ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΕΠΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΩ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

…ἔχουμε σὲ δύο ἀποκορυφώσεις (κατὰ τὴν Ε΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο καὶ στὸν 11^ο αἰ.) μιὰ πολὺ συγκεκριμένη καταδίκη συγκεκριμένων ἀπόψεων ποὺ θεωροῦνταν ἑλληνικές: ἡ ἀρχαιοελληνικὴ ἀνθρωπολογία καὶ συγκεκριμένα ἡ ὑποτίμηση τοῦ σώματος, ἡ προΰπαρξη τῶν ψυχῶν καὶ ἡ μετεμψύχωση καὶ ἡ ἀρχαιοελληνικὴ κοσμολογία, δηλαδὴ ἡ ἄρνηση τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου ἀπὸ τὸ μηδέν, ἡ ἀνελεύθερη ἀπορροή του ἀπὸ τὸ Θεὸ μέσα ἀπὸ ἰδέες, ἑνάδες κ.λπ., ἡ ἐπανάληψη τῆς πορείας τοῦ κόσμου στὴν ἀρχὴ μὲ τὴ μορφὴ κοσμικῶν ἀνακυκλώσεων, ἡ ἀκύρωση τῆς ἀνάστασης τῶν νεκρῶν μὲ τὴν ἐπαναφορὰ τῶν νόων ἢ ψυχῶν στὴν ἀρχὴ καί (ἔμμεσα) ἡ εἱμαρμένη στὴν ἱστορία. Παρὰ τὰ ὅσα γράφονται γιὰ τὴ γενικὴ ἐχθρότητα τῆς βυζαντινῆς Ἐκκλησίας κατὰ τοῦ Ἑλληνισμοῦ, εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ Ἑκκλησία, μέσα ἀπὸ διάφορες διαδικασίες (σύνοδοι, θεολογικὰ κείμενα, ἔριδες ἀνάμεσα σὲ τάσεις κ.λπ.), ἀποκάθαρε ἐν ἁγίῳ Πνεύματι αὐτὸ ποὺ ὡς ἑλληνικὴ σκέψη τῆς χρηςίμευε ἢ πάντως δὲν τὴν ἐνοχλοῦσε (λογικὴ μέθοδος, ἐπιστημονικὴ ἑρμηνεία τοῦ κόσμου) ἀπ’ αὐτὸ ποὺ διακινδύνευε τὴν ἀλήθεια της. Τὸ τελευταῖο ἦταν ἕνας Ἑλληνισμὸς φιλτραρισμένος ἀπὸ τὸν Γνωστικισμό, τὶς ἀνατολικὲς θρησκεῖες, τὸν Νεοπλατωνισμό. Ὅσοι κινοῦνταν στὴν πρώτη περιοχή, ἀκόμη καὶ ἂν σχοινοβατοῦσαν, δὲν κινδύνευαν. Ὅσοι μετέπιπταν στὴ δεύτερη, ἀκόμη καὶ ἀπὸ παρεξήγηση, ἀντιμετώπιζαν τὶς συνέπειες.

Τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο εἶναι ὅτι αὐτὴ ἀκριβῶς ἡ δεύτερη μορφὴ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐπανεμφανίζεται μὲ ἰδιαίτερη δυναμικότητα στὴ σύγχρονη κοινωνία μὲ τὴ μορφὴ νεοπαγανισμοῦ, νεογνωστικισμοῦ, ἀνατολικῶν αἱρέσεων […]

Τὸ πρῶτο ζήτημα εἶναι (μιὰ νύξη κάνει ὁ Δ.Μ.)  γιατί θὰ πρέπει νὰ δεχτοῦμε τὴ γνώμη τῆς Ἐκκλησίας ὅτι οἱ ἀπόψεις τὶς ὁποῖες αὐτὴ ἀντιστρατευόταν ἦταν ἀρχαῖες ἑλληνικές; Ἡ μετεμψύχωση, γιὰ παράδειγμα, ἔχει αἰγυπτιακὴ – μεσανατολίτικη προέλευση. Τὸ δεύτερο εἶναι ὅτι ὑπάρχει μιὰ ἐσωτερικὴ πολλαπλότητα καὶ διαφωνία τοῦ παγανιστικοῦ Ἑλληνισμοῦ γιὰ κάποιες τουλάχιστον ἀπὸ τὶς παραπάνω ἀπόψεις, ἔτσι ὥστε ἡ ταμπέλα «ἑλληνικὲς» χάνει τὸ νόημά της. Ὁ Ξενοφάνης, γιὰ παράδειγμα, εἰρωνευόταν τὴν μετεμψύχωση. Στὸν Ἡσίοδο, δὲν ὑπάρχει καμμία νύξη σὲ κυκλικότητα τοῦ σύμπαντος, παρὰ μιὰ συνεχὴς πτώση ἀπὸ τὸ χρυσὸ γένος στὸ σιδερένιο. Τὴν ἐποχὴ τῶν Ἀπολογητῶν καὶ τῶν Πατέρων, ὅλα εἶχαν σβήσει ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Νεοπλατωνικούς. Αὐτοὶ ἦταν οἱ Ἕλληνες πλέον. Ὅμως, πόση σχέση εἶχε ἡ ποικιλία τῶν ἀπόψεων τοῦ 4ου ἢ 3ου π.Χ. αἰ. μὲ τὴ νεοπλατωνικὴ μονοκαλλιέργεια; Στὴν πραγματικότητα, αὐτοὶ οἱ Ἕλληνες ἦταν οἱ λιγότερο ἑλληνικοί. Ὄχι μόνο ὁ Πλάτων δὲν ἦταν ὁ Πλάτων γιὰ τὴν κλασσικὴ Ἑλλάδα, ἀλλὰ οἱ Νεοπλατωνικοὶ μελετοῦσαν ὁρισμένα μόνο ἀπὸ τὰ ἔργα του. Ἐπίσης, ἔκαναν μιὰ ἐπαναπροσέγγιση τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καὶ τῆς Αἰγύπτου τέτοια ποὺ δὲν εἶχε λάβει χώρα ἀπὸ τὸν 8ο π.Χ. αἰώνα καὶ μετά. Ἡ Ἐκκλησία αὐτοὺς βρῆκε μπροστά της, μ’ αὐτοὺς ἀσχολήθηκε.

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΕΠΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΩ by john-criket-4887 on Scribd