«πάντα ταῦτα ἐνεργεῖ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ Πνεῦμα»

Ἄπαντες οἱ χριστιανοί συναποτελοῦσι, κατὰ τὸν ἀπόστολον Παῦλον, τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ἓν ἄρτιον σῶμα, ἕνα τέλειον ὀργανισμόν, συγκείμενον ἐκ πολλῶν καὶ διαφόρων μελῶν, ἕκαστον τῶν ὁποίων ἐπι τελεῖ ἰδίαν λειτουργίαν ἐν αὐτῷ, δι' ἰδίων «χαρισμάτων» του Πνεύματος, έχει δ' ὅμως ἀνάγκην πάντων τῶν λοιπῶν μελῶν, διακονούμενον ὑπ' αὐτῶν καὶ διακονοῦν αὐτοῖς, ἰδίως δὲ τὰ ὑπερέχοντα μέλη διακονοῦσι τοῖς ταπεινοῖς, καὶ δὴ οἱ κληρικοὶ τοῖς λαϊκοῖς, χάριν τῶν ὁποίων ὑπάρχουσιν οἱ κληρικοὶ ἐν τῷ σώματι καὶ διὰ τὸ σῶμα καὶ ἐν ἀδιαρρήκτῳ μετ ̓ αὐτοῦ συνδέσμῳ. Οὕτως ὁ Κύριος «αὐτὸς ἔδωκε τοὺς μὲν ἀποστόλους, τοὺς δὲ προφήτας, τοὺς δὲ εὐαγγελιστάς, τοὺς δὲ ποιμένας καὶ διδασκάλους, εἰς τὸν καταρτισμὸν τῶν ἁγίων εἰς ἔργον διακονίας, εἰς οἰκοδομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ» (Εφ. 4,11-12). Ὥστε «τὰ μέλη πάντα οὐ τὴν αὐτὴν ἔχει πρᾶξιν• οὕτως οἱ πολλοὶ ἓν σῶμά ἐσμεν ἐν Χριστῷ, ὁ δὲ καθ' εἷς ἀλλήλων μέλη• ἔχοντες δὲ χαρίσματα κατὰ τὴν χάριν τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν διάφορα, εἴτε προφητείαν, κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως, εἴτε διακονίαν, ἐν τῇ διακονίᾳ, εἴτε ὁ διδάσκων, ἐν τῇ διδασκαλίᾳ, εἴτε ὁ παρακαλῶν, ἐν τῇ παρακλήσει, ὁ μεταδιδούς, ἐν ἁπλότητι, ὁ προϊστάμενος, ἐν σπουδῇ, ὁ ἐλεῶν, ἐν ἱλαρότητα» (Ρωμ. 12, 4-8). Πράγματι ἐν τῷ σώματι τῆς Ἐκκλησίας «διαιρέσεις χαρισμάτων εἰσίν, τὸ δὲ αὐτὸ Πνεῦμα• καὶ διαιρέσεις διακονιῶν εἰσιν, καὶ ὁ αὐτὸς Κύριος• καὶ διαιρέσεις ἐνεργημάτων εἰσίν, ὁ δὲ αὐτός ἐστι Θεός, ὁ ἐνεργῶν τὰ πάντα ἐν πᾶσιν» (Α' Κορ. 12, 4-6). Εὔδηλον, λοιπόν, ὅτι ὑπάρχουσι «διαιρέσεις χαρισμάτων καὶ διακονιῶν καὶ ἐνεργημάτων», δῶρα τοῦ Αγίου Πνεύματος πρὸς τὰ μέλη τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, «χαρίσματα διάφορα κατὰ τὴν χάριν τὴν δοθεῖσαν αὐτοῖς», ἐξ ὧν ἄλλα μὲν χορηγοῦνται εἰς τοὺς κληρικούς, ὡς ἡ διδασκαλία, ἡ ἱερουργία τῶν μυστηρίων καὶ ἡ διαποίμανσις τῶν πιστῶν, ἄλλα δὲ εἰς τοὺς λαϊκούς, καὶ πρὸ πάντων εἰς τοὺς ἐξ αὐτῶν «χαρισματούχους», ὡς ἡ διδασκαλία, ἡ διακονία, ἡ ἱεραποστολὴ καὶ γενικῶς ἡ συμμετοχὴ εἰς πάσας σχεδὸν τὰς ἐκκλησιαστικὰς δραστηριότητας, ἐν συνεργασίᾳ καὶ ὑπὸ τὴν καθοδήγησιν τῶν κληρικῶν.

Ἡ δὲ ἐπὶ τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀγάπης εδραζομένη συμφωνία καὶ συνεργασία αὕτη δέον νὰ εἶναι τοιαύτη, ὥστε οὐδὲν τὸ σοβαρὸν νὰ ἐνεργῆται ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ὑπὸ μόνων τῶν κληρικῶν ἄνευ τῶν λαϊκῶν, πολλῷ δὲ ἧττον ὑπὸ μόνων τῶν λαϊκῶν ἄνευ τῶν κληρικῶν, ἀλλὰ πάντοτε ἐν ἀγαστῇ συμπράξει καὶ «συμπνοίᾳ» καὶ ἐν ἀμοιβαίῳ σεβασμῷ τῶν ἀναφαιρέτων δικαιωμάτων ἑκάστης «τάξεως», ἡγουμένης βεβαίως τῆς τῶν κληρικῶν, καὶ πρὸ πάντων τῶν ἐπισκόπων, ὅπως ἀκριβῶς συνέβαινε καὶ κατὰ τὴν ἀποστολικὴν καὶ τὴν μεταποστολικὴν ἐποχήν. Η συνεργασία αὕτη ἑδράζεται «ἐπὶ τῆς ἀρχῆς τῆς ἑνότητος ἐν τῇ ἐκκλησιαστικῇ διοργανώσει, έκδηλουμένη ἐξ ἑνὸς μὲν διὰ τῆς ὑπὸ τοῦ κλήρου ἐν ἀγάπῃ διακονίας τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἐξ ἑτέρου δὲ διὰ τῆς ἐν ὑπακοῇ συμπαραστάσεως τῶν λαϊκῶν εἰς τὴν ἐκ πλήρωσιν τοῦ λειτουργήματος τῶν κληρικῶν». Οὕτως αἱ διαιρέσεις τῶν χαρισμάτων καὶ τῶν διακονιῶν καὶ τῶν δραστηριοτήτων καὶ ἡ ποικιλία τῶν δωρεῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πρὸς πάντα τὰ μέλη τοῦ ἑνιαίου σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἐν τῷ ὁποίῳ «πάντα ταῦτα ἐνεργεῖ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ Πνεῦμα» (Α' Κορ. 12, 11), ὑποχρεοῦσι πάντα ἀδιακρίτως τὰ μέλη εἰς σύμπνοιαν καὶ ἁρμονικὴν συνεργασίαν καὶ εἰς ἐνέργειαν ἐν μέτρῳ ἑνὸς ἑκάστου μέλους τὴν αὔξησιν τοῦ σώματος ποιεῖσθαι (Εφ. 4,16). Πρὸς τοῦτο δωρεῖται τὸ Ἅγιον Πνεῦμα εἰς πάντα τὰ μέλη τὰ ἐν Α ́ Κορ. 12, 8-11 αναφερόμενα χαρίσματα, ἵνα «ἕκαστος καθὼς ἔλαβε χάρισμα εἰς ἑαυτοὺς αὐτὸ διακονοῦντες ὡς καλοὶ οἰκονόμοι ποικίλης χάριτος Θεοῦ» (Α ́ Πέτρ. 4,10), συμβάλλωνται συνεργαζόμεναι εἰς τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων καὶ τὴν οἰκοδομὴν τοῦ ὅλου σώματος τῆς Ἐκκλησίας ἐν ἀγάπῃ (Εφ. 4, 16).

Διότι ὅπως οἱ κληρικοί, οὕτω καὶ οἱ λαϊκοὶ ἀποτελοῦσιν ἀπαραίτητον καὶ ἀναπόσπαστον συστατικὸν στοιχεῖον τῆς Ἐκκλησίας, πάντες δὲ συνδέονται ὀργανικῶς καὶ συναποτελοῦσι μίαν ἀδιάρρηκτον ἑνότητα, τὸ ἓν μυστικὸν σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὡς καὶ μίαν κοινωνίαν λατρείας καὶ ζωῆς τοῦ καινοδιαθηκικοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ ἀληθοῦς Ἰσραὴλ καὶ «βασιλείου ἱερατεύματος», ἐννοουμένου βεβαίως τοῦ τελευταίου τούτου ἐν ὀρθοδόξῳ ἐννοίᾳ. Εντεῦθεν «ἡ διαίρεσις τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας εἰς δύο τάξεις, εἰς κληρικούς καὶ λαϊκούς, δὲν ἀποτελεῖ διαφορὰν οὐσίας, ἀλλὰ λειτουργικὴν τοιαύτην, ὡς συμβαίνει εἰς πάντα ζῶντα ὀργανισμόν, τὴν δὲ διάκρισιν αὐτῶν καθώρισεν αὐτὸ τοῦτο τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον (Εφ. 4,11-12, πρβλ. καὶ Α' Κορ. 12, 4 έξ. Ρωμ. 12,4 έξ.)»

Ἐξ ὁλοκλήρου τοῦ ιβ ́ κεφαλαίου τῆς Α' πρὸς Κορινθίους ἐπιστολῆς ἐξάγεται, ὅτι αἱ δωρεαὶ τῆς χάριτος τοῦ ̔Αγίου Πνεύματος δεν περιωρίσθησαν εἰς τοὺς ̓Αποστόλους καὶ τοὺς διαδόχους των επισκόπους καὶ λοιπούς κληρικούς μόνον, ἀλλ' ἐπεξετάθησαν καὶ εἰς τοὺς ἀνωτέρω μνημονευομένους χαρισματούχους λαϊκούς, οἵτινες ἔκτοτε δρῶσιν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἐν ἀγαστῇ συνεργασίᾳ μετὰ τῶν κληρικῶν, ἀναλόγως τοῦ ἐν ᾧ ἐτάχθη ἕκαστος διακονήματος καὶ λειτουργήματος, ἐφ' ὅσον «διαιρέσεις χαρισμάτων... καὶ διακονιῶν... καὶ ἐνεργημάτων εἰσίν, ὁ δὲ αὐτός ἐστι Θεός, ὁ ἐνεργῶν τὰ πάντα ἐν πᾶσιν... Μὴ πάντες ἀπόστολοι; μὴ πάντες προφῆται; μὴ πάντες διδάσκαλοι; μὴ πάντες δυνάμεις; μὴ πάντες χαρίσματα ἔχουσιν ἰαμάτων; μὴ πάντες γλώσσαις λαλοῦσι; μὴ πάντες διερμηνεύουσι; ζηλοῦτε δὲ τὰ χαρίσματα τὰ κρείττονα» (Α ́ Κορ. 12, 4 - 6. 29 - 31). Κατὰ ταῦτα, κατέστησαν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἴδιαι διακονίαι τῶν κληρικῶν καὶ ἴδιαι διακονίαι τῶν χαρισματούχων λαϊκῶν.

Θὰ ἠδύνατο νὰ λεχθῇ, ὅτι οἱ λαϊκοὶ ἀποτελοῦσι τὸ κύριον τμῆμα τῆς Ἐκκλησίας, χάριν τοῦ ὁποίου ὁ μὲν Σωτὴρ ἐπετέλεσε τὸ ἀπολυτρωτικόν του έργον, οἱ δὲ κληρικοὶ διακονοῦσιν εἰς τὸ ἔργον τῆς σωτηρίας αὐτῶν, καὶ ἄρα «δι' αὐτούς τοιοῦτοι γεγόνασι καὶ χάριν ἔλαβον» (I. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ PG. 61, 83-84)

(συνεχίζεται)