άλλη δυνατή επιλογή, αυτός δε θα μπορούσε να είναι πραγματικά ενάρετος, γιατί, όπως σημειώνει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός «ουκ αρετή το βία γινόμενον»[4]. Ο πειρασμός βρισκόταν ήδη προ των πυλών, αφενός μεν γιατί ο άνθρωπος είχε απόλυτη ελευθερία, αφετέρου δε γιατί ο Θεός ήθελε «ημάς εργάτας είναι της προς [Αυτόν] ομοιώσεως, ίνα ισάγγελος η της εργασίας μισθός»[5] και «ίνα μη τα της ημετέρας ομοιώσεως άλλω έπαινον φέρη»[6]. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «Έδει τοίνυν πρότερον δοκιμασθέντα τον άνθρωπον και τη πείρα δια της τηρήσεως της εντολής τελειωθέντα ούτω την αφθαρσίαν της αρετής κομίσασθαι έπαθλον»[7]. Η ψυχή «δια αγώνος και πάλης....., της άνω δόξης κληρονομήσειεν....., τοίς τήδε βασανισθείσα, και αρετής άθλον, αλλά μη Θεού δώρον μόνον έχη τα ελπιζόμενα»[8], παρατηρεί ο άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός.

Όλοι οι Πατέρες εμμένουν στο γεγονός ότι ο Αδάμ δημιουργήθηκε αγαθός καθολοκληρίαν  από το Θεό. Στον παράδεισο, στη φυσική του κατάσταση ο άνθρωπος ζούσε ολοκληρωτικά στο Αγαθό[9]:  όχι μόνο δε διέπραττε το κακό, αλλ΄ επί πλέον το αγνοούσε· ο πειρασμός του έδινε γνώση μόνο της δυνατότητας του κακού και μάλιστα όχι του κακού καθεαυτού. Η γνώση του ιδίου κακού εμφανίσθηκε ως συνέπεια του αμαρτήματος (Γέν. 3,22) και όχι ως πρόξενος και αρχή του. Στον παράδεισο το κακό υπήρχε μόνο στον Όφι, την ενσάρκωση του Σατανά, ο οποίος με κανένα τρόπο δε μπορούσε να φθάσει τη δημιουργία όσο ο Αδάμ παρέμενε άρχοντας και βασιλιάς της (Γέν. 1, 28-30)[10]. Το κακό δε διέθετε καμία δύναμη η εξουσία πάνω στον πρώτο άνθρωπο, μη μπορώντας να κάνει κάτι περισσότερο από τον πειρασμό, ο οποίος δεν είχε καμία συνέπεια για τον άνθρωπο, όσο αυτός αρνιόταν να συγκατατεθεί[11].

---

[1] ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Έκθεσις ακριβής, 2,12

[2] ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ, Ανθρώπου κατασκευή, 1,16

[3] ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ, Ανθρώπου κατασκευή, 1,16

[4] ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Έκθεσις ακριβής, 2,12

[5] ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ, Ανθρώπου κατασκευή, 1,16

[6] ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ, Ανθρώπου κατασκευή, 1,16

[7] ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Έκθεσις ακριβής, 2,30

[8] ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ, Λόγος 2, 17

[9] ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ, Περί Παρθενίας, 12,2 ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Έκθεσις ακριβής, 4,20

[10] ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ, Ομιλία (Συλλογή ΙΙ), 11,5

[11] ΜΑΡΚΟΣ ΕΡΗΜΙΤΗΣ, Περί Βαπτίσματος, 22

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΕΙΣ ΤΗΝ (ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ) ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ (1ο ΜΕΡΟΣ)

Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΕΙΣ ΤΗΝ (ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ) ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ (2ο ΜΕΡΟΣ)

Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΕΙΣ ΤΗΝ (ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ) ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ (3ο ΜΕΡΟΣ)

Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΕΙΣ ΤΗΝ (ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ) ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ (4ο ΜΕΡΟΣ)