Οι δαυλοί του Νέρωνα. Πίνακας του Χένρυκ Σιμιράντζκι
Περίοδοι και χαρακτήρας των διωγμών
Οι μελετητές, με κριτήριο κυρίως τον χαρακτήρα των διωγμών, τους συνοψίζουν σε τρεις περιόδους: α' περίοδος (1ος αιώνας, Νέρωνας - Δομιτιανός), κατά την οποία οι διωγμοί θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως περιστασιακοί, «αντανακλαστικοί» κατά μία έννοια σε κάποια συμβάντα, με ασαφή τόσο τα κίνητρα όσο και τον σκοπό τους. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι το ότι, ακόμα, στη συνείδηση των περισσοτέρων, οι χριστιανοί συγχέονται ή ταυτίζονται με τους Ιουδαίους, β' περίοδος (Τραϊανός-Φίλιππος ο Άραβας), κατά την οποία κηρύσσονται διωγμοί με ειδικές διατάξεις και τοπικού χαρακτήρα γ΄ περίοδος (Δέκιος-Διοκλητιανός), κατά την οποία οι χριστιανοί διώκονται, βάσει συγκεκριμένου διατάγματος σε ολόκληρη πλέον την αυτοκρατορία.
Α΄ περίοδος
των διωγμών Νέρωνας (54-68)
Ο διωγμός των χριστιανών κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Νέρωνα φαίνεται πως είναι
συνυφασμένος με μία συγκυρία, αυτήν του τραγικού γεγονότος της πυρκαγιάς που εκδηλώθηκε μια νύχτα στην Ρώμη (18 Ιουλίου του 64), εξαιτίας της οποίας καταστράφηκαν ολόκληρα τετράγωνα της πόλης. Ανεξάρτητα από το πώς προκλήθηκε η πυρκαγιά, όπως γίνεται συνήθως σε παρόμοιες περιπτώσεις, η αναστατωμένη κοινή γνώμη εκτονώνεται, μόνον όταν υποδειχθεί κάποιος ως υπεύθυνος.
Ο ιστορικός Τάκιτος στα Χρονικά αναφέρει την εντύπωση που διατηρήθηκε έως την εποχή του, 40 χρόνια αργότερα, ότι, δηλαδή, η πυρκαγιά συνδεόταν με τον ίδιο τον αυτοκράτορα και με το όραμά του, της ανέγερσης νέου, μεγαλειώδους ανάκτορου. «Έτσι, για να απαλλαγεί από την κατακραυγή, ο Νέρωνας παρουσίασε ως ενόχους και τιμώρησε με τα πιο περίτεχνα βασανιστήρια εκείνους που ο λαός αποκαλεί χριστιανούς». Τα περίτεχνα βασανιστήρια, ωστόσο, κάποια από τα οποία παραθέτει και ο ίδιος ο Τάκιτος, καθώς και η όλη καταδίκη των χριστιανών αυτή την περίοδο φαίνεται πως οφειλόταν. κυρίως στο περιστατικό της πυρκαγιάς, και όχι συγκεκριμένα στις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους. Ανάμεσα στο πλήθος των χριστιανών που μαρτύρησαν ήταν και οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος.
Θα
αποδειχτεί χρήσιμο να παραθέσουμε στο σημείο αυτό τη μοναδική εκτενή αφήγηση για το διωγμό, που περιλαμβάνεται στο δέκατο πέμπτο βιβλίο των χρονικών του Τάκιτου:
«Επόμενο βήμα ήταν η εύρεση τρόπων εξευμενισμού των θεών, οπότε και ζητήθηκε κατεύθυνση από τα σιβυλλικά βιβλία, με εισήγηση των οποίων απευθύνθηκαν δεήσεις στο Βουλκάνο [Ηφαιστο], την Κέρες [Δήμητρα] και την Προσερπίνα [Περσεφόνη]. Η Γιούνο [Ηρα], επίσης, δέχτηκε ικεσίες από δέσποινες, πρώτα στο Καπιτώλιο, και στη συνέχεια στην πλησιέστερη ακτή, απ’ όπου χρησιμοποιήθηκε νερό για το ράντισμα του ναού και της εικόνας της θεάς. Ελαβαν χώρα, επίσης, ιερά δείπνα και ολονυχτίες που τελέστηκαν από παντρεμένες γυναίκες.
Όλες, όμως, οι ανθρώπινες προσπάθειες και τα αφειδή δώρα του αυτοκράτορα και οι εξευμενισμοί των θεών δεν απάλειψαν τη σκότια πεποίθηση πως η πυρκαγιά ήταν αποτέλεσμα διαταγής. Τελικά, για να απαλλαχτεί από αυτή τη φημολογία, ο Νέρων ενοχοποίησε και επέφερε τα πιο ακραία βασανιστήρια σε μια ομάδα ανθρώπων μισητή για τα βδελύγματά της, που ονομάζονταν από το λαό «χριστιανοί».
Ο Χριστός, από τον οποίο παράγεται το όνομά [τους], υπέστη τη μέγιστη ποινή κατά τη διάρκεια, της διακυβέρνησης του Τιβέριου από τον Πόντιο Πιλάτο,
έναν από τους επιτρόπους μας, και τότε μια άκρως μοχθηρή δεισιδαιμονία που είχε μόλις κατασταλεί, εξαπλώθηκε και πάλι, όχι μόνο στην Ιουδαία, την αρχική πηγή του κακού, αλλά ακόμη και στη Ρώμη, όπου συγκεντρώνεται οτιδήποτε
ειδεχθές και ξεδιάντροπο από κάθε μέρος του κόσμου και γίνεται δημοφιλές.
Έτσι, λοιπόν, συνελήφθησαν όλοι όσοι ομολόγησαν [ότι ήταν χριστιανοί]. Στη συνέχεια, με βάση δικές τους πληροφορίες, ένας τεράστιος αριθμός [χριστιανών] καταδικάστηκε, όχι τόσο εξαιτίας του εγκλήματος του εμπρησμού της πόλης, όσο εξαιτίας του μίσους τους για την ανθρωπότητα. Διακωμώδηση κάθε λογής προστέθηκε στη θανάτωσή τους. Καλυμμένοι με δέρματα θηρίων, ξεσχίζονταν από σκυλιά και πέθαιναν, ή σταυρώνονταν ή καταδικάζονταν στην πυρά και καίγονταν χρησιμεύοντας ως νυχτερινός φωτισμός όταν χανόταν το φως της ημέρας. Ο Νέρων προσέφερε τους κήπους του για το θέαμα και διοργάνωσε μια παράσταση στον ιππόδρομο όπου ανακατεύτηκε με το πλήθος ντυμένος ως αρματοδρόμος ή στεκόταν ψηλά σε ένα άρμα. Εξάλλου, ήταν προφανές πως δεν ήταν για το δημόσιο καλό που χάνονταν αυτοί οι άνθρωποι, αλλά για να χορτάσει η σκληρότητα ενός και μόνο ανθρώπου». (Τάκιτος, βιβλ. XV 44, Mετάφραση Πέτρου Παρθένη).
(Συνεχίζεται)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου