ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΟΜΙΛΙΑ!

Ο ιερομόναχος Ευγένιος πραγματοποίησε μια ομιλία με ειδικότερο τίτλο «Ὁ μολυσμός ἐκ τῆς αἱρέσεως καί τό ἔγκυρον-ἐνυπόστατον τῆς ἱερωσύνης 
κατά τάς Οἰκουμενικάς Συνόδους».



Η ομιλία απαντάει σε τρία ερωτήματα :


1ον: Εάν υφίσταται μολυσμός εκ του ακατακρίτου αιρετικού.

2ον: Εάν ναι, σχετίζεται αυτό με το έγκυρο και ενυπόστατο της ιεροσύνης (ακατακρίτου αιρετικού); δηλαδή καθίσταται άκυρη η ιεροσύνη όταν κηρυχθεί η αίρεση συνοδικά;

3ον: Εάν είναι αρνητική η απάντηση στο δεύτερο, με τι σχετίζεται;

Πρόκειται πράγματι για πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία με πολλά και αδιάσειστα τεκμήρια που θα φωτίσει τα παραπάνω θέματα.

1ο μέρος

2ο μέρος

3ο μέρος

ηηγηηγηγηηηηηη

π

ΠΗΓΗ

Ἡ ἐν τῆ ἁγία Σοφία Η΄ (8η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδος συνεκλήθη στήν Κωνσταντινούπολη κατά τά ἔτη 879-880 μ.Χ. ἐπί βασιλείας τοῦ αὐτοκράτορα Βασιλείου τοῦ Μακεδόνος

Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι δέν σταματᾶμε τήν ἀρίθμηση τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων στήν Ζ΄ (7η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδο τοῦ ἔτους 787 μ.Χ. κατά τῶν αἱρετικῶν καί χριστιανοκατηγόρων εἰκονομάχων, ἀλλά ἀριθμοῦμε ὡς Ἁγίες καί Οἰκουμενικές Συνόδους καί ἄλλες δύο Συνόδους : α) τήν ἐπί Μ. Φωτίου Σύνοδο τοῦ 879-880 μ.Χ., ἡ ὁποία εἶναι ἡ Η΄ (8η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδος καί β) τήν ἐπί ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Σύνοδο τοῦ ἔτους 1351 μ.Χ., ἡ ὁποία εἶναι ἡ Θ΄ (9η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδος τῶν ὁποίων τήν Οἰκουμενική περιωπή τῶν δύο αὐτῶν Συνόδων ἀνεγνώρισε ἀκόμη καί ἡ ἐν Κρήτῃ συνελθοῦσα «Σύνοδος».   

Ἡ ἐν τῆ ἁγία Σοφία Η΄ (8η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδος συνεκλήθη στήν Κωνσταντινούπολη κατά τά ἔτη 879-880 μ.Χ. ἐπί βασιλείας τοῦ αὐτοκράτορα Βασιλείου τοῦ Μακεδόνος. Συμμετεῖχαν 383 ἅγιοι καί θεοφόροι Πατέρες ἀπό Ἀνατολή καί Δύση, πού ἐκπροσωποῦσαν τά πέντε Πρεσβυγενή Ὀρθόδοξα Πατριαρχεῖα, μεταξύ τῶν ὁποίων ἦταν ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως  Μέγας Φώτιος, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁ πρόεδρος τῆς Συνόδου, ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ ὀρθοδόξου τότε πάπα Ρώμης Ἰωάννου Η΄, Πέτρος ὁ πρεσβύτερος, μαζί μέ τόν Παῦλο καί τόν Εὐγένιο, ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ πατριάρχου Ἱεροσολύμων Θεοδοσίου, Ἠλίας ὁ πρεσβύτερος, ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Μιχαήλ, Κοσμᾶς ὁ πρεσβύτερος, καί ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Πατριάρχου Ἀντιοχείας Θεοδοσίου, Βασίλειος Ἐπίσκοπος Μαρτυρουπόλεως.

Ἡ Σύνοδος συνεκλήθη, γιά νά παύσει τά σκάνδαλα, πού ἀκολούθησαν μεταξύ τῶν Ἀνατολικῶν καί τῶν Δυτικῶν, σχετικά μέ τήν Βουλγαρία καί γιά νά ἑνωθοῦν οἱ ἀποσχισθέντες Ἐπίσκοποι ἐξαιτίας τῆς ἀποπομπῆς τοῦ πρώην Κωνσταντινουπόλεως Ἰγνατίου καί τῆς χειροτονίας τοῦ Ἁγίου Φωτίου. Ἡ Σύνοδος, ἐπίσης, ἀνεκήρυξε ὡς Οἰκουμενική τήν Ζ΄ (7η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδο[1].

Τά κύρια θέματα, πού συζητήθηκαν στή Σύνοδο ἦταν τά ἑξῆς πέντε : α) τό πρωτεῖο τοῦ πάπα Ρώμης, β) τά λειτουργήματα στήν Ἐκκλησία καί οἱ μεταξύ τους σχέσεις, γ) τά τοπικά ἔθιμα, δ) ἡ ἀθρόα χειροτονία καί ε) τό Filioque, δηλ. ἡ παράνομη καί αἱρετική προσθήκη τῆς καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Τά Πρακτικά τῆς Συνόδου αὐτῆς δημοσιεύθηκαν ἀπό τόν Ἱερό Δοσίθεο Πατριάρχη Ἱεροσολύμων στό βιβλίο του «Τόμος Χαρᾶς»[2], πού ἐκδόθηκε στό Ρήμνιο τῆς Οὐγγροβλαχίας τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1705.

Ἡ Σύνοδος τῶν ἐτῶν 879-880 μ.Χ. ἔχει ὅλα τά χαρακτηριστικά τῆς  Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί μπορεῖ νά χαρακτηρισθεῖ ὡς Η' (8η) Οἰκουμενική Σύνοδος. Διασώζει ὅλα τά ἐξωτερικά καί ἐσωτερικά στοιχεῖα τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου.

Ἡ Σύνοδος αὐτή εἶναι καί λέγεται Οἰκουμενική, ἐπειδή α) συνεκλήθη ἀπό τόν αὐτοκράτορα Βασίλειο τόν Μακεδόνα, β) παρέστησαν σ’ αὐτήν οἱ ἐκπρόσωποι ὅλων τῶν Πατριαρχείων, προήδρευσε ἡ μεγάλη πατερική φυσιογνωμία τοῦ Μεγάλου Φωτίου καί οἱ ἐκπρόσωποι τοῦ ὀρθοδόξου τότε πάπα Ρώμης Ἰωάννου Η΄, γ) ἀσχολήθηκε μέ σοβαρά δογματικά, ἐκκλησιολογικά καί κανονικά θέματα, δ) οἱ ἀποφάσεις της ἀκολουθοῦν τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Προφητῶν, Ἀποστόλων καί Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, δηλ. εἶναι σύμφωνες μέ τήν ὅλη παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ε) ὑπῆρξε συμφωνία ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Πατριαρχῶν καί Ἀρχιερέων τῆς Καθολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία φαίνεται ἀπό τίς ὑπογραφές τους στά διορισθέντα καί κανονισθέντα ἀπό τήν Σύνοδο, καί ἡ ὁποία συμφωνία εἶναι ὁ συστατικός χαρακτήρας, πού καθιστᾶ μία Σύνοδο Οἰκουμενική, σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη[3], καί στ) ἡ Σύνοδος αὐτή χαρακτηρίσθηκε ὡς Οἰκουμενική ἀπό πολλούς ἁγίους Πατέρες καί διδασκάλους, ὅπως τόν Θεόδωρο Βαλσαμώνα, τόν Νεῖλο Θεσσαλονίκης, τόν ἅγιο Νικόλαο Καβάσιλα, τόν Νεῖλο Ρόδου, τόν Μακάριο Ἀγκύρας, τόν ἅγιο Συμεών Θεσσαλονίκης, τόν ἅγιο Μάρκο Ἐφέσου τόν Εὐγενικό, τόν ὅσιο Ἰωσήφ Βρυέννιο, τόν ἅγιο Γεννάδιο Σχολάριο, τόν ἱερό Δοσίθεο Ἱεροσολύμων, τόν Κωνσταντῖνο Οἰκονόμου κ.ἄ, ἀλλά καί ἀπό νεωτέρους, ὅπως τόν μακαριστό Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κυρό Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἰερόθεο[4], τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἱερεμία[5], τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Ἀβύδου κ. Κύριλλο Κατερέλο[6], τόν αἰδεσιμολογιώτατο πρεσβύτερο π. Φίλιππο Ζυμάρη[7] κ.ἄ.

Διαβάζοντας κανείς προσεκτικά τά πρακτικά τῆς Συνόδου αὐτῆς διαπιστώνει ὅτι ἡ ἴδια ἡ Σύνοδος ἔχει συνείδηση Οἰκουμενικῆς καί ἔτσι τήν τιτλοφοροῦν οἱ Βασιλεῖς, ὁ Μ. Φώτιος, οἱ λεγάτοι τοῦ τότε Ὀρθοδόξου πάπα Ρώμης καί τά μέλη Της. Ὁ ὅρος «Οἰκουμενική» ἀναφέρεται δεκάδες φορές στά πρακτικά. Ὅλα τά μέλη τῆς Συνόδου ἔχουν τήν συνείδηση ὅτι εἶναι συνέχεια τῆς Ζ' (7ης) Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τήν ὁποία καί ἐπικυρώνουν ὡς Οἰκουμενική. Ἄρα, τό γεγονός ὅτι ἡ Ζ' (7η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδος ἐπικυρώθηκε ἀπό τήν Η΄(8η) Οἰκουμενική Σύνοδο, μεταξύ τῶν ἄλλων, δείχνει τήν σοβαρότητά της.

Μέ βάση τά παραπάνω δέν πρόκειται γιά κάποια πρωτοτυπία ἤ καινοτομία τό νά ἀποδεχθοῦμε, ὡς Ἱερά Μητρόπολη, ὡς Τοπική Ἐκκλησία, τήν ἐπί Μεγάλου Φωτίου Σύνοδο ὡς Οἰκουμενική καί νά τά τιμοῦμε ἐκκλησιαστικῶς.

Στό σημεῖο αὐτό κρίνεται ἀπαραίτητο νά γίνει μιά μικρή ἀναφορά σέ δύο ἀπό τά θέματα, πού ἀπασχόλησαν τήν Η΄ (8η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδο γιά νά φανεῖ ἡ σπουδαιότητα τῆς Οἰκουμενικῆς Αὐτῆς Συνόδου. Τά θέματα αὐτά εἶναι Α) Τό πρωτεῖο τοῦ Ὀρθοδόξου Πάπα Ρώμης καί β) ἡ αἵρεση τοῦ Filioque

Α) Τό πρῶτο σημεῖο, πού ἀπασχόλησε τήν Η΄ (8η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδο, σχετίζεται μέ τό πρωτεῖο τοῦ Ὀρθοδόξου πάπα Ρώμης. Ἡ συζήτηση, πού ἔγινε στή Σύνοδο μεταξύ τοῦ Μ. Φωτίου, τῶν ἀνατολικῶν ἐκπροσώπων, ἀλλά καί τῶν ἐκπροσώπων τοῦ τότε Ὀρθοδόξου πάπα Ρώμης Ἰωάννου Η΄, ἔδειξε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ὀρθόδοξος πάπας Ρώμης ἔχει πρωτεῖο μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀλλά μέ σαφῆ ἐκκλησιολογικά ὅρια, ὅπως αὐτά προσδιορίζονται ἀπό τόν 34ο Ἀποστολικό Κανόνα. Δηλ. εἶναι πρῶτος μόνο κατά τά πρεσβεῖα ἐντός καί ὄχι ὑπεράνω της Ἐκκλησίας. Κατά τήν θεώρηση αὐτή, κάθε Ἐπίσκοπος, πού δέν τηρεῖ τό πνεῦμα τοῦ Ἀποστολικοῦ Κανόνος, θέτει τόν ἑαυτό του ἐκτός Ἐκκλησίας καί καθαιρεῖται ἤ ἀφορίζεται. Οἱ πάπες Ρώμης δέν ἀποτελοῦν ἐξαίρεση.  

Ὁ Μέγας Φώτιος καί οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Συνόδου αὐτῆς ὑποστήριξαν τά πρεσβεῖα τιμῆς ὡς ἀναγκαία ἐκκλησιολογική ἀρχή γιά τήν διατήρηση τῆς ἑνότητας τῆς ἀνά τήν οἰκουμένη Ἐκκλησίας. Κατά τά πρεσβεῖα τιμῆς, ὅμως, ἡ διατήρηση αὐτή τῆς ἑνότητας σαφῶς δέν νοεῖται ὡς ἐπιβολή ἀπό ἕνα πρῶτο, ὁ ὁποῖος βρίσκεται ὑπεράνω της Ἐκκλησίας ὡς αὐθεντία. Ἡ θέση αὐτή σαφῶς ἐκφράζεται σέ ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου Φωτίου, στήν ὁποία τονίζει τήν Ὀρθόδοξη ἑρμηνεία τοῦ Εὐαγγελικοῦ χωρίου «κἀγώ δέ σοί λέγω ὅτι σύ εἶ Πέτρος καί ἐπί ταύτην τήν πέτραν οἰκοδομήσω μου τήν Ἐκκλησίαν...» Ματθ. ις΄ 18-19. Ἡ ἑρμηνεία αὐτή ὁδηγεῖ στήν καίρια ἐκκλησιολογική ἀρχή ὅτι ὁ κάθε ἐπίσκοπος εἶναι ἰσότιμος ὡς πρός τήν ἀρχιερωσύνη του. Ὁ Ὀρθόδοξος πάπας Ρώμης καί ὄχι ὁ σημερινός αἱρεσιάρχης ἔχει τό προνόμιο τῆς τιμῆς καί πρέπει νά τηρεῖ τούς Ἱερούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας, καί αὐτό τό προνόμιο πρέπει νά γίνεται μέσα στό πνεῦμα τῶν Ἱερῶν Κανόνων. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Ὀρθόδοξος πάπας Ρώμης δέν ἔχει ἁρμοδιότητες σέ ἄλλες ἐκκλησιαστικές περιφέρειες. Ὅταν ὁ πάπας Ρώμης δέν τηρεῖ τούς Ἱερούς Κανόνες καί θέτει τόν ἑαυτό του ὑπεράνω της Ἐκκλησίας, τότε μπορεῖ νά καθαιρεθεῖ, ὅπως συνέβη μέ τόν πάπα Νικόλαο Α', πού καθαιρέθηκε, γιατί ἀναμείχθηκε στήν Κωνσταντινούπολη καί τήν Βουλγαρία.

Εἶναι πολύ χαρακτηριστικός ὁ α΄ Ἱερός Κανόνας, πού συνέταξε ἡ Σύνοδος αὐτή κατά τήν πέμπτη πράξη της, ὁ ὁποῖος θεσπίζει τήν αὐτονομία κάθε ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως σέ θέματα τάξεως καί πειθαρχίας. Μέ τόν Ἱερό αὐτόν Κανόνα γίνεται ἀποδεκτό τό Συνοδικό Σύστημα διοικήσεως καί ἀποσαφηνίζεται ὅτι τό πρωτεῖο τοῦ Ὀρθοδόξου πάπα Ρώμης δέν εἶναι πρωτεῖο ἐξουσίας, ἀλλά πρωτεῖο τιμῆς, δηλ. ὁ Ὀρθόδοξος πάπας Ρώμης καί ὄχι ὁ σημερινός πού αὐτός καί οἱ προκάτοχοί του ἔχουν ἐκπέσει ἀπό τό ἔτος 1014 εἰς δεινές αἱρέσειςδέν εἶναι κεφαλή ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, δέν εἶναι ἡ πηγή τῆς ἱερωσύνης κ.ἄ., καί κατά συνέπεια, δέν ἔχει ἁρμοδιότητα στίς ἄλλες ἐκκλησιαστικές διοικήσεις. Ὁ Ἱερός αὐτός Κανόνας ἔχει καίρια ἐκκλησιολογική σημασία καί ἀποτελεῖ ἐπανορθωτικό διάβημα κατά τῆς πυραμιδικῆς δυτικῆς «παγκόσμιας» ἐκκλησιολογίας, ἡ ὁποία ἐκφράσθηκε στή ληστρική Σύνοδο τοῦ 869-870, κατά τήν ὁποία ἡ μόνη ἀληθινή Τοπική Ἐκκλησία, μέ τήν ἔννοια τῆς καθολικότητας, εἶναι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης, ἡ ὁποία ταυτίζεται μέ μία παγκόσμια Ἐκκλησία, καί ὁ μόνος οὐσιαστικός ἐπίσκοπος εἶναι ὁ πάπας Ρώμης.

Β) Τό δεύτερο σημεῖο, πού ἀπασχόλησε τήν Η΄ (8η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδο, εἶναι τό θέμα τοῦ Filioque, πού εἰσήγαγαν οἱ Φράγκοι στό Σύμβολο τῆς Πίστεως, ὅτι δηλ. τό Ἅγιον Πνεῦμα ἐκπορεύεται ὡς ὑπόσταση ἀπό τόν Πατέρα καί τόν Υἱό.

Τό πρῶτο καί κύριο αἴτιο τοῦ σχίσματος τοῦ 1054, δηλ. τῆς ἀπόσχισης καί ἀποκοπῆς τοῦ πρεσβυγενοῦς Πατριαρχείου τῆς Δύσεως, τῆς αἱρέσεως τοῦ Παπισμοῦ ἀπό τήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἦταν ἡ αἵρεση τοῦ Filioque. Τό Filioque εἶναι φοβερή αἵρεση, ἐπειδή α) εἶναι ἀντίθετο πρός τά ἀψευδέστατα λόγια του Ἰδίου τοῦ Χριστοῦ, πού εἶπε ὅτι «τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὅ ἐκ τοῦ Πατρός ἐκπορεύεται»[8]. Ἔχουμε δηλ. κατάφωρη ἀθέτηση τοῦ Ἰδίου τοῦ Θεοῦ, τοῦ Χριστοῦ. β) Εἶναι ἀντίθετο πρός τό Σύμβολο τῆς Πίστεως Νικαίας-Κων/λεως, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο «(πιστεύω) καί εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, τό Κύριον, τό Ζωοποιόν, τό ἐκ τοῦ Πατρός ἐκπορευόμενον». Ἔχουμε δηλ. ἀθέτηση καί τῶν δύο Ἁγίων καί Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Α΄ καί τῆς Β΄. γ) Εἶναι ἀντίθετο πρός τόν 7ο Ἱερό Κανόνα τῆς Γ΄ Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ ὁποῖος ἀπαγορεύει ὁποιαδήποτε πρόσθεση ἤ ἀφαίρεση στό Σύμβολο τῆς Πίστεως[9]. Ἔχουμε δηλ. ἀθέτηση καί τῆς Γ΄ Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου. δ) Καταστρέφει τίς σχέσεις μεταξύ τῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος καί συγχέει τά ἀκοινώνητα ὑποστατικά ἰδιώματα τῶν τριῶν προσώπων. ε) Ὑποβιβάζει τό Ἅγιον Πνεῦμα στό ἐπίπεδο τοῦ κτίσματος, καί στ) εἰσάγει δυαρχία στήν Ἁγία Τριάδα. Ἐφόσον καί ὁ Υἱός εἶναι πηγή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἄρα ἔχουμε δύο πηγές, δύο ἀρχές στήν Ἁγία Τριάδα, τόν Θεό Πατέρα καί τόν Υἱό. Βέβαια, πίσω ἀπό τήν αἵρεση τοῦ Filioque δέν κρύβεται τίποτε ἄλλο παρά ἡ ἄλλη φρικτή αἵρεση τοῦ πάπα Ρώμης, ἡ ὀφρύς, ἡ ἀλαζονεία, τό ἀλάθητο καί τό πρωτεῖο ἐξουσίας του, νά νομοθετεῖ μόνο αὐτός πάνω ἀπό τά παραδεδομένα ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὅπως θεολογεῖ μέ ὀξύνοια ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς[10].

Ἡ συζήτηση γιά τό σοβαρό αὐτό ζήτημα ἔγινε κατά τήν ἕκτη συνεδρία καί ἀποφασίσθηκε νά ἀπαγορευθεῖ αὐτή ἡ κακοδοξία. Μέ πρόταση τοῦ παρισταμένου Αὐτοκράτορα Βασιλείου, ἡ Σύνοδος ἀποφάσισε νά καταδικάσει τό Filioque, δηλ. τήν εἰσαγωγή στό Σύμβολο τῆς Πίστεως ἀπό τούς Φράγκους τῆς αἱρετικῆς διδασκαλίας περί τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐκ τοῦ Πατρός καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ, πού εἰσήγαγαν οἱ Φράγκοι καί στήν Βουλγαρία.

Τό συμπέρασμα εἶναι ὅτι ἡ ἐπί Μ. Φωτίου Σύνοδος τοῦ 879-880 μ.Χ. εἶναι ὄντως ἡ Η΄ (8η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδος τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί ἔτσι ἔχει περάσει στήν ἀλάνθαστη συνείδηση τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας. Σήμερα, οἱ αἱρεσιάρχες πάπες Ρώμης δέν ἀριθμοῦν τήν Σύνοδο τοῦ 879-880 μ.Χ. ὡς τήν Η΄ (8η) Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδο, ἀλλά στή θέση της ἀριθμοῦν τήν ληστρική σύνοδο τοῦ 869-870, ἡ ὁποία κατεδίκασε τόν Μ. Φώτιο, καθυβρίζοντες τόν Ἰσαπόστολο Ἅγιο ὡς δῆθεν «αἱρεσιάρχη».

ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

[1] ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, ἐκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσ/κη 2003, σσ. 361-366.

[2] ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Τόμος Χαρᾶς, ἐκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσ/κη 1985, σσ. 257-386.

[3] ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, ἐκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσ/κη 2003, σ. 118.

[4] ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ κ. ΙΕΡΟΘΕΟΣ,  Περί τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς ἐν Κων/λει ἐν ἔτει 879-880 μ.Χ. συγκληθείσης Συνόδου ὡς Ὀγδόης Οἰκουμενικῆς, μή ἀναγνωσθεῖσα Εἰσήγηση στήν Ι.Σ.Ι., Ὀκτωβρίου 2011.

[5] ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΓΟΡΤΥΝΟΣ κ. ΙΕΡΕΜΙΑΣ, Περί τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς ἐν Κων/λει ἐν ἔτει 1351 μ.Χ. συγκληθείσης Συνόδου ὡς Ἐνάτης Οἰκουμενικῆς, μή ἀναγνωσθεῖσα Εἰσήγηση στήν Ι.Σ.Ι., Ὀκτωβρίου 2011.

[6] ΘΕΟΦ. ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΒΥΔΟΥ κ. ΚΥΡΙΛΛΟΣ, Ἡ Ρώμη καί τό Παπικό Πρωτείο ἐπί Πατριαρχείας Ἰγνατίου καί ἱ. Φωτίου (847-886), ἡ Η΄ Οἰκουμενική Σύνοδος τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας (869-870)

[7] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΖΥΜΑΡΗΣ, Ἰστορική, δογματική καί κανονική σπουδαιότητα τῆς Συνόδου τῆς Κων/λεως (879-880), διδακτορική διατριβή.

[8] Éù. 15, 26.

[9] ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, ἐκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσ/κη 2003, σσ. 173-176.

[10] ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ, Λόγος Α΄ ἀποδεικτικός περί τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος 4, 32, ἐκδ. Γρηγόριος Παλαμᾶς, ΕΠΕ 1, Θεσ/κη 1981, σ. 86.

ΠΗΓΗ

ΑΒΒΑ ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ (ΑΥΡΙΑΝΗ ΕΟΡΤΗ ΚΑΤΑ ΤΟ Π.Η.) - ΟΤΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΥΒΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΠΙΣΤΙΝ ΜΑΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΑΒΒΑ ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ: ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΝ ΠΡΕΠΕΙ Ο ΚΑΘΕ ΑΔΕΛΦΟΣ ΝΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΜΕΡΟΣ ΣΕ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΔΟΓΜΑΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ ΑΒΒΑ ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ ΠΡΟΣ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΡΩΤΗΣΕ ΓΙΑ ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΑΒΒΑ ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΟΥ - ΕΡΩΤΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΑΝΑΘΕΜΑΤΟΣ

Πατριάρχης Γεωργίας: ''Ο αμοιβαίος διάλογος είναι πολύ αναγκαίος

Γράφει ο Νικόλαος Γ. Σαββόπουλος
Θεολόγος

ΡΟΜΦΑΙΑ.GR

---

Πλήρης νοημάτων η απαντητική επιστολή τοῦ Πατριάρχου Γεωργίας στην πρόσκληση συμμετοχῆς στην συνάντηση στο Αμμάν, που απεστάλη από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων.

Οι αναφορές τοῦ Πατριάρχου Ηλία για την αναγκαιότητα τῆς συγκλήσεως τῆς συνάντησης αυτῆς για την ενότητα τῶν ορθοδόξων Εκκλησιῶν, και η ελπίδα του για την επίτευξη τῆς συγκλήσεώς της, αποδεικνύουν ότι ο Πατριάρχης Γεωργίας είναι γνώστης τῶν Ιερῶν Κανόνων που δεν εμποδίζουν την σύγκληση αυτή.

Στην επιστολή υπογραμμίζεται ότι προϋπόθεση να πετύχουμε τον σκοπό μας, την εν Χριστώ ενότητα τῶν Εκκλησιών, είναι να συμμετάσχει κάθε Εκκλησία.

Γι' αυτό και η συμμετοχή τοῦ Πατριαρχείου Γεωργίας εξαρτάται από το εάν θα συμμετάσχουν όλες οι Εκκλησίες.

Από τα λόγια τοῦ Πατριάρχου Ηλία συμπεραίνεται εμμέσως πλην σαφῶς ότι οι Προκαθήμενοι που εδήλωσαν ότι δεν θα συμμετάσχουν (ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο οποίος υπενθυμίζουμε αρνήθηκε να συγκαλέσει ο ίδιος σύναξη, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνῶν και ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας), τορπιλίζουν την ενότητα τῆς Εκκλησίας.

Παραθέτουμε την επιστολή μεταφρασμένη στα Ελληνικά καθώς και το επίσημο Αγγλικό πρωτότυπο τοῦ Πατριαρχείου Γεωργίας που εστάλη στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων.

Προς τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Ιεροσολύμων και πάσης Παλαιστίνης
Θεόφιλο Γ'

Μακαριώτατε,

Σας χαιρετίζουμε με αδελφική εν Χριστώ αγάπη και Σας ενημερώνουμε ότι παραλάβαμε από Εσάς δύο επιστολές (Ν1202 τις 12.12.2019 και Ν52 τις 04.02.2020) εις τις οποίες μας γράψατε για την πρόσκληση των Προκαθημένων και των αντιπροσώπων αυτών στο Αμμάν της Ιορδανίας, για μια σύγκληση σχετικά με τα προβλήματα που ανέκυψαν μεταξύ Εκκλησιών.

Καταλαβαίνουμε πολύ καλά, ότι οι προσπάθειές Σας στηρίζονται στην φροντίδα Σας για την ενότητα στην Εκκλησία και στην επιθυμία Σας να βοηθήσετε να θεραπευθούν οι πληγές.

Είναι επίσης αισθητό από τις επιστολές Σας ότι δεν αποφύγατε κόπους για την επίτευξη συναίνεσης από τον Οικουμενικό Πατριάρχη να συμμετάσχει σ' αυτήν.

Ωστόσο, εφ' όσον αυτός και μερικοί των Προκαθημένων Εκκλησιών δεν ανταποκρίθηκαν θετικά σ' αυτή την πρόσκληση, ο στόχος Σας, που είναι επίσης η ευχή όλων μας, μπορεί να έχει εμπόδια στο δρόμο επιτεύξεώς του.

Εμείς συμμεριζόμαστε την θέση Σας και λόγω της σοβαρότητος των σημερινών συνθηκών και σχετικά με τα προβληματικά θέματα, θεωρούμε ότι η σύγκληση και ο αμοιβαίος διάλογος είναι πολύ αναγκαίος.

Ωστόσο, εάν επιδιώκουμε την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος, θα πρέπει να λάβει μέρος με την συμμετοχή κάθε Εκκλησίας· αλλά εάν αυτή η συναίνεση δεν μπορεί να επιτευχθεί, θα απέχουμε από την συνάντηση.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε επίσης ότι μετά χαράς θα συμμετάσχουμε σε κάθε γεγονός οργανωμένο μέσα στο πλαίσιο θρησκευτικών εορτασμών ή διεθνών διασκέψεων όπως κάναμε πάντοτε.

Ελπίζουμε ότι με την ευλογία του Θεού, η σύναξη των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών θα επιτευχθεί, και ότι τα θέματα τα οποία ζημιώνουν την ενότητά μας, θα αξιολογηθούν σύμφωνα με τους κανονικούς όρους της Εκκλησίας.

Επίσης θα πρέπει να προσθέσουμε εδώ ότι θα ήταν το καλύτερο αποτέλεσμα για όλους μας, εάν ο στόχος επιτυγχάνεται σύντομα.

Προσευχόμαστε για Εσάς, για την ειρήνη στην Εκκλησία και την εν Χριστώ ενότητα.

Ο Θεός να Σας χαρίσει ειρήνη και συνεχή επιτυχία στην υψηλή διακονία Σας.

(υπογραφή)

Καθολικός – Πατριάρχης πάσης Γεωργίας

Η αποπομπή του Οικουμενικού Πατριάρχη Μάξιμου Ε’, σύμφωνα με τα έγγραφα της CIA

Του Matthew Namee | Orthodoxhistory.org

---

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1945, και αμέσως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετικὴ Ένωση ξεκίνησαν τη διαμάχη για την ηγεσία του μεταπολεμικού κόσμου.

Οι Σοβιετικοί επιβλήθηκαν σε όσες χώρες βρίσκονταν υπό την σφαίρα επιρροής τους, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες υιοθέτησαν το δόγμα του Τρούμαν, μια εξωτερική πολιτική βασισμένη στον περιορισμό του Κομμουνισμού ανά το παγκόσμιο.

Η Ορθοδοξία μετατράπηκε σε ένα από τα πολλά παράπλευρα μέτωπα του Ψυχρού Πολέμου.

Καθώς οι Σοβιετικοί προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν το Πατριαρχείο Μόσχας για να υποστηρίξουν οι άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες τον Κομμουνισμό, οι Ηνωμένες Πολιτείες μετέτρεψαν το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε αντιστάθμισμα για τη Δύση.

Έχοντας ενθρονιστεί στις αρχές του 1946 ως ο νέος Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Μάξιμος Ε’ αποδείχθηκε για διάφορους λόγους αδύναμος να υπηρετήσει ως αποτελεσματικός ηγέτης της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης σ’ αυτή τη καθοριστική περίοδο.

Σήμερα είναι μια σχεδόν ξεχασμένη υποσημείωση στην ιστορία, γνωστός κυρίως ως ο προκάτοχος του μεγάλου Αθηναγόρα, του δυνατού, πιστού στις Αμερικανικές αρχές Πατριάρχη που τον διαδέχτηκε.

Παραδόξως, η CIA απελευθέρωσε ένα μεγάλο αριθμό εγγράφων βάσει της Πράξης Ελευθερίας της Πληροφόρησης (Freedom of Information Act), που βοηθούν να πει κάποιος την ιστορία της πατριαρχείας του Μάξιμου – μια ιστορία που, ελλείψει αυτών των εγγράφων, θα ήταν απρόσιτη σε μας.

Στο άρθρο αυτό χρησιμοποιώ τα έγγραφα αυτά της CIA, καθώς και κάποιες άλλες πηγές της εποχής, για να πω την ιστορία.

Το κάνω εν μέρει γιατί είναι πολύ ενδιαφέρον μέρος της εκκλησιαστικής ιστορίας, αλλά και γιατί δείχνει πόσο κοντά ακολουθούσε τα γεγονότα του Ορθόδοξου κόσμου η CIA.

Αυτά είναι έγγραφα της CIA που έχουν αποκωδικοποιηθεί από την ΠΕΠ, και είναι πολύ πιθανόν να υπάρχουν και άλλα έγγραφα που δεν έχουν απελευθερωθεί στο κοινό. Ακόμα και σ’ αυτό τον περιορισμένο αριθμό, αυτές οι πηγές μας βοηθούν να ανοικοδομήσουμε ένα βασικό επεισόδιο της σύγχρονης Ορθοδοξίας.

***

Στις 20 Φεβρουαρίου 1946 ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μάξιμος εξελέγη ομόφωνα ως ο Οικουμενικός Πατριάρχης, Μάξιμος Ε’.

Ήταν η δύναμη κατά τη δεκαετή ηγεμονία του μακαριστού Πατριάρχη Βενιαμίν, και στα 48 χρόνια του ο Μάξιμος διαφαινόταν ότι θα υπηρετούσε για μεγάλο διάστημα ως ο "πρώτος μεταξύ ίσων" στον Ορθόδοξο κόσμο.

Κι’ όμως, η Πατριαρχεία του θα ήταν σχετικά σύντομη, αφού ο Μάξιμος παραιτήθηκε μόλις 32 μήνες αργότερα, στις 18 Οκτωβρίου 1948.

Τα πρώτα προβληματικά σημάδια εμφανίστηκαν το φθινόπωρο του 1946.

Σε έγγραφο της CIA με ημερομηνία 22 Νοεμβρίου, καταγράφεται πως, "Πηγή που βρίσκεται σε στενή επαφή με τον Πατριάρχη αναφέρει ότι ο Μάξιμος υποφέρει από οξεία νευρική διαταραχή και παρουσιάζει έντονα συμπτώματα παραφροσύνης."

Στις 16 Δεκεμβρίου, και σύμφωνα πάντα με τη CIA, "ιατροί πληροφόρησαν το Φανάρι ότι η ασθένεια του Μάξιμου απαιτούσε θεραπεία σε σανατόριο στην Ελβετία, και έγιναν διευθετήσεις για την άμεση αναχώρησή του από τη χώρα."

Ο Μάξιμος προσπάθησε να παραιτηθεί από τη Πατριαρχεία, όμως η Ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να αποδεχτεί την παραίτησή του, επειδή η εκλογή νέου Πατριάρχη θα σήμαινε ότι οι Έλληνες θα έπρεπε να συμφωνήσουν με τους Τούρκους για τον υποψήφιο.

Κάποια στιγμή πριν τα Χριστούγεννα του 1946, η CIA πήρε πληροφορίες ότι η κατάσταση του Μάξιμου παρέμενε σοβαρή.

"Ο Πατριάρχης Μάξιμος φέρεται ότι συνεχίζει να υποφέρει από επαναλαμβανόμενη νευρική κατάθλιψη και αϋπνίες, παρόλο που υπάρχουν διαλλείματα μεταξύ των επεισοδίων στα οποία είναι αρκετά φυσιολογικός.

Πηγή που επισκέφτηκε τον Μάξιμο στη θερινή κατοικία του στη Χάλκη, όπου φροντίζεται από τον προσωπικό του γιατρό, ανέφερε ότι ο Μάξιμος ήταν αρκετά σίγουρος πως θα αναρρώσει αρκετά ώστε να λειτουργήσει στις ακολουθίες των Χριστουγέννων στο Φανάρι, και να παραμείνει στο Φανάρι ακόμα και μετά την πρωτοχρονιά." (Η αναφορά αυτή περιλαμβάνεται σε έγγραφο της CIA με ημερομηνία 16 Ιανουαρίου 1947.)

Η είδηση για την διανοητική ασθένεια του Πατριάρχη εμφανίστηκε στον Ελληνικό τύπο στις 29 Δεκεμβρίου 1946. Την επόμενη μέρα, το Φανάρι τα αρνήθηκε όλα με τη δήλωση, "Η Παναγιότητά του βρίσκεται σε καλή υγεία και δεν θα αναχωρήσει για Ελβετία."

Στις 3 Ιανουαρίου 1947 η είδηση έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η εφημερίδα Chicago Tribune ανέφερε πως, επιτροπή από ειδικούς στη διανοητική υγεία εξέτασαν τον Πατριάρχη και αποφάσισαν ότι ‘’υπέφερε από νευρική διαταραχή’’.

Η επιτροπή ανέφερε πως "η ευφυΐα του Μάξιμου είναι φυσιολογική", και ότι κατά πάσα πιθανότητα θα αναρρώσει με θεραπεία.

Το άρθρο στη Tribune συνέχιζε: Λίγο καιρό μετά την εκλογή του αναφέρθηκε ότι περπατούσε σε δωμάτιο του πατριαρχείου και φώναζε, "Τώρα γνωρίζω ότι αυτή δεν είναι ζωή για ένα νεαρό άνδρα."

Πληροφοριοδότες αναφέρουν πως από τότε η κεφαλή ενός των σημαντικότερων θρησκευτικών θρόνων υπέφερε από αυτό που τώρα περιγράφεται από όσους τον γνωρίζουν ως "φοβία περιορισμού."

Μαζί με αυτό βρίσκεται και η μεγάλη ευθύνη της θέσης, ιδιαίτερα τώρα που ο πατριάρχης βρίσκεται αντιμέτωπος με κινήσεις Ορθόδοξων Ρώσων εκκλησιαστικών για να επεκτείνουν την σφαίρα επιρροής τους.

Η Tribune έκλεινε το άρθρο της καταγράφοντας πηγές που πρότειναν τον Αρχιεπίσκοπο Αθηναγόρα, επικεφαλής της Αρχιεπισκοπής Βόρειας και Νότιας Αμερικής, ως "πιθανό υποψήφιο."

Στις 16 Ιανουαρίου, η CIA αναφέρει, "Υπάρχει σοβαρή σκέψη για την μετακίνηση του Πατριάρχη, όμως οι ακόλουθοί του είναι απρόθυμοι για τέτοιο βήμα μέχρι να ικανοποιηθούν από τους γιατρούς ότι η κατάσταση του Μάξιμου είναι ανίατη."

Εν τω μεταξύ, εμφανίστηκε και ένα σκάνδαλο που δεν συνδέεται μ’ αυτό – φαίνεται ότι το 1940, τέσσερις δικηγόροι υπαινίχθηκαν ότι ο Πατριάρχης είχε κλέψει χρήματα που είχαν κληρονομηθεί στο Πατριαρχείο στη διαθήκη πλούσιου ευεργέτη.

Παρόλο που ο μακαριστός Πατριάρχης Βενιαμίν ήταν επικεφαλής του Οικουμενικού Πατριαρχείου από το 1940, όλοι γνώριζαν ότι ο τότε Μητροπολίτης Μάξιμος ήταν η πραγματική δύναμη πίσω από το θρόνο.

Όπως παρατηρεί η CIA, "Καθώς ο Πατριάρχης Μάξιμος είχε την απόλυτη εξουσία στο Πατριαρχείο το 1940, ενόσω ο μακαριστός Πατριάρχης Βενιαμίν νοσούσε, κάποια στοιχεία στο Φανάρι επιθυμούν όπως ο Μάξιμος αναλάβει ένα μέρος της ευθύνης για το σκάνδαλο."

Βέβαια, η Σοβιετική κυβέρνηση είχε γνώση της κατάστασης στη Κωνσταντινούπολη.

Η CIA αναφέρει στις 14 Φεβρουαρίου: "Τουρκικές εφημερίδες ... δημοσίευσαν δήλωση με την οποία ο Γενικός Πρόξενος των Σοβιετικών είχε θέση τη Ρωσική θερινή κατοικία της Πρεσβείας στο Buyukders [Büyükdere] στη διάθεση του Πατριάρχη. Αξιωματούχοι στο Φανάρι επιμένουν εν τούτοις, ότι δεν υπάρχουν βάσεις στην αναφορά και θεωρούν ότι τα δύο έγγραφα είναι προσπάθεια για να δημιουργηθούν προβλήματα στο Πατριαρχείο, δίνοντας την εντύπωση στενής συνεργασίας με τους Σοβιετικούς."

Λίγες μέρες πριν από την πιο πάνω αναφορά της CIA, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας βρισκόταν στην Ουάσιγκτον, βραβεύοντας τον Πρόεδρο Τρούμαν με το παράσημο του Αληθούς Σταυρού.

Τότε λήφθηκε και η περίφημη φωτογραφία του Αθηναγόρα να φιλά την κεφαλή του Τρούμαν. (Φαίνεται ότι η συγκεκριμένη εκδήλωση οργανώθηκε μιά-δυὸ εβδομάδες πριν, όταν ο Πρόεδρος Τρούμαν είχε ανεπίσημη συνάντηση με τον Αθηναγόρα, στις 28 Ιανουαρίου.)

Στις 12 Μαρτίου, ο Πρόεδρος Τρούμαν μίλησε στο Κογκρέσο και κατέθεσε επίσημα για πρώτη φορά, αυτό που στη συνέχεια έμεινε γνωστό ως το Δόγμα Τρούμαν: "η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών για υποστήριξη των ελεύθερων λαών που αντιδρούσαν στην προσπάθεια υποταγής τους από ένοπλες μειονότητες ή εξωτερικές πιέσεις."

Είναι αρκετά γνωστό γεγονός, και ξεχνιέται συχνά, πως η άμεση αντίδραση στην ομιλία του Τρούμαν, ήταν η είδηση πως η Βρετανία θα σταματήσει να χορηγεί βοήθεια στην Ελληνική κυβέρνηση, η οποία βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο με το Ελληνικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Οι Βρετανοί βοηθούσαν και τη Τουρκία, και στην ομιλία του ο Τρούμαν ζήτησε από το Κογκρέσο να προσφέρει βοήθεια και στους Τούρκους.

Συνολικά, ο Τρούμαν ζήτησε από το Κογκρέσο να εγκρίνει $400 εκατομμύρια για βοήθεια στην Ελληνική και Τουρκική κυβερνήσεις, και να εξουσιοδοτήσει την αποστολή αμερικανικού στρατιωτικού προσωπικού και υλικού στην περιοχή.

Στις 20 Μαρτίου, η CIA αναφέρεται στην πιθανότητα του διορισμού από την Τουρκική κυβέρνηση ιατρικής επιτροπής για να προσδιορίσει αν ο Μάξιμος μπορούσε να συνεχίσει ως Πατριάρχης.

"Προς το παρόν η Τουρκική κυβέρνηση επιθυμεί να έχει ως επικεφαλής στο Φανάρι ένα ισχυρό άνδρα, που θα μπορεί να αντιμετωπίσει τον Πατριάρχη Αλέξιο και την θρησκευτική πολιτική της Ρωσίας."

Στην ίδια αναφορά της, η CIA σημειώνει ότι αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου Μόσχας, που προσπαθούσε να επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη για ένα χρόνο, δεν κατάφερε να πάρει βίζα από τις Τουρκικές αρχές, και επισκεπτόταν το καιρό εκείνο τη Δαμασκό, την Ιερουσαλήμ, την Αλεξάνδρεια και το Κάιρο.

Τρείς ημέρες αργότερα, σε άλλη αναφορά της η η CIA περιγράφει τις εσωτερικές προσπάθειες για μετακίνηση του Μάξιμου, που προέρχονταν από την Ελληνική κοινότητα της Τουρκίας. Η κίνηση κατά του Μάξιμου τον είχε στο στόχαστρο "από τον καιρό που [ο Μάξιμος] ήταν Μητροπολίτης Χαλκηδόνος."

Η Ελληνική κυβέρνηση μελετούσε το θέμα, και η η CIA ανέμενε ότι η Αγία Σύνοδος του Πατριαρχείου θα εξέλεγε νέο Πατριάρχη μετά το Πάσχα.

Εν τω μεταξύ, στις 8 Απριλίου ο Πατριάρχης Μόσχας Αλέξιος απέστειλε επίσημη πρόσκληση στους επί κεφαλής των Ορθόδοξων Εκκλησιών για παρουσία τους σε προσυνοδική σύναξη, η οποία όπως έλπιζε θα καθόριζε το πλαίσιο για "οικουμενική συνόδο" στη Μόσχα το 1948.

Το Πάσχα πέρασε χωρίς πατριαρχική εκλογή. Στις 9 Μαΐου, η εφημερίδα New York Times αναφέρει ότι ο Πατριάρχης Μάξιμος έχει "σοβαρή νευρική κρίση", και ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας είχε ονομαστεί ως ο πιό πιθανός υποψήφιος για να τον διαδεχθεί.

Το ενδιαφέρον των μυστικών υπηρεσιών των Η.Π.Α. για το θέμα δεν πέρασε απαρατήρητο από την εφημερίδα: "Δεν εκφράστηκε καμιά επίσημη υποστήριξη για τον Αρχιεπίσκοπο Αθηναγόρα από τους Αμερικανούς, άν και οι στρατιωτικές μυστικές υπηρεσίες την Ηνωμένων Πολιτειών παρατηρούν τη κούρσα διαδοχής."

Για να προσθέσουν οι Times, "Οι Τούρκοι ονομάζουν τον Αρχιεπίσκοπο ως τον ανεπίσημο πρέσβη της Τουρκίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο εγκάρδιες είναι οι σχέσεις του με την Τουρκική Κυβέρνηση ... Η Ελληνική Κυβέρνηση είναι ευνοϊκή στον Αρχιεπίσκοπο Αθηναγόρα, όμως είναι απρόθυμη στο να έχει ένα τόσο ικανό εκπρόσωπο να φεύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους πλούσιους υποστηρικτές των Ελληνικών συμφερόντων."

Εννιά μέρες αργότερα, στις 18 Μαΐου, η Chicago Tribune δημοσίευσε μιά ιστορία που έλεγε ότι ο Μάξιμος "εγκαταλείπει το θρόνο του", και ότι σαλπάρισε για την Ελλάδα.

Ο κόσμος εκτιμούσε ότι δεν θα επέστρεφε ξανά στο Φανάρι.

Στις 21 Μαΐου, η CIA αναφέρει ότι ο Μάξιμος ταξιδεύει στην Αθήνα γιά να συμβουλευτεί με ειδικούς.

"Άν βρεθεί ότι είναι ανίατος, πιστεύεται οτι η παραίτησή του ως Πατριάρχης θα γίνει αποδεκτή."

Λίγο αργότερα, στίς 3 Ιουλίου, η CIA φέρεται να διορθώνει τις απόψεις της, όταν καταγράφει πώς ο πραγματικός λόγος της επίσκεψης του Μάξιμου στην Αθήνα δεν ήταν τα αναφερόμενα ζητήματα υγείας, αλλά "γιά να συμβουλευτεί σε σχέση με τρία κύρια ζητήματα:"

α) Άν έπρεπε να παραιτηθεί ο Μάξιμος ευνοώντας κάποιον με πιό δυνατή προσωπικότητα.

β) Άν έπρεπε να παραιτηθεί, ποιός υποψήφιος θα ήταν ο ευνοούμενος των Αθηνών; και

γ) Πώς μπορούσε το Φανάρι να αντιμετωπίσει το ολοένα και αυξανόμενο γόητρο του Πατριάρχη Μόσχας Αλέξιου.

Στην αναφορά της η CIA ερμήνευσε γιατί χρειάστηκε να πάει ο Πατριάρχης στην Αθήνα για να συζητήσει αυτά τα ζητήματα: "Το Φανάρι στη Κωνσταντινούπολη είναι οικονομικά εξαρτώμενο από την Ελληνική Κυβέρνηση."

Στην ίδια αναφορά η CIA σημειώνει ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας είχε "πρόσφατα γίνει επίτιμος πολίτης της πόλης Άγκυρας από τους Τούρκους. Αυτό το προνόμιο δεν είχε δημοσιευτεί." (Η Τουρκική υπηκοότητα ήταν προαπαιτούμενο της εκλογής του Αθηναγόρα ως Οικουμενικός Πατριάρχης.)

Καθώς ο Μάξιμος βρισκόταν στην Αθήνα, οι αναπληρωτές του στο Οικουμενικό Πατριαρχείο απέστειλαν επιστολή στους επικεφαλής των αυτοκέφαλων Εκκλησιών, δηλώνοντας ότι η Κωνσταντινούπολη δεν θα μετάσχει στην προσυνοδική σύναξη, και ότι μόνο ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε το δικαίωμα για προκήρυξη συνόδου ή προσυνοδικής σύναξης.

Οι ηγέτες των Εκκλησιών σε Αλεξάνδρεια, Ιερουσαλήμ, Κύπρο, και Ελλάδα συμφώνησαν μ’ αυτό, και ο Ελληνικός τύπος επέκρινε έντονα το Πατριαρχείο Μόσχας ως απλό όργανο της Σοβιετικής κυβέρνησης.

Έχοντας την άρνηση των Ελλήνων ιεραρχών, ο Πατριάρχης Αλέξιος περί το τέλος του χρόνου άλλαξε την προσέγγισή του, λέγοντας ότι τώρα ζητούσε μόνο να φιλοξενήσει "σύναξη των ανώτατων ιεραρχών των Ορθόδοξων Εκκλησιών."

***

Όλως παραδόξως, δεν βρήκα κανένα έγγραφο για το Οικουμενικό Πατριαρχείο στα αρχεία της CIA, από τον Ιούλιο του 1947 ως τον Αύγουστο του 1948.

Με δεδομένο το, πόσο στενά ακολουθούσε η CIA τον Πατριάρχη Μάξιμο και το Οικουμενικό Πατριαρχείο μέχρι τότε, φαίνεται απίθανο το ότι δεν έκδοσαν αναφορές για ένα ολόκληρο χρόνο.

Είναι πιο πιθανό να υπάρχουν αυτές οι αναφορές, αλλά για κάποιο λόγο να μην έχουν δοθεί στη δημοσιότητα.

Στις 28 Ιανουαρίου 1948, το έντυπο Christian Century έκδοσε ένα αρκετά αξιοσημείωτο σημείωμα κάτω από την επικεφαλίδα, "Ο Αμερικανός Αρχιεπίσκοπος για την Κωνσταντινούπολη;"

Εν μέρει το άρθρο έγραφε: Μυστήριο καλύπτει τις αναφορές στην υγεία του (Μάξιμου), και τα πήγαινε-έλα του μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, και σχεδόν όλα όσα συνδέονται με την παρουσία του στο ανώτατο αξίωμα. Όμως φαίνεται πως τώρα, είτε έχει αποχωρήσει, ή βρίσκεται ένα βήμα πριν την αποχώρησή του. Και αναφέρεται από την Κωνσταντινούπολη ότι ο πιό πιθανός διάδοχός του είναι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας της Νέας Υόρκης!

... Υπάρχουν κάποια πράγματα για τη κατάσταση στην Εγγύς Ανατολή όμως που δεν τα γνωρίζουμε.

Ξέρουμε ότι η Ορθόδοξη ηγεσία εκεί είναι μπερδεμένη σοβαρά με την πολιτική προσπάθεια για τον έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων.

Ξέρουμε ότι το πατριαρχείο στη Κωνσταντινούπολη έχει ρόλο κλειδί σ’ αυτή τη προσπάθεια.

Και ξέρουμε ότι, το να βάλεις τον αρχιεπίσκοπο από τη Νέα Υόρκη σ’ αυτή τη θέση είναι βέβαιο ότι θα προσδώσει πολιτική ερμηνεία σ’ ολόκληρο αυτό το μέρος του κόσμου.

Μ’ αυτά εν γνώσει, πρέπει να προσθέσουμε και τις υποψίες μας ότι το Υπουργείο Εξωτερικών στην Ουάσιγκτον ίσως και να γνωρίζει περισσότερα για την επιλογή που προτείνεται από όλες τις εκκλησιαστικές αρχές στη χώρα. 
Αν αυτό αληθεύει – και θα χρειαστεί κάτι περισσότερο από επίσημη άρνηση για να καθησυχάσει τις ανησυχίες μας – τότε πρέπει να λεχθεί ότι η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών εμπλέκεται πλέον σε μιά υπόθεση που θα γεννήσει πολλούς πονοκεφάλους πριν να ξεμπλέξουμε απ΄ αυτήν.

Παρά τις προβλέψεις για το αντίθετο, ο Μάξιμος κρατήθηκε στην Πατριαρχεία ακόμα περισσότερο, στη μεγαλύτερη διάρκεια του 1948.

Επρόκειτο για μιά χρονιά πολύ σημαντική για την Ορθόδοξη ιστορία για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων και μια σημαντική παν-Ορθόδοξη σύναξη στη Μόσχα τον Ιούλιο για να τιμήσει τα 500 χρόνια της Ρωσικής αυτοκεφαλίας.

Παρόλο που ήταν πολύ μακριά από την "οικουμενική σύνοδο" που αρχικά ονειρευόταν να φιλοξενήσει η Μόσχα, ήταν ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, που περιλάμβανε και αντιπρόσωπο του Οικουμενικού Πατριαρχείου – τον Μητροπολίτη Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας Γερμανό.

Όλως παραδόξως, η Κωνσταντινούπολη απέστειλε αντιπρόσωπο στη Μόσχα, παρά τις ενστάσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη, Μάξιμου.

Η CIA αναφέρει στις 10 Αυγούστου, "Ο Μάξιμος, Οικουμενικός Πατριάρχης στο Φανάρι, ήταν αντίθετος στην αποδοχή της πρόσκλησης του Αλέξιου, Πατριάρχη Μόσχας ... Η Ιερά Σύνοδος στο Φανάρι, όμως, απέρριψε την θέση του Μάξιμου, και αποφάσισε να αποδεχτεί την πρόσκληση."

Για να αποφευχθεί η περίπλοκη διαδικασία έκδοσης βίζας αναχώρησης από την Τουρκική κυβέρνηση, η Ιερά Σύνοδος έστειλε επίσκοπο που βρισκόταν εκτός Τουρκίας.

Το έπος της εκδήλωσης στη Μόσχα το 1948 είναι μια ιστορία που απαιτεί το δικό της κεφάλαιο.

Για το παρόν θέμα, αυτό που φαίνεται είναι πως, άν και ο Μάξιμος παρέμενε κατ΄ όνομα ως Οικουμενικός Πατριάρχης, είχε βασικά απογυμνωθεί από κάθε πραγματική εξουσία.

Την επόμενη κι’ όλας μέρα, 11 Αυγούστου, ηCIA εξέδωσε ακόμα μια αναφορά, στην οποία κατά περίεργο τρόπο αναφέρονταν στον 50χρονο Μάξιμο ως "γερασμένο" και "γέροντα":Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τρούμαν (1947)

Παρατεταμένες προσπάθειες για να αντικαταστήσουν τον γερασμένο Μάξιμο ως Οικουμενικό Πατριάρχη της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας φαίνεται ότι τελικά πετυχαίνουν.

Για πάνω από ένα χρόνο, ένας μεγάλος αριθμός Μητροπολιτών της Αγίας Συνόδου επεδόθηκαν σε προσπάθεια για να υποχρεώσουν το Μάξιμο να φύγει από την Πατριαρχεία ...

Οι Μητροπολίτες που αντιτίθενται στον Μάξιμο έστειλαν επανειλημμένα επιστολές στην Ελληνική Κυβέρνηση για το θέμα και πολλές φορές ζήτησαν όπως συγκληθεί πλήρης Σύνοδος για να μελετήσει την παραίτησή του.

Κάθε φορά που τα σχέδια τους έφτασαν στον Μάξιμο όμως, ο γέροντας αντέδρασε βίαια, και σε δύο περιπτώσεις χρειάστηκε να αποτραπεί από το να διαλύσει τη Σύνοδο.

Στο παρελθόν ο Μάξιμος είχε τη βοήθεια από τον Έλληνα Πρέσβη στη Τουρκία, που σε κάποιες περιπτώσεις επιτίμησε τους συνωμότες και τους συμβούλεψε να ζητήσουν συγχώρηση από τον Πατριάρχη.

Φαίνεται πως τώρα, ακόμα και ο Έλληνας Πρέσβης δεν προτίθεται πλέον να καθυστερήσει την παραίτηση του Πατριάρχη, και η κατάθεσή της αναμένεται να συμβεί μέσα στις επόμενες λίγες μέρες.

Ο πιό πιθανός για να επικρατήσει στις πατριαρχικές εκλογές που θα γίνουν σε δύο ή τρείς εβδομάδες από την παραίτηση του Μάξιμου, παραμένει ο Αθηναγόρας, Μητροπολίτης της Βόρειας και Νότιας Αμερικής.

Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει εδώ και καιρό θεωρήσει τον Αθηναγόρα ως τον πιό επιθυμητό διάδοχο του Μάξιμου, και τις τελευταίες εβδομάδες και η Τουρκική Κυβέρνηση έδειξε ότι δεν αντιτίθεται σ’ αυτόν.

Και οι δύο κυβερνήσεις νιώθουν ότι ο Μάξιμος είναι ανίκανος για να διαχειριστεί τις πρόσφατες προσπάθειες από τους Σοβιετικούς για να χρησιμοποιήσουν την Εκκλησία ως πολιτικό όργανο.

Με την δυναμική υποστήριξη αυτών των δύο κυβερνήσεων, ο Αθηναγόρας είναι σχεδόν σίγουρος ότι θα κατακτήσει την Πατριαρχεία.

Παρόλα αυτά, μια πρακτική δυσκολία που παραμένει είναι το ότι ο Πατριάρχης πρέπει να είναι Τούρκος υπήκοος.

Η Τουρκία είναι απρόθυμη να παραχωρήσει υπηκοότητα στον Αθηναγόρα μέχρι να ολοκληρωθούν οι προκαταρκτικές διευθετήσεις για την εκλογή του.

Σχετικά με το θέμα της υπηκοότητας – ίσως να έχετε μπερδευτεί, όπως κι’ εγώ άλλωστε, για την ανάγκη να γίνει Τούρκος υπήκοος ο Αθηναγόρας τον Αύγουστο του 1948, σε σχέση με προηγούμενη αναφορά του Ιουλίου 1947 ότι ο Αθηναγόρας είχε γίνει επίτιμος δημότης στην Άγκυρα.

Όμως η υπηκοότητα του 1947 φαίνεται πως ήταν καθαρά "τιμητική", και περιορισμένη μόνο για την Άγκυρα. 
Ακόμα δεν ήταν πολίτης της Δημοκρατίας της Τουρκίας. (Παρόλο που ήταν ήδη Τούρκος πολίτης αρχικά, πρίν την άφιξή του στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μόλις έφτασε στην Αμερική αποποιήθηκε την Τουρκική υπηκοότητα και πολιτογραφήθηκε ως πολίτης των Η.Π.Α.

Σ’ αυτό το σημείο, οι Η.Π.Α. δεν επέτρεπαν διπλή υπηκοότητα.

Δεν γνωρίζω πότε ακριβώς ο Αθηναγόρας ξανάγινε Τούρκος πολίτης, παρόλο που φαίνεται ότι αυτό έγινε κάποια στιγμή μεταξύ των τελών του 1948 και των αρχών του 1949, σε συνδυασμό με την εκλογή και ενθρόνισή του ως Οικουμενικός Πατριάρχης.)

Τελικά στις 18 Οκτωβρίου 1948, ο Πατριάρχης Μάξιμος Ε’ παραιτείται.

Την 1η Νοεμβρίου, ο Αθηναγόρας εκλέγεται και επίσημα Οικουμενικός Πατριάρχης.

Στις 3 Νοεμβρίου το έντυπο Christian Century γράφει για την εκλογή.

Δεν γνωρίζουμε τι μέρος έπαιξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στους πιεστικούς διπλωματικούς ελιγμούς που διεξάγονταν πίσω από κλειστές πόρτες για πάνω από δύο χρόνια για να πετύχουν την απομάκρυνση του Μάξιμου και να φέρουν ένα πατριάρχη που θα είναι πιο αποδεχτός από την Ελλάδα και τη Τουρκία .. Άν η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, στο σκοτεινό παρασκήνιο, περιπλέχθηκε σε υποχθόνιους μηχανισμούς της Λεβαντινής εκκλησιαστικής πολιτικής, θα έλθει η μέρα που θα θρηνήσει αυτή την εμπλοκή.

Η CIA εξέδωσε κάποιου είδους νεκροψία για τις εκλογές στις 10 Νοεμβρίου, με την παρατήρηση ότι "οι προσπάθειες των Σοβιετικών για να χρησιμοποιήσουν την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ως μέσο για να πείσουν η για προπαγάνδα χωρίς αμφιβολία πισωπάτησαν με την εκλογή του Αθηναγόρα."

Ενώ ο Μάξιμος έκανε ότι μπορούσε για να αντιμετωπίσει τη Μόσχα, "ήταν σε τέτοια κατάσταση ασθένειας σ’ αυτά τα τελευταία δύο χρόνια που κάποιες φορές ήταν τελείως αναποτελεσματικός ... ο Αλέξιος θα κάνει πιθανώς νέες προσπάθειες για να κερδίσει φίλους και να επηρεάσει πατριάρχες στην Εγγύς Ανατολή, σε συνάρτηση με την Σοβιετική καταγγελία του Αθηναγόρα (ο οποίος πολιτογραφήθηκε Αμερικανός πολίτης κατά τη διάρκεια της μακράς παραμονής του στη Νέα Υόρκη), ότι αποτελεί όργανο των Η.Π.Α. Όπως και να χει, ο πιο σθεναρός Αθηναγόρας αναμένεται να είναι περισσότερο αποτελεσματικός παρά ο ασθενής προκάτοχός του, στο να διεκδικήσει την ηγεσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου επί του Ελληνικού Ορθόδοξου κόσμου."

***

Την 1η Δεκεμβρίου, μετά την εκλογή του Αθηναγόρα και πριν την άφιξη και ενθρόνισή του στη Κωνσταντινούπολη, ο πλέον τέως Πατριάρχης Μάξιμος έστειλε μία δακρύβρεχτη επιστολή στον Αθηναγόρα, ζητώντας την συμπόνια του νεο-εκλεγέντα Πατριάρχη, και βοήθεια.

Η επιστολή εκδόθηκε σε μελέτη του Paul Manolis (ξεκινά από τη σελίδα 258 αυτού του συνδέσμου PDF) και είναι, κατά τα λόγια του εκδότη, "τουλάχιστον παθητική και οικτρή".

Ο Μάξιμος υπαγόρευσε την επιστολή σε κάποιο φίλο, και έγραψε στο τέλος με το δικό του χέρι ότι, "η κατάσταση των νεύρων μου και η υπερβολική κούραση δεν μου επέτρεψαν να γράφω καθισμένος."

Ο Μάξιμος εξηγεί στον Αθηναγόρα πώς ζεί "μόνος, απόλυτα μόνος," και πως έχει "εγκαταλειφθεί" από όλους.

Με βοήθεια από την Ελληνική κυβέρνηση, ταξιδεύει στην Ελβετία για λόγους υγείας. Στην πραγματικότητα, παρέμεινε στην Ελβετία για το υπόλοιπο της ζωής του.

Ο Πρόεδρος Τρούμαν και ο νεο-εκλεγής Πατριάρχης Αθηναγόρας είχαν συνάντηση στις 16 Δεκεμβρίου.

Είναι πιθανόν να ήταν σ’ αυτή τη συνάντηση που ο Τρούμαν πρότεινε να αφήσει τον Αθηναγόρα να ταξιδέψει στη Κωνσταντινούπολη με το Προεδρικό αεροσκάφος.

Στις 23 Ιανουαρίου 1949 ο Αθηναγόρας επιβιβάστηκε στο αεροπλάνο του Τρούμαν, που φέρει το αλλόκοτο όνομα "Ιερή Αγελάδα".

Όπως εξηγεί ο Δρ. Αλέξανδρος Κύρου, αυτή η κίνηση του Τρούμαν σκόπευε να στείλει ἐνα πολιτικό μήνυμα: "η ασυνήθιστη αυτή κίνηση του Τρούμαν δεν ήταν προϊόν των αισθημάτων ή της εκτίμησης που έτρεφε για τον Αθηναγόρα, που και τα δύο παρεμπιπτόντως ήταν γνήσια. Αντίθετα, ήταν μιά μετρημένη πράξη που λήφθηκε από ένα πρόεδρο που θεωρούσε τον Αθηναγόρα και το Πατριαρχείο ως κάποιους με επιρροή και βασικούς συνεργάτες στην εξάπλωση των διεθνών συμφερόντων των Η.Π.Α., καθώς και των ανθρωπιστικών αξιών σε ένα κόσμο που πάλευε ενάντια στον κομμουνισμό. Η άνευ προηγουμένου επίδειξη της προεδρικής καλής θέλησης δεν αφορούσε απλά την προεδρική έκφραση της αμοιβαίας φιλίας και υπόληψις προς τον Αθηναγόρα, αλλά ήταν ξεκάθαρη ένδειξη της αξίας και υποστήριξης που έδινε η Ουάσιγκτον στο Πατριαρχείο – ένα δυνατό διπλωματικό μήνυμα που ήθελε να στείλει ο Τρούμαν σε Άγκυρα και Μόσχα."

Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας, που ήταν 62 χρόνων κατά την ενθρόνισή του (και 11 χρόνια μεγαλύτερος από τον προκάτοχό του, Μάξιμο), παρέμεινε για 23 ολόκληρα χρόνια στο θρόνο και ήταν μία από τις πλέον ιστορικά σημαντικές (και ταυτόχρονα αμφιλεγόμενες) μορφές της σύγχρονης Ορθοδοξίας.

Όπως διηγείται ο Paul Manolis, ο Αθηναγόρας συνέχισε να αλληλογραφεί με τον Μάξιμο, και ότι ακόμα τον επισκεπτόταν στην Ελβετία και ζητούσε την συμβουλή του σε σημαντικά ζητήματα.

Καθώς ο Μάξιμος ήταν θύμα πολιτικών μηχανορραφιών, φαίνεται πως ήταν επίσης και πραγματικά ασθενής και δεν είχε την καλή κατάσταση για να συνεχίσει ως Πατριάρχης.

Κοιμήθηκε τον Ιανουάριο του 1972, και ο Αθηναγόρας προέστη της κηδείας του.

***

Μιά νέα ημέρα ανέτειλε για το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Ορθόδοξο κόσμο.

Με τον Αθηναγόρα στο θρόνο, οι Η.Π.Α. είχαν τελικά ένα αξιόπιστο, σταθερό ηγέτη που μπορούσε να βοηθήσει στη μάχη κατά του Κομμουνισμού. (Μεταξύ των πολλών άλλων αποδείξεων γι’ αυτό, παραπέμπουμε στην αναφορά της CIA του 1951, στην οποία ο Αθηναγόρας φέρεται να βεβαιώνει τους Αμερικανούς ότι ο Πατριάρχης Αντιοχείας δεν θα "εκτραπεί από τη στάνη")

Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας ήταν τόσο πολύπλοκη μορφή, όσο και σημαντική.

Ήταν φημισμένος ή κακόφημος σε ίσα μεγέθη, για τις προσπάθειές του επαναπροσέγγισης με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, που είχαν ως αποκορύφωμα την περίφημη συνάντηση με τον Πάπα το 1964 στην οποία συμβολικά "ήραν τα αναθέματα" κατά αλλήλων.

Κατάφερε να ξεπεράσει την κτηνώδη καταιγίδα του πογκρόμ της Πόλης το 1955 (γεγονότα γνωστά ως "Σεπτεμβριανά"), κατά τα οποία οχλαγωγίες κατά των Ελλήνων οδήγησαν στην μαζική αναχώρηση της πλειονότητας του Ελληνικού πληθυσμού που βρισκόταν στη Κωνσταντινούπολη.

Έδωσε μάχη με τη Μόσχα σχετικά με την αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής, υποστηρίζοντας ότι η αυτοκεφαλία δεν μπορεί να χορηγείται μονόπλευρα, αλλά πρέπει να τυγχάνει της αποδοχής όλων των Ορθόδοξων Εκκλησιών.

Και κατάφερε να επανεκκινήσει την διαδικασία σχεδιασμού της πολυαναμενόμενης Μεγάλης και Αγίας Συνόδου, οργανώνοντας μια σειρά από συναντήσεις που βοήθησαν να αναθερμανθούν οι σχέσεις μεταξύ των Ορθόδοξων χωρών που βρίσκονταν υπό τη σφαίρα των Σοβιετικών, και αυτών που βρίσκονταν εκτός αυτής της σφαίρας.

Για καλό ή για κακό, ήταν μία από τις πιο ιστορικά σημαντικές μορφές της Ορθοδοξίας τον 20ο αιώνα.

Πρωτότυπη είδηση: Ousting the Ecumenical Patriarch: the removal of Maximos V according to CIA records

ΠΗΓΗ

ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ

Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς δὲν ἦταν μόνο ἕνας συναρπαστικὸς διδάσκαλος, ποὺ ἐκλαΐκευε τὶς μεγάλες θεολογικὲς ἔννοιες καὶ μὲ ἁπλὰ λόγια καὶ
ζωντανὰ παραδείγματα τὶς ἔκανε προσιτὲς στὸ ἁπλοϊκὸ ἀκροατήριό του.

Ἦταν συγχρόνως καὶ προφήτης.



Τοῦ Στεργίου Σάκκου

Καθηγητοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ἀρκετὲς προφητεῖες ἐπιβεβαίωσαν τὴ διδασκαλία του, τὸν ἀπέδειξαν ἅγιο ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν καθιέρωσαν στὴ συνείδησι τοῦ λαοῦ καὶ στὴν ἱστορία ὡς προφήτη.


Γιὰ τὴ δόξα τοῦ Κυρίου καὶ τὴ μετάνοια ψυχῶν ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καὶ σημεῖα ἔκανε καὶ προφητεῖες εἶπε. Ὑποστηρίζεται ὅτι στὶς προφητεῖες του ἐπηρεάσθηκε ἀπὸ τὴν «Ὀπτασία τοῦ Ἀγαθαγγέλου», ἕνα χρησμολογικὸ κείμενο ποὺ κυκλοφοροῦσε εὐρύτατα στὶς μέρες του ἀνάμεσα στοὺς σκλαβωμένους Ἕλληνες καὶ καλλιεργοῦσε ψεύτικες ἐλπίδες κούφιας παρηγοριᾶς γιὰ τὸ «ξανθὸ γένος», ποὺ θὰ βοηθοῦσε στὴν ἀπελευθέρωσι ἀπὸ τοὺς Τούρκους.

Ἀλλὰ πουθενὰ μέσα στὶς «Διδαχές» του, ὅπου διαφυλάσσεται ἡ αὐθεντικὴ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, δὲν ὑπάρχει δεῖγμα αὐτῆς τῆς νοοτροπίας.

Ἔχω τὴ γνώμη ὅτι ἡ ἐντύπωσι αὐτὴ δημιουργήθηκε ἐξ αἰτίας ὠρισμένων πλαστῶν προφητειῶν καὶ διαφόρων λαϊκοθρησκευτικῶν χρησμῶν, ποὺ ἀποδόθηκαν στὸν Πατροκοσμᾶ καὶ διεκδικοῦν σήμερα τὴν πατρότητά του.

Αὐτὰ προκαλοῦν βέβαια κάποια ἐντύπωσι στοὺς ἀδαεῖς, στὴν πραγματικότητα ὅμως ὄχι μόνο δὲν ὠφελοῦν, ἀλλὰ καὶ πολὺ ἐπιζήμια εἶνε, διότι, ὅταν ἀποδεικνύεται τὸ νόθο τους, τίθεται σὲ ἀμφισβήτησι καὶ ἡ γνησιότητα τῶν ἀληθινῶν προφητειῶν.

Εἶνε ἀνάγκη, λοιπόν, νὰ γίνη ἕνας διαχωρισμός, ἕνα ξεκαθάρισμα ἀνάμεσα στὶς πραγματικὲς προφητεῖες τοῦ ἁγίου καὶ στοὺς ἀνεύθυνους χρησμοὺς καὶ ἀφορισμούς, ποὺ τόσο ἄφθονοι κυκλοφοροῦν.

Τὸ ὑγιὲς καὶ δοκιμασμένο κριτήριο καὶ τὴ διάκρισι αὐτὴ θὰ μᾶς τὰ προσφέρει ἡ Ἁγία μας Γραφή, ἡ πηγὴ καὶ τὸ ταμεῖο τῆς ἀληθινῆς προφητείας.

Καμμία ἀπὸ τὶς χιλιάδες προφητεῖες, τῆς ἁγίας Γραφῆς, δὲν ἔχει σχέσι μὲ χρησμοὺς καὶ ἐλλιπογράμματες προτάσεις, ὅπου προσθέτοντας τὰ ἀνάλογα φωνήεντα ἢ σύμφωνα, σχηματίζεται ἡ προφητικὴ ρῆσι.

Ὅλα αὐτὰ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τὰ ἀπορρίπτει καὶ ἡ Ἐκκλησία δὲν τὰ υἱοθέτησε ποτέ.


Ἡ προφητεία στὴν Ἁγία Γραφὴ ἔχει τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα ὅτι συμπλέκεται μὲ ἱστορικὰ γεγονότα, συνδέεται μὲ πρόσωπα καὶ πράγματα τῆς ἱστορίας καὶ ἐκπληρώνεται σταδιακὰ μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου.


«Ἡ προφητεία ποὺ λέγεται συγκαλυμμένα, ξεκαθαρίζεται μετὰ ἀπὸ τὴν ἔκβασι τῶν πραγμάτων καὶ ποτὲ πρὶν ἀπὸ αὐτά», σχολιάζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Καὶ ἀλλοῦ παρατηρεῖ·

«Ὁ Θεὸς συνδέει τὴ μία προφητεία μὲ ἄλλες, τὴν ἐγγύτερη μὲ τὶς ἀπώτερες.

Ἔτσι παρέχει ὡς μέγιστη ἀπόδειξι τῶν μελλόντων τὴν προφητεία ποὺ πραγματοποιεῖται στὴν παροῦσα γενιά».

Ἔχουμε δηλαδὴ μία ἁλυσίδα ἀλληλένδετων προφητειῶν, στὴν ὁποία ἡ τελευταία προφητεία ἀναφέρεται στὸ μεγάλο σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας, ἐνῶ οἱ προηγούμενες ἀφοροῦν σὲ διάφορα περιστατικὰ τῆς ἱστορίας.

Ἔτσι, καθὼς ἐκπληρώνονται μία μία με τὴ σειρὰ οἱ προφητεῖες σ᾿ αὐτὴ τὴν ἁλυσίδα, χαλκεύεται ἡ ἐγγύησι καὶ ἡ βεβαιότητα ὅτι καὶ ἡ τελευταία, ἡ ἐσχάτη μεγάλη προφητεία, εἶνε γνήσια καὶ θὰ ἐκπληρωθῆ ὁπωσδήποτε.

Ἐξ ἄλλου, καθὼς κάθε προφητεία τῆς σειρᾶς ἐκπληρώνεται σὲ διαδοχικὲς γενιὲς καὶ ἐποχές, ἡ δύναμι τῆς προφητείας διατηρεῖται ἀκέραιη ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ ποὺ διατυπώθηκε, μέχρι τὴν τελευταία ὥρα ποὺ θὰ ὁλοκληρωθῆ.

Μὲ ἄλλα λόγια ἡ βιβλικὴ προφητεία προσφέρεται μὲ τὴν ἴδια τὴν ἱστορία καὶ μάλιστα ἡ προφητεία προηγεῖται τῆς ἱστορίας καὶ ἡ ἱστορία προωθεῖ τὴν προφητεία.

Πρόσωπα, γεγονότα, περιστατικὰ τῆς ἱστορίας μεταφέρουν τὴν προφητεία καὶ διαφυλάσσουν τὸ μήνυμά της ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά.

Τὸ προφητικὸ βλέμμα προσηλώνεται βέβαια στὸν Μεσσία καὶ τὴ μεσσιακὴ ἐποχή.

Γιὰ νὰ φθάση ὅμως ἐκεῖ, διασχίζει τοὺς ἐνδιάμεσους αἰῶνες, σταματᾶ σὲ καίρια ἱστορικὰ συμβάντα, τὰ ἐπισημαίνει, τὰ προβάλλει καὶ τὰ καθιστᾶ μάρτυρες ἀξιόπιστους γιὰ τὴν ἐκπλήρωσι τῆς μεσσιακῆς προφητείας.

Οἱ προφῆτες ἐπίσης τῆς ἁγίας Γραφῆς συχνὰ χρησιμοποιοῦν διάφορα σύμβολα, τὰ ὁποῖα γίνονται ἄφωνοι ἀλλὰ παραστατικοὶ μάρτυρες τῆς προφητείας.


Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο διατυπώνονται καὶ οἱ προφητεῖες τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Ὁ Κύριος π.χ. προφητεύοντας τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου περιπλέκει τὴν περιγραφὴ μὲ τὴν προφητεία γιὰ τὴν καταστροφὴ τῆς Ἱερουσαλὴμ (Ματθ. 24, Μάρκ. 13, Λουκ. 21, 5-38).

Ἡ καταστροφὴ τῆς Ἱερουσαλὴμ συνέβη, ὅταν ζοῦσαν ἀκόμη πολλοὶ ἀπὸ ἐκείνους ποὺ εἶχαν ἀκούσει τὴν προφητεία ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Κυρίου.

Ἡ ἐκπλήρωσι αὐτῆς τῆς προφητείας ἐγγυᾶται ὅτι καὶ ἡ ἄλλη, τὴν ὁποία ὁ Κύριος εἶπε συγχρόνως, σχετικὰ μὲ τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου θὰ ἐκπληρωθῆ στὸν κατάλληλο καιρό.

Σὲ ἄλλες περιπτώσεις οἱ προφητεῖες τοῦ Κυρίου συνδέονται μὲ διάφορα σημεῖα.

Ὅταν π.χ θεράπευσε τὸ δοῦλο τοῦ ἑκατοντάρχου, προφήτευσε καὶ τὴ συμμετοχὴ τῶν ἐθνικῶν στὴν Ἐκκλησία·

«Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν ἤξουσι καὶ ἀνακλιθήσονται μετὰ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 8,11).


Ἔτσι, οἱ σύγχρονοί του ποὺ εἶδαν τὸ σημεῖο τὸ ἔχουν ὡς ἐγγύησι γιὰ τὴν ἐκπλήρωσι τῆς προφητείας καὶ ἐμεῖς ποὺ ζοῦμε τὴν ἐκπλήρωσι τῆς προφητείας, βεβαιωνόμαστε γιὰ τὴν ἀλήθεια τοῦ σημείου καὶ ὅτι αὐτὸς ποὺ τὸ πραγματοποίησε εἶνε ὁ Θεός.


Τὰ γνωρίσματα τῆς βιβλικῆς προφητείας παρουσιάζουν ὑπὸ κλίμακα καὶ οἱ προφητεῖες τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ. Συμπλέκονται δηλαδὴ μὲ ἱστορικὰ γεγονότα καὶ λαμβάνουν ὡς μάρτυρες διάφορα σημάδια, κυρίως σταυρούς, ποὺ ἔστηνε ὁ ἴδιος. Θὰ ἀναφέρω μερικὲς τέτοιες προφητεῖες, οἱ ὁποῖες μαρτυροῦνται ἀναμφισβήτητα, ἂν καὶ εἶνε ἀπὸ τὶς πλέον ἄγνωστες.

Οἱ δυὸ πρῶτες εἶνε ἀνέκδοτες καὶ ἀποτελοῦν προσωπική μου κατάθεσι.

Ἡ τρίτη καὶ ἡ τέταρτη δὲν ἔχουν ἐπισημανθῆ, ὅσο γνωρίζω, ἀπὸ ἄλλον ἑρμηνευτή, τὴν δὲ πέμπτη θεωρῶ κατ᾿ ἐξοχὴν χαρακτηριστικὴ τῆς προφητικῆς νοοτροπίας τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ.

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΔΩ