Διάβασα
δημοσιευμένη στις ἐφημερίδες «Χριστιανική» (Φ. 534) 4.12.1997, σελ. 5) και
«Νέοι Ανθρωποι» (Φ. 1138/5.12.1997, σελ.7) καὶ στὸ βιβλίο ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ ΤΟΥ
ΧΑΡΑΓΜΑΤΟΣ (σ.σ. θα δημοσιεύσουμε αποσπάσματα προσεχώς) τῆς Ἱερᾶς Μονῆς
Μεγάλου Μετεώρου (σελ. 66 έξ.) τήν ἀπό 26. 10.1997 επιστολή του κ. Δημ.
Τσελεγγίδη (κ. Δ. Τσ.), καθηγητή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης, πρὸς τὸν Σεβ. Μητροπολίτη Πατρῶν κ. Νικόδημο, Πρόεδρο τῆς Συν.
Ἐπιτροπῆς γιὰ τὴν Συνθήκη Σένγκεν.
Σ' αὐτὴν λέγει ὅτι ἔγινε «άποδέκτης πολλῶν ἐρωτήσεων,
ἀλλὰ καὶ πολλῶν διαμαρτυριών καὶ σχολίων γιὰ μιὰ παράγραφο της Εγκυκλίου
2626/7.4.1997», για τὴν ὁποία στην συνέχεια γράφει ὅτι «ἐξ αἰτίας της έχει
δημιουργηθή σύγχυση σε σημαντικό τμῆμα τοῦ ̔Ελληνικού λαοῦ, ὁ ὁποῖος (=
όλος;;;) ἀδυνατεῖ νὰ κατανοήσει τὸ πνεῦμα τῆς Εγκυκλίου»!...
Ἔτσι ὁ κ. Καθηγητής προβαίνει πρὸς τὸν Σεβ. ἅγιο
Πατρῶν σὲ ἐπισημάνσεις γιὰ διαλεύκανση τοῦ πνεύματος της 'Εγκυκλίου «γιὰ νὰ
βοηθήσει...» ὥστε στη νέα Εγκύκλιο να διατυπωθούν σαφέστερα οἱ θέσεις τῆς
Ἐκκλησίας μας».
Η επιστολή αυτή, λόγῳ τοῦ τίτλου τοῦ ἐπιστολογράφου,
δημιουργεῖ ἐντυπώσεις.
Έχοντας διαφορετικές απόψεις ἀπὸ τὸν κ.Δ. Τσ. θεωρώ
χρέος μου νά τοῦ ἀπευθύνω τις ἀκόλουθες ερωτήσεις – παρατηρήσεις:
1. Καὶ πρῶτα ἀπὸ ὅλα λοιπόν ὁ κ.Δ.Τσ., παραθέτει ἕνα
κομμάτι ἀπὸ τὴν Συνοδική Εγκύκλιο 2626/7.4.97. Προφανώς, γιά νά τό ἀνασκευάσει.
Αυτό συμπεραίνει, ὅποιος διαβάζει ολόκληρη την ἐπιστολή του. Τί ἄραγε θέλει να
διαμφισβητήσει ἀπὸ τὴν Συνοδική Εγκύκλιο; Προφανῶς τὴν διακήρυξή της, ὅτι
«σφραγίδα τοῦ ἀντιχρίστου, δὲν εἶναι ἕνα ἐξωτερικό σύμβολο, πού μπορεί νὰ
ἐπιβληθεῖ μὲ βία, παρὰ τὴν θέληση καὶ τὴν ἀντίδραση τοῦ ἀτόμου, ἀλλὰ ἡ ἑκούσια
αποκοπή του ἀπὸ τὴν ζωή τῆς χάριτος τοῦ ́Αγίου Πνεύματος μὲ τὴν ἑκούσια
ἄρνηση τῆς πίστεως, ὅτι ὁ Ιησοῦς Χριστὸς εἶναι Υἱός τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτήρ του
Κόσμου».
Γιὰ νὰ διαμφισβητήσει λοιπόν αὐτὴν τὴν διακήρυξη της
Συνόδου μιλάει γιὰ κτιστὰ καὶ ἄκτιστα, φυσικά και αλληγορικά σύμβολα.
̓Αλλὰ ἀντὶ νὰ διευκρινήσει, τί μπορεῖ νὰ ἀποτελεῖ, καὶ τὶ δὲν μπορεῖ νὰ
ἀποτελεῖ ἕνα αλληγορικό σύμβολο κτιστού ὄντος (= ἐν προκειμένῳ τοῦ ἀντιχρίστου)
μὲ τὰ αἰσθητά σημεία τῶν μυστηρίων. Όμως. Αλλο είναι «σύμβολο» (και μάλιστα
άλληγορικό, καὶ μάλιστα κτιστού ὄντος), καὶ ἄλλο «αἰσθητό σημεῖο» μυστηρίων,
πού εἶναι ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ ἄκτιστου Θεοῦ. Νομίζω, ὅτι ἀνάμεσα σ' αὐτὰ τὰ
δύο δὲν χωράει κανένας ἀπολύτως παραλληλισμός. Καὶ συμπεραίνει ὁ κ.Δ. Τσ. «Η
σφραγίδα τοῦ ἀντιχρίστου, τὸ χάραγμα, ἀποτελεῖ ἕνα κτιστό εξωτερικό σύμβολο,
ποὺ ὅμως ἔχει αἰώνιες συνέπειες γιὰ τὸν ἄνθρωπο».
Ποιές όμως αἰώνιες συνέπειες μπορεῖ νὰ ἔχει ένα καθ'
ἑαυτό νεκρὸ καὶ ἀνανέργητο σύμβολο ἑνὸς ὁποιουδήποτε κτιστού ὂντος γιὰ τὸν
«ἐθελότρεπτο» ἄνθρωπο, χωρίς προηγουμένη άπόλυτη δική του ἀποδοχή, ἀφοῦ εἶναι
δογματικά, κατά θέλημα Θεοῦ μόνο ἐθελότρεπτος; μόνον «κατά γνώμην» τρεπτός;
2. Προχωρώντας, σὰν ἐπεξηγώντας τις θέσεις του, ὁ
καθηγητής κ. Δ. Τσ. γράφει: «Τὸ ἐξωτερικό δηλαδή χάραγμα τοῦ ἀντιχρίστου
ισοδυναμεῖ στὸν ἀποδέκτη του μὲ ἑκούσια άρνηση τῆς πίστης στὸν Χριστὸ καὶ μὲ
συνέπεια τὴν ἐκούσια αποκοπή του ἀπὸ τὴν ζωὴ τῆς χάριτος του Αγί ου Πνεύματος
καὶ τὸν αἰώνιο χωρισμὸ ἀπὸ τὸν Θεό».
Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ ὁ κ.Δ. Τσ. μᾶς λέγει, ὅτι δὲν
χρειάζεται να προηγηθή ή εκούσια άρνηση, προκειμένου νὰ ἐπακολουθήσουν οἱ
αιώνιες συνέπειες για τὸν ἄνθρωπο. Αρκεί το χάραγμα. Ακόμη καὶ μὲ βία
ἐπιβαλλόμενο! Γιατί, όπως λέγει: «Ισοδυναμεί στὸν ἀποδέκτη μὲ τὴν ἑκούσια
ἄρνηση»! Μὰ ἂν ἡ ἀγορά ἑνὸς εἴδους διατροφῆς ἢ ἐνδυμασίας ποὺ κινεῖται στην
αγορά μέ τόν γραμμωτό κώδικα, ισοδυναμεί στὸν ἀποδέκτη του μὲ ἑκούσια ἄρνηση, θὰ
ἤθελα νὰ ἐρωτήσω: Καὶ τὸ «ἐθελότρεπτο» τοῦ ἀνθρώπου, γιὰ τὸ ὁποῖο μιλάει ὁ
ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ μέγιστος δογματικός τῆς Εκλλησίας μας, που πάει;
Καὶ ἡ σταθερή καὶ ἀμετακίνητη διδασκαλία τῶν πατέρων μας, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι
μόνο «κατά γνώμην», δηλαδὴ μόνον με δική του κρίση, προτίμηση καὶ βούληση,
«τρεπτός», τί γίνεται; κουρελόχαρτο; ἀνοησίες;
3. ̓Αλλὰ σὰν νὰ μὴ ἀρκοῦσαν αὐτά, ἔχομε καὶ κάτι
τὸ πιὸ «σοβαρό». Παραθέτει, ἐννοώντας τὰ ἀπολύτως κατά γράμμα, λόγια τοῦ ἁγίου
Ἐφραίμ τοῦ Σύρου, μὲ βάση τὰ ὁποῖα τάχα τὸ χάραγμα τοῦ ἀντίχριστου στο δεξί
χέρι κάνει τὸν ἄνθρωπο, «ἵνα μὴ ἔχῃ ἐξουσίαν» νὰ κάμει τὸν σταυρόν του!
Ο κ. Δ.Τσ. παίρνει τά λόγια αὐτὰ τοῦ ̔Αγίου
Εφραίμ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν ὅλη δομή τῆς Ορθόδοξης πίστης, καθ' ἑαυτά. Καὶ
παρουσιάζει τὸν ἅγιο Εφραίμ νὰ λέγει, ὅτι ἀκόμη καὶ ἂν θελήσει ὁ ἄνθρωπος, που
«τοῦ ἔβαλε ὁ ἀντίχριστος» το χάραγμά του στὸ χέρι, να κάμει τον σταυρόν του,
δὲν θὰ τὰ καταφέρει!
Ας μοῦ ἐπιτρέψει ὁ ἀναγνώστης νὰ ἐκφράσω τὴν ἀπορία
μου, ἂν μὲ τέτοια θεολογική σκέψη μπορεί κανείς νά ἀναζητεῖ τὸ ἀληθινὸ «πνεύμα»
τῆς Συνοδικῆς ̓Εγκυκλίου, ποὺ μᾶς ἐξάγγειλε εισαγωγικά ὁ κ. Δ. Τσ. μὲ τὴν
αὐτάρκεια τῆς ἰδιότητός του.
Ας μοῦ ἐπιτραπὴ νὰ ἐκφράσω τὴν ἀπορία:
Ασφαλῶς σωστὰ τὰ λέγει ὁ ἅγιος! Μὰ ἂν ὁ ἄνθρωπος, ποὺ
μὲ τὸν ὁποιοδήποτε τρόπο είχε την ἀτυχία να λάβει τὸ «χάραγμα» στο χέρι του,
συναισθανθή το λάθος (πῶς ἀλλιῶς;) καὶ θελήσει να κάμει τὸν σταυρό του καὶ νὰ
ἐπικαλεσθῆ τὸ "Ονομα τοῦ Σωτῆρα μας Ιησού Χριστοῦ, ἀλήθεια ΔΕΝ θὰ μπορέσει
νὰ τὸν κάμει; καὶ ἂν μπορέσει να τον κάμει, τίποτε δὲν θὰ τὸν ὠφελήσει;
Εἶναι σωστὸ αὐτό; Επιτρέπεται νὰ τὸ λέμε; ἐπιτρέπεται,
ἔστω καὶ νὰ τὸ φανταζόμαστε;
Ἐρωτῶ, γιατὶ ἂν αὐτὸ εἶναι σωστό, τότε ἡ διδασκαλία τῆς
̓Εκκλησίας, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πάντοτε ἐλεύθερος καὶ αὐτεξούσιος, που πάει;
Καὶ ἡ ξεκάθαρη διδασκαλία τῶν Πατέρων μας, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι καὶ μένει σε
ὅλη του τὴν ἐπὶ γῆς ζωή «ἐθελότρεπτος», δηλ. μὲ τὴν δυνατότητα, όποτε το
θελήσει να ἀλλάξει πορεία, που πάει; Καὶ τὸ «κατά γνώμην τρεπτός», ποῦ πάει;
Δεν ισχύουν προκειμένου για τροπή ἀπὸ τὸ κακό στο καλό; Καὶ ἄν (- ὅπως ἀφήνει ὁ
κ. Δ. Τσ. νὰ γίνεται πιστευτό) δεν σώζεται ὁ ἄνθρωπος που κάνει τόν σταυρό του
καὶ ἐπικαλεῖται τὸν Χριστό, τότε τὶ ἀξία καὶ σημασία έχει ὁ ἀκρογωνιαίος λίθος
τῆς σωτηριολογίας, ἡ πρώτη καὶ Μέγιστη ἐκείνη ̓Αρχή Σωτηρίας, τά λόγια
τοῦ μακαρίου Πέτρου: Πᾶς ὃς ἂν ἐπικαλέσηται τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου (Ιησού Χριστού)
σωθήσεται (Πράξ. 2,21);
Ερωτῶ τὸν καθηγητή τῆς Δογματικής: Εἶναι ὁ ἄνθρωπος
μέχρι τὴν στιγμὴ τοῦ θανάτου του τρεπτός: καὶ ἀπὸ τὴν ὕψιστη βαθμίδα θέωσης,
στο κακό; καὶ ἀπὸ τὴν κατωτάτη βαθμίδα δαιμονοποίησης, στὸ ἀγαθό; Καὶ ὁ
ἀντίχριστος ἐθελοτρέπτως δὲν ἔγινε ἀντίχριστος; Καὶ ἐθελοτρέπτως δὲν μπορεῖ, ἂν
τὸ θελήσει, νὰ τραπῆ, νὰ μετανοήσει, νὰ διαλύσει τὰς πλοκάς του διαβόλου εἰς
βάρος του, νὰ ἐλευθερωθή; "Αν ὄχι, τί νόημα ἔχουν τὰ λόγια τῆς
̓Εκκλησίας, ποὺ ἐπαναλαμβάνονται τόσες φορές στις ἱερώτατες ἀκολουθίες της Μ.
Εβδομάδος: «Ο δὲ παράνομος Ἰούδας ΟΥΚ ἠβουλήθη συνιέναι»;
Δὲν εἶναι σταθερά καὶ ἀμετακίνητη διδασκαλία τῆς ἁγίας
μας Ἐκκλησίας, ὅτι «ή ψυχή είναι αὐτεξούσιος, θελητική καὶ ένεργητική, τρεπτή,
ἤτοι ἐθελότρεπτος, ὅτι καὶ κτιστή» (βλ. Ιωάννου Δαμασκηνοῦ, Εκδοσις τῆς
Ορθοδόξου Πίστεως, παρ. 29), Ναί ἤ ὄχι; Καὶ ἂν ναί, μήπως εἶναι δυνατή ἡ
μετάνοια ἀκόμη καὶ τοῦ ἀνθρώπου ἀντιχρίστου; Ερωτῶ καὶ ζητῶ ἀπάντηση με βάση τὰ
ἱερὰ δόγματα της Εκκλησίας μας! Αν όχι, γιατὶ ὁ ἀντίχριστος θὰ κριθῆ στὴν
χείριστη τῶν τιμωριῶν ποὺ ἑτοιμάζεται γι' αυτόν (βλ. Αποκ. 19, 20 και 20, 10);
Εἶναι δυνατή (ναί ἤ ὄχι;) ή μετάνοια ὅλων ἐκείνων, ποὺ γιὰ ὁποιονδήποτε λόγο θὰ
ἀρνηθοῦν τόν Χριστὸ καὶ θὰ λάβουν τὸ χάραγμα τοῦ ἀντιχρίστου;
Ακόμη μιὰ ἐρώτηση: Το χάραγμα τοῦ ἀντιχρίστου ἔχει καὶ
μεταδίδει κάτι στὸν ἄνθρωπο ποὺ τὸ παίρνει; Εχει ὁ διάβολος καμμιὰ ἰδιότητα,
πού νά μπορεί νὰ ὀνομασθῆ «ἀντι-χάρη»; Δὲν ἐξαντλοῦνται ὅλες του οἱ δυνατότητες
στην προσπάθειά του να ἐμβάλει καὶ ἐμφυσήσει στον ἄνθρωπο (μὲ ὑποβολές και
μόνο...) κακή, (ή ἔστω καί κακίστη διάθεση;
Καὶ μιὰ ἀκόμη ἐρώτηση: Εἶναι θεολογικά θεμιτό νά
δεχόμαστε λόγια τῶν ἁγίων - διδασκάλων τῆς πίστης μας ἀποκομμένα ἀπὸ τὸ
δογματικό πλαίσιο, μέσα στο ὁποῖο ἐλέχθησαν; καὶ ποὺ δὲν εἶναι ἄλλο ἀπό
ὁλόκληρο το σύστημα τῆς διδασκαλίας τῆς ̓Αγίας Εκκλησίας μας καὶ τῆς
ζώσας παράδοσής της; Ενεργώντας διαφορετικά, τιμᾶμε τους ἁγίους μας;
οἰκοδομούμε την Εκκλησία μας; όρθοτομούμε τὸν λόγο τῆς ἀληθείας;
4. Στη συνέχεια ο καθηγητής κ.Δ.Τσ. ἔρχεται νὰ
ἀντιμετωπίσει καὶ τὸ θέμα: άρνηση τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τὸ ἀντιμετωπίζει μὲ τὸν ίδιο
τρόπο με το ίδιο σκεπτικό. ̓Αλήθεια, ὅμως, γίνεται κόλαση χωρίς συνειδητό
καὶ ἑκούσιο χωρισμὸ ἀπὸ τὸν Χριστό; χωρίς ἑκούσια άρνηση τοῦ Χριστοῦ;
Καὶ πρῶτα ἀπὸ ὅλα, λοιπόν, μετὰ ἀπὸ μιὰ διφορούμενη
διατύπωση ποὺ δὲν μᾶς ξεκαθαρίζει τὴν πιὸ εὔλογη απορία μας που εἶναι, ἂν ἡ
ἄρνηση της πίστης προηγεῖται ἢ ἔπεται τοῦ χαράγματος, (δηλαδή, τί ὁδηγεῖ στὸ
ἄλλο; ἡ ἄρνηση στο χάραγμα; ή τὸ χάραγμα στὴν ἄρνηση;) μᾶς παραπέμπει στο Αποκ.
14,12 «ὧδε ἡ ὑπομονὴ τῶν ̔Αγίων, οἱ τηροῦντες τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοὐ καὶ
τὴν πίστιν τοῦ Ἰησοῦ», δηλαδὴ σὲ ἕνα ἁγιογραφικό χωρίο, ποὺ δὲν ἐπεξηγεί
τίποτε.
5. Μετὰ ἀπὸ αὐτά, ο καθηγητής Κ.Δ.Τσ. προχωρεῖ
βαρύγδουπα στην «δεύτερη ἐπισήμανσή» του, πού «ἀφορᾶ τὴν ἔννοια της βίας».
Νομίζει κανείς, ὅτι μετὰ ἀπὸ τὰ λόγια αὐτὰ θὰ ἔλεγε
κάτι, στὸ ὁποῖο έχει σφάλει ή 'Εγκύκλιος 2626/7.4.97. ̓Αλλὰ ὄχι. Ο
κ.Δ.Τσ. γράφει: «Στην Εγκύκλιο σημειώνεται: «Οὐδενός είδους σφράγισμα, ποὺ
ἐπιβάλλεται τυραννικά, δὲν εἶναι δυνατό να καταστήσει ἀνενεργό τήν σφραγίδα του
Χριστού». Καὶ ὁ ἴδιος τό έπικυρώνει: «Ασφαλῶς ή άκτιστη χάρη του 'Αγίου
Πνεύματος, ὡς σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ, δὲν ἀκυρώνεται με κανένα είδους σφράγισμα
ποὺ ἐπιβάλλεται με βία».
Τί καλὰ ποὺ θὰ εἶχε κάμει ὁ κ.Δ.Τσ., ἄν εἶχε
σταματήσει στὸ σημεῖο αὐτό! ̓Αλλὰ δὲν σταμάτησε. Προχώρησε πιό κάτω!
6. Μετὰ ἀπὸ αὐτά ὁ κ.Δ.Τσ. προχωρεῖ σὲ ἕνα ἄλλο θέμα,
«κάπως» ἀνορθόδοξα. ̓Αθωώνει ἐκεῖνον, στὸν ὁποῖον ἐπιβάλλεται τό
σφράγισμα του ἀντιχρίστου μὲ βία σωματική. Ορθῶς. Δικαίως. Επαινετώς.
̓Αλλὰ στὴν συνέχεια με ένα ἀπότομο «ὅμως», διαχωρίζει τὴν ἄσκηση βίας ἀπὸ κάθε
ἔννοια ἄρνησης τοῦ Χριστοῦ (ἔστω καὶ ἐπειδὴ ἕνα κάποιο φτωχὸ τῷ πνεύματι
πλασματάκι τοῦ Χριστοῦ δὲν παρασκοτίσθηκε γιὰ τὸ τί λένε οἱ παπάδες καὶ
θεολόγοι). Καί, προσπαθεί νὰ μᾶς πείσει, ὅτι, καὶ χωρὶς συνειδητή άρνηση τοῦ
Χριστοῦ, ἡ ἀποδοχή κάποιας κάρτας μὲ ἕνα ἀριθμό 666, οδηγεί τὸν ἄνθρωπο σε
αἰώνια ἀπώλεια. Γιατί τάχα ἀποδεχόμενος ἑκούσια μια κάρτα μὲ τὸ 666, ἀποδέχεται
εκούσια τό χάραγμα τοῦ ἀντιχρίστου» (= πού κατά τον κ.Δ.Τσ. είναι το 666!). Καὶ
ὅταν κάτι τέτοιο γίνει, «ή σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ μένει ἀνενεργός ὡς πρός τίς
σωτηριολογικές της συνέπειες»!... Ας ἰδοῦμε τώρα τὸ θέμα αὐτό: "Ας
υποθέσωμε, ὅτι ὁ κ.Δ.Τσ τα τελευταία χρόνια, έκαμε κάποτε τὸ λάθος: ἐπῆρε,
φυσικά ἀπὸ μόνος του, ἀπό δική του προαίρεση, (τό λέγω γιατί δεν φαντάζομαι νὰ τὸν
ἐξανάγκασε κανεὶς ἀσκώντας ἐπάνω του σωματική βία!) κάτι που φέρει τὸ
«χάραγμα», τόν γραμμωτό κώδικα π.χ. μία σοκολάτα μία ὀδοντόκρεμα ἕνα βιβλίο
θεολογικό (ποὺ ὅλα τώρα τελευταῖα ἐκδίδονται στην Ευρώπη μὲ τὸν γραμμωτό
κώδικα)· ἕνα ζευγάρι κάλτσες· ἕνα λογαριασμό από ΔΕΗ ἀπό Σούπερ Μάρκετ κ.λπ.)-
γιατί, τότε, ἀσφαλῶς θὰ ἰσχύουν καὶ γι' αὐτὸν προσωπικά «οἱ σωτηριολογικές
συνέπειες» τῆς ἐνέργειάς του αὐτῆς, ποὺ κατὰ τὰ γραφόμενά του είναι 100%
εκούσια; καὶ κατά συνέπεια 100% αυτοκατάκριτη.
7. Τελειώνοντας, ἂς μοῦ ἐπιτραπὴ νὰ ἐκφράσω μία ἀκόμη
ἀπορία. Ο καθηγητής κ. Δ.Τσ. ἐπαγγέλθηκε ὅτι μὲ τὴν ἐπιστολή του αυτή ἤθελε νὰ
βοηθήσει να διατυπωθούν σαφέστερα οἱ θέσεις τῆς Ἐκκλησίας». Ερωτῶ: Δὲν θὰ
ἔπρεπε νὰ ἔγραφε ἁπλᾶ, καθαρά καὶ ξάστερα: Στὸ τάδε σημεῖο, ἀντὶ τῆς διατύπωσης
τάδε, θὰ ἤθε λα μιὰ ἄλλη διατύπωση, καὶ νὰ τὴν παραθέτει; Όπως εἴδαμε ὅμως,
ἀντὶ νὰ βοηθήσει νὰ διατυπωθούν σαφέστερα οἱ θέσεις τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἴδιος
διατύπωσε θέσεις ὄχι μόνο ἀσαφεῖς, ἀλλὰ καὶ (καθ' ἡμᾶς) λανθασμένες.
† ὁ Νικοπόλεως Μελέτιος
(συνεχίζεται)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
