ΜΑΣΟΝΟΙ ΣΤΗΝ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΠΟΥ ΤΑΧΘΗΚΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ''ΕΝΩΣΕΩΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ'' ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΕΥΣΕΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΘΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ''ΕΝΟΣ ΠΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΝΤΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ''
Η ημέρα της χειροτονίας1 του νέου Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, γνωστού και ως ''αρχιεπισκόπου'' του εκκλησιαστικού σχίσματος, συνοδεύθηκε ταυτόχρονα από ένα φοβερό -σε έκταση θυμάτων- ναυτικό ατύχημα2, που έγινε λίγο έξω από το λιμάνι του Πειραιά, στη περιοχή της Ψυττάλειας. Το ναυαγοσωστικό ρυμουλκό ''ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ζ'' του πολεμικού ναυτικού που απέπλευσε προς βοήθεια δύο ψαράδων, που ζήτησαν βοήθεια εξαιτίας της σφοδρής θαλασσοταραχής που επικρατούσε, βυθίστηκε λίγα χιλιόμετρα μακρυά από τον Πειραιά, παίρνοντας μαζί του αρχικά 160 ανθρώπους! Το συμβάν καταγράφηκε στις 3 και 15' τα ξημερώματα του Σαββάτου της 10ης Μαρτίου 1923 και συγκλόνισε επί μέρες ολόκληρες, όλο το Πανελλήνιο. Στις 9. 30' το πρωί της ίδιας ημέρας έγινε και η χειροτονία του αρχιμανδρίτη Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου3 σε Μητροπολίτη Αθηνών4. Στον ενθρονιστήριο λόγο του και ενώπιον του πλήθους που παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα, τάχθηκε ανοιχτά υ π έ ρ τ η ς Ε ν ώ σ ε ω ς τ ω ν Ε κ κ λ η σ ι ώ ν5, ώστε όπως εξεφώνησε: ''να επιδιώξωμεν τ η ν π ρ α γ μ α τ ι κ ή ν ε ν ό τ η τ α... και τον καθορισμόν κοινής βάσεως των σχέσεων π ρ ο ς τ α ς ε τ ε ρ ο δ ό ξ ο υ ς Ε κ κ λ η σ ί α ς και Χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ά ς Κ ο ι ν ό τ η τ α ς.'' Προς αυτή την κατεύθυνση -τόνισε- ''δεν είναι αναγκαία προυπόθεσις η δυσεπίτευκτος, δ υ σ τ η χ ώ ς, δ ο γ μ α τ ι κ ή έ ν ω σ ι ς, διότι αρκεί η έ ν ω σ ι ς τ η ς α γ ά π η ς τ η ς χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ή ς, ήτις, άλλως τε, δύναται να προλειάνη την οδόν π ρ ο ς τ η ν τ ε λ ε ί α ν έ ν ω σ ι ν, την προς αυτό το πνεύμα του Χριστιανισμού ανταποκρινομένην.'' Ένα στοιχείο, που αποκαλύπτουμε για πρώτη φορά -ίσως- του περιρρέοντος σκηνικού της εκλογής - χειροτονίας του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου είναι η είδηση6, που δημοσιεύθηκε στις περισσότερες εφημερίδες της Αθήνας και αφορούσε την παρουσία στον Μητροπολιτικό ναό, ε π ι τ ρ ο π ή ς σ α ρ ά ν τ α Μ α σ ό ν ω ν από τις ΗΠΑ, υπό την συνοδεία του στενού φίλου του Χρυσοστόμου, αλλά και του Μελετίου Μεταξάκη, του ''επισκόπου'' και πασίγνωστου Μ α σ ό ν ο υ D a r l i n g t o n! Ακολούθως δημοσιεύουμε το απόσπασμα του ενθρονιστηρίου λόγου7 του Χρυσοστόμου περί της ''Ε ν ώ σ ε ω ς τ ω ν Ε κ κ λ η σ ι ώ ν'', καθώς και την είδηση της παρουσίας της Μασονικής Επιτροπής στην χειροτονία του, αλλά και της ''συμπροσευχής'' αυτών στον λόφο του Αρείου Πάγου, όπου ''ετέλεσαν αρχαιοπρεπή Χριστιανικήν ιεροτελεστίαν'' !...
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ''ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ''8
Η εκλογή. Κατά την συνεδρίαν της 8 Μαρτίου η Ιερά Σύνοδος προέβη εις την εκλογήν του Μητροπολίτου Αθηνών, ως τοιούτος δε εξελέγη, πλειοψηφίσας, ο Καθηγητής εν τη θεολ. Σχολή του Πανεπιστημίου Αρχιμ. κ. Χρυσόστομος Παπαδόπουλος.
Το μήνυμα. Την επομένην, 9 Μαρτίου, ωρίσθη, κατά τα ειωθότα, το ''μήνυμα'' της εκλογής του νέου Μητροπολίτου. Η μικρά αύτη τελετή διεξήχθη μετ΄ιδιαζούσης λαμπρότητος εν τω παρεκκλησίω του Αγίου Ανδρέου παρόντων πλείστων επισήμων, εν οις και του επί των Εκκλησιαστικών κ. Υπουργού. Μετά την τελετήν ο εψηφισμένος Μητροπολίτης εδέχθη εν τω Μητροπολιτικώ Μεγάρω τα συγχαρητήρια της Ιεράς Συνόδου και των λοιπών επισήμων, εν οις κ α ι τ ο υ α μ ε ρ ι κ α ν ο ύ ε π ι σ κ ό π ο υ, Σ ε β. D ar l i n g t o n, παρεπιδημούντος ενταύθα.
Η χειροτονία. Την 10 Μαρτίου και περί ώραν 9. 30' εγένετο πάσης εκκλησιαστικής λαμπρότητος και μεγαλοπρεπείας, η χειροτονία του νέου Μητροπολίτου, εν τω Καθεδρικώ ναώ. Από των πρώτων ωρών άπειρον πλήθος κατέκλυσε τον ναόν, την προ αυτού Πλατείαν και τας πέριξ διόδους, στρατιωτική δύναμις ετήρει επιμελώς την τάξιν. Την 9. 30' καταφθάνουν οι επίσημοι, το Υπουργικόν Συμβούλιον, ο Αρχηγός της Επαναστάσεως, εκ μέρους της Α. Μ. του Βασιλέως, ο Υπασπιστής του κ. Γ. Βλάχος, οι πρέσβεις Σερβίας, Ρουμανίας, Ρωσσίας, ο Σ ε β. ε π ί σ κ ο π ο ς τ ω ν Δ υ τ ι κ ώ ν Louis Petti, ο Α ι δ. α γ γ λ ι κ α ν ό ς π ρ ε σ β ύ τ ε ρ ο ς W i g r a m, οι δήμαρχοι Αθηνών και Πειραιώς, η Σύγκλητος των Πανεπιστημίων, η θεολογική Σχολή του Κ. Πανεπιστημίου, πολλοί καθηγηταί των διαφόρων σχολών των Πανεπιστημίων, οι παρεπιδημούντες Ιεράρχαι, πολλοί ανώτεροι και κατώτεροι αξιωματικοί του Β. Ναυτικού και της ξηράς και άπαξ ο Κλήρος.
''ΖΗΤΟΥΜΕΝ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Η ΕΝΩΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΘΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΤΕΛΕΙΑΝ ΕΝΩΣΙΝ''
{...} ''Ζητούντες δε
τ η ν έ ν ωσ ι ν τ ω ν λ ο ι π ώ ν Ε κ κ λ η σ ι ώ ν
και χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ώ ν Κ ο ι ν ο τ ή τ ω ν
μετά της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δέον, προ παντός, να επιδιώξωμεν
τ η ν π ρ α γ μ α τ ι κ ή ν ε ν ό τ η τ α
και αδιάλειπτον επικοινωνίαν και συναντίληψιν των δογματικώς συνηνωμένων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών,
τ ο ν σ υ τ ο ν ι σ μ ό ν τ ω ν ε ν ε ρ γ ε ι ώ ν αυτών
υπό την πνευματικήν πάντοτε ηγεσίαν του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και τον καθορισμόν κοινής βάσεως των σχέσεων
π ρ ο ς τ α ς ε τ ε ρ ο δ ό ξ ο υ ς Ε κ κ λ η σ ί α ς
και Χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ά ς Κ ο ι ν ό τ η τ α ς.
Είναι θλιβερά η υφισταμένη διάστασις τ ο υ χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ο ύ κ ό σ μ ο υ, καθ΄ον χρόνον ο Ισλαμισμός συσσωματωμένος εγείρεται εκ νέου κατ΄αυτού. Αλλ΄εκτός του Ισλαμισμού και έτεραι εχθρικαί δυνάμεις κινούνται νυν κατά του Χριστιανισμού, ζητούσαι να ανατρέψωσι τας βάσεις τ η ς Χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ή ς Κ ο ι ν ω ν ί α ς και να καταργήσωσι τον πολιτισμόν. Η δε απόκρουσις αυτών δεν είναι δυνατή άνευ κοινής συνεργασίας και αλληλεγγύης π α σ ώ ν α ν ε ξ α ι ρ έ τ ω ς τ ω ν Ε κ κ λ η σ ι ώ ν. Προς ταύτην συνεργασίαν και αλληλεγγύην δεν είναι αναγκαία προυπόθεσις η δυσεπίτευκτος, δ υ σ τ η χ ώ ς, δ ο γ μ α τ ι κ ή έ ν ω σ ι ς, διότι αρκεί η έ ν ω σ ι ς τ η ς α γ ά π η ς τ η ς χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ή ς, ήτις, άλλως τε, δύναται να προλειάνη την οδόν π ρ ο ς τ η ν τ ε λ ε ί α ν έ ν ω σ ι ν, την προς αυτό το πνεύμα του Χριστιανισμού ανταποκρινομένην.
Όλος αδιάφορος ηδύνατο να είναι η όψις του κόσμου, εάν επεκράτει εν αυτώ το αληθές και γνήσιον του Χριστιανισμού πνεύμα, και μερικώτερον όλως διάφορος της παρούσης ηδύνατο να είναι η κατάστασις της ελληνκής κοινωνίας, εάν επεκράτουν εν αυτή αι θείαι και σωτήριαι αρχαί του Χριστιανισμού.
Ουδεμία δε άλλη δύναμις πνευματική εκτός της του Χριστιανισμού δύναται να σώση και να ανορθώση την κοινωνίαν και τον κόσμον.
Όθεν καθήκον παντός λειτουργού της Εκκλησίας είναι η παντί τρόπω μετάδοσις και εφαρμογή των χριστιανικών αρχών, η κατά Χριστόν μόρφωσις και ανάπτυξις της ζωής της κοινωνίας, δια της επικρατήσεως της πίστεως, της αγάπης, της ειρήνης, της φιλαλληλίας και της φιλανθρωπίας.
Δι΄αυτών δύναται να καταστή η ζωή όντως χριστιανική, να εξαγιασθή, να εξυψωθή ηθικώς το άτομον και η οικογένεια, ν΄αναθάλλωσιν αι μεγάλαι αρεταί, αίτινες κοσμούσι την ελληνικήν κοινωνίαν και προάγουσιν αυτήν.''
Δι΄αυτών δύναται να καταστή η ζωή όντως χριστιανική, να εξαγιασθή, να εξυψωθή ηθικώς το άτομον και η οικογένεια, ν΄αναθάλλωσιν αι μεγάλαι αρεταί, αίτινες κοσμούσι την ελληνικήν κοινωνίαν και προάγουσιν αυτήν.''
Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΜΕ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΑΡΑΝΤΑ ΜΑΣΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Από την εφημερίδα των Αθηνών ''ΠΑΤΡΙΣ'', έτος 32, αρ. φύλλου 55, της Δευτέρας 12 Μαρτίου 1923, σελ. 3.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
1. Στη χειροτονία παραβρέθηκαν εκτός των επισήμων αρχών και ο Αγγλικανός ''πρεσβύτερος'' Wigram, ο ''επίσκοπος'' των Λατίνων Louis Peti και ο εκπρόσωπος της Επισκοπιανής ''εκκλησίας'' των ΗΠΑ και γνωστός Μασόνος της εποχής Darlington.
2. Σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν του Υπουργείου των Ναυτικών: ''Σήμερον περί ώραν 3. 15' το ναυαγοσωστικόν ''Αλέξανδρος Ζ'' μεταφέρον εις Πειραιά τμήμα των επ΄αδεία εξερχομένων αξιωματικών και ανδρών του εν Κερατσινίου ορμούντος Στόλου, εβυθίσθη παρά την Ψυττάλειαν και έναντι του ακρωτηρίου Κράκαρι. Αφορμή του μεγάλου τούτου δυστηχήματος υπήρξεν η τρικυμία και η πιθανώς επικρατήσασα εν τούτου ταραχή μεταξύ των ανδρών, μετακινηθέντων εκ της μιας πλευράς εις την άλλην. Πλοία βοηθητικά του Στόλου και άλλα εκ του λιμένος Πειραιώς έσπευσαν πάραυτα εις τον τόπον του δυστυχήματος. Δυστυχώς δεν κατέστη δυνατόν να διασωθεί ειμή μέρος των επιβαινόντων ανδρών. Ο αριθμός των θυμάτων δεν εξηκριβώθη εισέτι, καθόσον οι διασωθέντες μετεφέρθησαν εις διάφορα σημεία, όπου διωργανώθη υγειονομική υπηρεσία προς περίθαλψιν των ναυαγών, άλλοι δε κολυμβήσαντες διεσώθησαν εις διάφορα σημεία της ακτής. Πάντως ο αριθμός των θυμάτων είναι σημαντικός. Εκ των μέχρι τούδε πληροφοριών φαίνονται ελλίποντες, περί τους εκατόν πεντήκοντα άνδρες, μεταξύ των οποίων δέκα ανώτεροι και κατώτεροι αξιωματικοί. Ο αριθμός των επιβαινόντων ανήρχετο εις διακοσίους πεντήκοντα.
3. Σύμφωνα με τον αθηναικό, (Βενιζελικό) Τύπο της εποχής: ''Ανωτέρα πάσης περιγραφής υπήρξεν η καθόλου τελετή της χειροτονίας του νέου Μητροπολίτου. Έξαλλον το πλήθος ένδον και εκτός του ναού αντεφώνει ''άξιος'' ''άξιος'', ενώ ελάμβανε χώραν η χειροτονία. Ουδέποτε ίσως εσημειώθη εν τη συγρόνω ιστορία της Εκκλησίας τοσούτον διάθερμος και ειλικρινής του λαού συναρπαγή, υποδεχομένου τον νέον Αρχηγόν της Εκκλησίας.
4. Στις 10 Μαρτίου 1923 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Αθηνών, όπως έτσι είχε τον τίτλο ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος σύμφωνα με τον καταστατικό νόμο της 31 Δεκεμβρίου 1923. Βλέπε Δημητρίου Μπαλάνου ''ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΣ 1837-1937, Ιστορία της θεολογικής σχολής''.
5. Τις δύο πρώτες δεκαετίες του 1900, ο Μελέτιος Μεταξάκης, ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και ο θεολόγος Αμίλκας Αλιβιζάτος είχαν στενή φιλία-συνεργασία, υπέρμαχοι της ''Ένωσης των Εκκλησιών'' και εκπροσωπούντες την Εκκλησία σε παγκόσμια, διαχριστιανικά forum. Βλέπε Γεράσιμου Κονιδάρη ''ΑΜΙΛΚΑΣ Σ. ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ'', Αθήνα 1958.
6. Εφημερίδα ''ΠΑΤΡΙΣ'', έτος 32, αρ. φύλ. 57, της Τρίτης 13 Μαρτίου 1923.
7. 15νθήμερο, εκκλησιαστικό περιοδικό ''ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ'', αρ. 5, σελ. 69-76, της 1-15 Μαρτίου 1923.
8. Το αυτό περιοδικό.
9. Η φωτογραφία του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου -μετά των Συνοδικών- μπροστά στην είσοδο του παρεκκλησίου, του Αγίου Ανδρέα δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ''ΠΑΤΡΙΣ'' της Κυριακής 11 Μαρτίου 1923.
10. Συνεχίζεται...
Από την εφημερίδα των Αθηνών ''ΠΑΤΡΙΣ'', έτος 32, αρ. φύλλου 55, της Δευτέρας 12 Μαρτίου 1923, σελ. 3.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
1. Στη χειροτονία παραβρέθηκαν εκτός των επισήμων αρχών και ο Αγγλικανός ''πρεσβύτερος'' Wigram, ο ''επίσκοπος'' των Λατίνων Louis Peti και ο εκπρόσωπος της Επισκοπιανής ''εκκλησίας'' των ΗΠΑ και γνωστός Μασόνος της εποχής Darlington.
2. Σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν του Υπουργείου των Ναυτικών: ''Σήμερον περί ώραν 3. 15' το ναυαγοσωστικόν ''Αλέξανδρος Ζ'' μεταφέρον εις Πειραιά τμήμα των επ΄αδεία εξερχομένων αξιωματικών και ανδρών του εν Κερατσινίου ορμούντος Στόλου, εβυθίσθη παρά την Ψυττάλειαν και έναντι του ακρωτηρίου Κράκαρι. Αφορμή του μεγάλου τούτου δυστηχήματος υπήρξεν η τρικυμία και η πιθανώς επικρατήσασα εν τούτου ταραχή μεταξύ των ανδρών, μετακινηθέντων εκ της μιας πλευράς εις την άλλην. Πλοία βοηθητικά του Στόλου και άλλα εκ του λιμένος Πειραιώς έσπευσαν πάραυτα εις τον τόπον του δυστυχήματος. Δυστυχώς δεν κατέστη δυνατόν να διασωθεί ειμή μέρος των επιβαινόντων ανδρών. Ο αριθμός των θυμάτων δεν εξηκριβώθη εισέτι, καθόσον οι διασωθέντες μετεφέρθησαν εις διάφορα σημεία, όπου διωργανώθη υγειονομική υπηρεσία προς περίθαλψιν των ναυαγών, άλλοι δε κολυμβήσαντες διεσώθησαν εις διάφορα σημεία της ακτής. Πάντως ο αριθμός των θυμάτων είναι σημαντικός. Εκ των μέχρι τούδε πληροφοριών φαίνονται ελλίποντες, περί τους εκατόν πεντήκοντα άνδρες, μεταξύ των οποίων δέκα ανώτεροι και κατώτεροι αξιωματικοί. Ο αριθμός των επιβαινόντων ανήρχετο εις διακοσίους πεντήκοντα.
3. Σύμφωνα με τον αθηναικό, (Βενιζελικό) Τύπο της εποχής: ''Ανωτέρα πάσης περιγραφής υπήρξεν η καθόλου τελετή της χειροτονίας του νέου Μητροπολίτου. Έξαλλον το πλήθος ένδον και εκτός του ναού αντεφώνει ''άξιος'' ''άξιος'', ενώ ελάμβανε χώραν η χειροτονία. Ουδέποτε ίσως εσημειώθη εν τη συγρόνω ιστορία της Εκκλησίας τοσούτον διάθερμος και ειλικρινής του λαού συναρπαγή, υποδεχομένου τον νέον Αρχηγόν της Εκκλησίας.
4. Στις 10 Μαρτίου 1923 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Αθηνών, όπως έτσι είχε τον τίτλο ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος σύμφωνα με τον καταστατικό νόμο της 31 Δεκεμβρίου 1923. Βλέπε Δημητρίου Μπαλάνου ''ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΣ 1837-1937, Ιστορία της θεολογικής σχολής''.
5. Τις δύο πρώτες δεκαετίες του 1900, ο Μελέτιος Μεταξάκης, ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και ο θεολόγος Αμίλκας Αλιβιζάτος είχαν στενή φιλία-συνεργασία, υπέρμαχοι της ''Ένωσης των Εκκλησιών'' και εκπροσωπούντες την Εκκλησία σε παγκόσμια, διαχριστιανικά forum. Βλέπε Γεράσιμου Κονιδάρη ''ΑΜΙΛΚΑΣ Σ. ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ'', Αθήνα 1958.
6. Εφημερίδα ''ΠΑΤΡΙΣ'', έτος 32, αρ. φύλ. 57, της Τρίτης 13 Μαρτίου 1923.
7. 15νθήμερο, εκκλησιαστικό περιοδικό ''ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ'', αρ. 5, σελ. 69-76, της 1-15 Μαρτίου 1923.
8. Το αυτό περιοδικό.
9. Η φωτογραφία του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου -μετά των Συνοδικών- μπροστά στην είσοδο του παρεκκλησίου, του Αγίου Ανδρέα δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ''ΠΑΤΡΙΣ'' της Κυριακής 11 Μαρτίου 1923.
10. Συνεχίζεται...
Γιώργος Δ. Δημακόπουλος
Δημοσιογράφος
