Ο Μέγας Φώτιος γράφων προς τον Ιγνάτιον Μητροπολίτην Κλαυδιουπόλεως (επιστολή Φωτίου 163) περί του εναντίον αυτού τούτου του Φωτλίου ασεβεστάτου και οκταφώνου αναθέματος του γενομένου τη εμπνεύσει και εισηγήσει του Πάπα Ανδριανού του Β' (869 μ. Χ.) επί αυτοκράτορος Βασιλείου του Μακεδόνος, ον ο Φώτιος, προσελθόντα εις κοινωνίαν των Αχράντων Μυστηρίων απέπεμψε της Εκκλησίας, ως πατροκτόνον, δολοφονήσαντα τον θετόν αυτού πατέρα Αυτοκράτορα Μιχαήλ, γράφων, λέγομεν περί του αναθέματος τούτου του γενομένου προς χλεύην και ταπείνωσιν του Φωτίου και της Ανατολικής Εκκλησίας, λέγει τα εξής:
''Ήν ποτέ φευκτόν και φοβερόν το ανάθεμα, ότε κατά των ενόχων της ασεβείας, υπέρ των της ευσεβείας κηρύκων, εφέρετο. Aφ' ου δε η τολμηρά και αναίσχυντος των αλαστόρων απόνοια, παρά πάντα θεσμόν θείον τε και ανθρώπινον, και παρά πάντα λόγον Eλληνικόν τε και βάρβαρον, το οικείον ανάθεμα κατά των προμάχων τής ορθοδοξίας αναστρέφειν εφρυάξατο, και την βαρβαρικήν μανίαν εκκλησιαστικήν παρανομίαν εφιλονείκησεν απεργάσασθαι, αυτίκα και το φρικτόν εκείνο τής ποινής απάσης πέρας έσχατον, εις μύθους και παίγνια μεταπέπτωκε μάλλον δε, τοις ευσεβέσι και αιρετόν παρεσκεύασται.
Oυδέ γαρ ουδ' η πάντολμος των εχθρών της αληθείας γνώμη, τάς ποινάς, καί μάλιστα τάς εκκλησιαστικάς, ποιεί φοβεράς, αλλά των πασχόντων το υπεύθυνον ως το γε ανεύθυνον και εις χλεύην τας εκείνων τιμωρίας τρέπει, και κατ' εκείνων το δικαίωμα της τιμωρίας αναστρέφει, και τω υπ' αυτών τιμωρουμένω στεφάνους ακηράτους, και αθάνατον δόξαν, αντί ποινής απεργάζεται. Δι' ο και έκαστος των ευσεβών και αγίων, υπ' αυτών ηλλοτριωμένων Xριστού, μυριάκις αιρείται προπηλακίζεσθαι, και αναθεματίζεσθαι ή τοις αυτών μισοχρίστοις και θεοστυγέσιν μετά λαμπράς της ευφημίας κοινωνήσαι πονηρεύμασιν''.
Και εις άλλην επιστολήν του προς Γρηγόριον Διάκονον και Χαρτουλάριον (επιστολή Φωτίου 164) ο Μέγας Φώτιος γράφει: ''Ανεθεμάτισαν ημάς χρόνοις μακροίς πάσα σύνοδος αιρετική και παν εικονομάχων συνέδριον, ουχ ημάς δε μόνον, αλλά και πατέρα και θείον ημέτερον, άνδρας ομολογητάς Χριστού και αρχιερέων σεμνολόγημα∙ αλλ' αναθεματίσαντες εις τον αρχιερατικόν θρόνον ημάς ανήγαγον και μη θέλοντας... Αναθεματιζέτωσαν τοιγαρούν και υν οι παραπλησίως εκείνοις των Δεσποτικών εντολών αλογίσαντες, και παρανομίας απάσης πλατείαν την πύλην και ευρύχωρον αναπετάσαντες, ίνα και αυτοί από γης εις την ουράνιαν ημάς βασιλείαν και οκνούντας αναβιβάσωσιν''.
Όχι μόνον άρα υπακοή δεν οφείλεται εις προστάγματα και αποφάσεις εναντίας των θείων παραγγελμάτων και των αρχαιοπαραδότων ημίν θεσμών, ως είναι η αυθαίρετος, μονομερής και έκνομος απόφασις περί μεταβολής του Εκκλησιαστικού ημερολογίου, αλλά και αι ποιναί και αι καταδίκαι και τα αναθέματα και αι καθαιρέσεις δι' ανυπακοήν εις τοιαύτας αντορθοδόξους και αντικανονικάς αποφάσεις, είναι κατά τους Πατέρας της Εκκλησίας και δη τον Μέγαν Φώτιον άνευ αποτελέσματος και ισχύος κατεργαζόμενα εις τους ούτω τιμωρουμένους αντί ποινής ''στεφάνους ακηράτους και δόξαν αθάνατον''.
Ουδείς εκ των πιστών έχει ευθύνην τινα αρνούμενος να υπακούση και να συμμορφωθή προς τοιαύτας αντικανονικάς και ακύρους αποφάσεις αυθαιρέτων και σατραπικών αρχηγών της Εκκλησίας. Τουναντίον πάντες έχουν καθήκον να ακολουθώσι τας παραδόσεις και τους κανόνας της Εκκλησίας και να μη ακολουθώσι νεωτερισμούς τους οποίους οι Πατέρες της Εκκλησίας έχουν καταδικάσει προ αιώνων. Αναθέματα και αφορισμοί και καθαιρέσεις διατασσόμεναι εναντίον των πιστών εκείνων οίτινες αρνούνται να δεχθώσιν επιβαλλομένους αντικανονικούς νεωτερισμούς και οίτινες εμμένουν εις τας παραδόσεις της Εκκλησίας, είναι άκυρα και άνευ ουδενός αποτελέσματος.
Την απόφασιν του Αρχιεπισκόπου Αθηνών περί μεταβολής του Εκκλησιαστικού Ημερολογίου ως και την εκβιασθείσαν ομοίαν απόφασιν του Οικουμενικού Πατριάρχου πλείστοι εκ των παρ' ημίν και εκ του κλίματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου ιεράρχαι απεδοκίμασαν. Αλλ' η θέσις αυτών ήτο και είναι τοιαύτη ώστε εξηναγκάσθησαν να δεχθώσιν την μεταβολήν χωρίς να επιδοκιμάζουν ταύτην. Έχομεν υπ' όψει επιστολήν διακεκριμένου Ιεράρχου του Πατριαρχικού θρόνου, του Σεβ. Κασσανδρείας κ. Ειρηναίου γραφείσαν εν Πολυγήρω τη 1/14 Μαίου 1924 προς φίλον του ιερομόναχον εις Καρυάς Αγίου Όρους. Εις την επιστολήν ταύτην ο διαπρεπής Ιεράρχης, πρόμαχος των πατρίων παραδόσεων, γράφει τα εξής:
''Εις την Γενικήν Διοίκησιν και την Κυβέρνησιν, παρ' ων το πρώτον ελάβομεν εντολάς προς εφαρμογήν του Νέου Ημερολογίου απηντήσαμεν αμέσως, ότι εν τοσούτω σοβαροίς ζητήμησιν εν οις διακυβεύεται το κύρος Αποστολικών και Συνοδικών κανόνων και διατάξεων, αδυνατούμεν να συμμορφωθώμεν προς συστάσεις κοσμικών΄ εις δε το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, ότε αργότερον ελάβομεν την υπ. αριθ. 756 ημερομην. 27ην Φεβρουαρίου εγκύκλιον αυτού και είδομεν ότι διατασσόμεθα αμέσως από τις 16 Μαρτίου να προσαρμόσωμεν προς το πολιτικόν Ημερολόγιον και το Εορτολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας ημών, και ανέγνωμεν την φράσιν ''μόνο δε το Πασχάλιον το γε νυν μείνη ως έχει'',
και ηκούσαμεν επισήμως εν Πατριαρχική εγκυκλίω το κατά το θέρος του 1923 συνελθόν εν Κων/πόλει, υπό την προεδρίαν του Μεταξάκη καταφανές αντορθόδοξον συνέδριον να αποκαλήται Πανορθόδοξον, γνωστού όντως ότι ουδείς των Ορθοδόξων Πατριαρχών της Ανατολής απεδέξατο να συμμετάσχη αυτού, και ανέγνωμεν την παρένθεσιν ''της πλειονότητος των αδελφών αυτοκεφάλων Εκκλησιών αποδεξαμένων ήδη κατ' αρχήν τας περί τούτων αποφάσεις του Πανορθοδόξου Συνεδρίου, ενίων δε και λίαν ήδη επισπευδουσών την εφαρμογήν, ενώ το αληθές είναι ότι ούτε τα τρία της Ανατολής Πατριαρχεία, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, ούτε αι αυτοκέφαλοι Εκκλησίαι Ρωσσίας, Σερβίας και Ρουμανίας εισήγαγον το νέον ημερολόγιον,
όταν είδομεν ταύτα πάντα θεωρήσαμεν καθήκον οικόν να γράψωμεν προς την Μητέρα Μεγάλην Εκκλησία εκτεταμένη επιστολήν και ευλαβώς να αποδείξωμεν τους κινδύνους, ους διατρέχει η γαλήνη της Εκκλησίας, ένεκα της εφαρμογής του νέου ημερολογίου εν τοσούτω χαλεπώ καιρώ, εχαρακτηρίσαμεν δε πρεπόντως τα αντορθόδοξα σχέδια και ενεργείας του κακή τη μοίρα διά μέσου τοσούτων παρανομιών ανελθόντος τον Οικουμενικόν θρόνον Μεταξάκη, όστις νυχθημερόν ειργάζετο, ίνα κλονίση τα ασάλευτα θεμέλια της Ορθοδοξίας,
ήτοι τας Αποστολικάς και Συνοδικάς παραδόσεις και διατάξεις επιπροσθέτως ότι δεν πρέπει να παρασύρηται το Οικουμενικόν Πατριαρχείον υπό των Εισηγήσεων του Αθηνών, ο οποίος έχει και αποστολήν να εφαρμόση το αντορθόδοξον πρόγραμμα του συνεταίρου του Μεταξάκη προς επικράτησιν της απιστίας...'' Γνωρίζομεν όμως και άλλους Ιεράρχας τόσον εκ των της Εκκλησίας της Ελλάδος όσον και εκ του κλίματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, των οποίων δυστηχώς δεν δυνάμεθα ακόμη να αναφέρωμεν τα ονόματα, οίτινες συμφωνούσιν ότι είναι αντορθόδοξος και αντικανονική η εφαρμογή και εν τη Εκκλησία του νέου (Γρηγοριανού) ημερολογίου, και ότι είναι άκυρος ως έκθεσμος και αντικανονική η περί της μεταβολής ταύτης απόφασις και ουδείς οφείλει υπακοήν εις αυτήν.
Θα αναφέρωμεν εν τούτοις την γνώμην διακεκριμένου λαικού ειδικώς ασχολουμένου εις το Κανονικόν Δίκαιον, του βουλευτού Λακωνίας κ. Πετρακάκου, δεινώς πολεμήσαντος την εφαρμογήν του νέου Εκκλησιαστικού Ημερολογίου, υπερμάχου δε του Παλαιού Ημερολογίου. Ούτος εις άρθρα αυτού δημοσιευθέντα εις Αθηναικάς εφημερίδας ως και εις την ''Ατλαντίδα'' της Αμερικής λέγει τα εξής:
''Εκ της συνεχούς αρθρογραφίας μου είναι γνωστά πλείστα σημεία εν τω ζητήματι της αποτολμηθείσης άρσεως της διαφοράς μεταξύ του νέου πολιτικού και θρησκευτικού ημερολογίου''... Και αναπτύσσων ο κ. Πετρακάκος περαιτέρω το θέμα αν οφείλεται υπακοή εις τας αντικανονικάς διατάξεις των προισταμένων της Εκκλησίας, καταλήγει εις το συμπέρασμα ότι η υπακοή οφείλεται εις Κανονικάς εντολάς των προισταμένων, εις επιτάγματα αυτών ''καθαρά όντα αμαρτίας'' και επιλέγει:
''Η εντολή της Εκκλησίας, προς την οποίαν απήντησε διά της χαρακτηριστικής αυτού περιφρονήσεως ο Ελληνικός Λαός, η εντολή όπως προδίδοντες το θρησκευτικόν των Πατέρων ημών εορτολόγιον, ακολουθήσωμεν το των Λατίνων, διότι έτσι το ηθέλησαν μερικοί Λούθηροι (!!) της πολυτλήμονος Ελληνικής Εκκλησίας, υπήρξεν -ουχί πλέον διά τους Λαικούς αλλά διά τον κλήρον αυτόν- Κανονικής Υπήρξεν αμαρτίας καθαράς. Είναι φυσικώτατον δε και αυτονόητον πλέον ότι όπερ δεν δεσμεύει τους κληρικούς, κατά πολλώ βέβαια μείζονα λόγον δεν είναι ποτέ δυνατόν να δεσμεύση τον Λαόν''.
Εκτός όμως των ανωτέρω, επί τηλεγραφήματος του Συνδέσμου των Αγιορειτών προς την Σύνοδον και την Κυβέρνησιν, εφ' ου ο Μητροπολίτης Ιερισσού είπεν ότι δέον να υπακούσουν πάντες εις την απόφασιν της Εκκλησίας, ο κ. Πετρακάκος προσκληθείς επισήμως να γνωμοδοτήση, εγνωμοδότησεν ως εξής τη 23 Δεκεμβρίου 1926: ''Δεν επιτρέπεται υπακοή εις πράξεις τόσο βαναύσως αντικανονικάς ως η προκειμένη (περί του ημερολογίου) καθ' ης μάλιστα εκηρύχθη η πλειονότης της ορθοδοξίας''.
Εις το επόμενον τελευταίον άρθρον θα αναπτύξωμεν τα συμπεράσματα, τα εξαγόμενα εκ της ύλης δημοσιευθείσης μελέτης ημών.
