Παρασκευή 21 Ιουνίου 2024

π. Δανιήλ Σισόγιεφ - ''Ουρανοπολίτης'' (36ο)

«Είναι καιρός…να κρημνίσωμεν από τα νέφη την Ημισέληνον διά να υψώσωμεν το σημείον, δι’ ού πάντοτε νικώμεν, λέγω τον Σταυρόν και ούτω να εκδικήσωμεν την πατρίδα και την ορθόδοξον ημών πίστιν από την ασεβή των ασεβών καταφρόνησιν»

(Αλ. Υψηλάντης)



10. Περί πατριωτικών αισθημάτων και ουρανοπολιτισμού

Στις συζητήσεις γύρω από τον ουρανοπολιτισμό, ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα είναι το ζήτημα της γλώσσας. Αναφέρομαι στον πατριωτισμό ως μια συγκεκριμένη ιδεολογία που θέτει τα συμφέροντα της πατρίδας πάνω από όλα. Με τον όρο "πατριωτισμός" εννοώ αυτό που ορίζει η Βικιπαίδεια:

"Πατριωτισμός (από το ελληνικό πατριώτης - συμπατριώτης, πατρίς - πατρίδα) είναι μια ηθική και πολιτική αρχή, ένα κοινωνικό συναίσθημα που εκφράζεται με την αγάπη προς την πατρίδα και την προθυμία να υποτάξει κανείς τα ατομικά του συμφέροντα στα συμφέροντα της. Ο πατριωτισμός εκδηλώνεται με υπερηφάνεια για τα επιτεύγματα και τον πολιτισμό της πατρίδας, με την επιθυμία να διατηρήσει την ιδιομορφία και τα πολιτιστικά της χαρακτηριστικά, με την ταύτιση με τα υπόλοιπα μέλη του έθνους, με την προθυμία να υποτάξει τα συμφέροντά του στα συμφέροντα της χώρας, με την προσπάθεια να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της πατρίδας και του λαού του."

Αυτή η ιδεολογία έρχεται σε αντίθεση με την ουράνια υπηκοότητα, καθώς ο Θεός δεν δίνει στις Γραφές και στην Παράδοση την εντολή "να αγαπάμε την πατρίδα". Ως εκ τούτου, είναι απαράδεκτο να θεωρούμε τον πατριωτισμό θρησκευτική αρετή. Αυτό που δεν έχει θεσπίσει ο Θεός, δεν αποτελεί εντολή. Επίσης, για τον Χριστιανό είναι απαράδεκτη η "υπερηφάνεια για τα επιτεύγματα και τον πολιτισμό της πατρίδας". Ο Θεός αντιστέκεται στους υπερήφανους, ενώ στους ταπεινούς δίνει χάρη. Εξάλλου, για τον Χριστιανό, η ύπαρξη μιας επίγειας πατρίδας δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Η πλειοψηφία των Πατέρων της Εκκλησίας θα συμφωνούσε μάλλον με την άποψη ότι ο Χριστιανός έχει μόνο μία Πατρίδα - την Ουράνια. Άλλες απόψεις εκφράστηκαν μόνο από μεμονωμένους αγίους των τελευταίων δύο αιώνων, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την αρχή του οσίου Βικεντίου: Παράδοση είναι ό,τι πάντοτε και υπό πάντων επιστεύθη.
Σε αντίθεση με τον πατριωτισμό ως ιδεολογία, η αγάπη για την πατρίδα αποτελεί για πολλούς ένα απλό συναίσθημα, όχι ένα σύστημα ιδεών. Πώς αξιολογείται αυτό το συναίσθημα από την οπτική γωνία του Ουρανού; Καθ' εαυτό, η αγάπη για την πατρίδα είναι ουδέτερη. Όπως και κάθε άλλο συναίσθημα, δεν έχει καμία αυτοτελή αξία. Για παράδειγμα, το αίσθημα της πείνας. Ο άνθρωπος λαχταράει απεγνωσμένα ζαμπόν. Είναι καλό ή κακό αυτό; Είναι αδιάφορο. Ωστόσο, εάν αυτό το συναίσθημα ξυπνήσει τη Μεγάλη Παρασκευή, τότε αποτελεί σατανικό πειρασμό. Ο λόγος δεν είναι ότι το ζαμπόν είναι κακό, αλλά επειδή είναι νηστεία. Επομένως, η αγάπη (με την έννοια της προσκόλλησης) στον τόπο και τη χώρα γέννησης είναι ουδέτερη από μόνη της. Μπορεί να οδηγήσει σε καλό, όταν π.χ. ωθεί κάποιον να φέρει τους γείτονές του στον Χριστό. Μπορεί όμως να οδηγήσει και σε κακό, όταν με πρόσχημα αυτό το συναίσθημα, ο άνθρωπος αρχίζει να δικαιολογεί εγκλήματα που γίνονται στο όνομα της πατρίδας, πόσο μάλλον να συμμετέχει σε αυτά.
Είναι άσκοπο να μετατρέψουμε αυτό το συναίσθημα σε αρετή. Από μόνες τους, οι ικανότητες του ανθρώπου δεν αποτελούν αρετές. Δεν υπάρχει βάση για να υποστηρίξουμε ότι οφείλουν να τις έχουν όλοι. Ούτε η πρωτοτυπία ούτε η πανταχού παρουσία διακρίνει το συναίσθημα αυτό. Τα νομαδικά έθνη και οι κυνηγοί δεν το έχουν, ενώ στους κατοίκους των μεγαλουπόλεων είναι εκ φύσεως ασθενές. Στους χριστιανικούς λαούς ήταν εξαιρετικά ασθενές, όσο η Εκκλησία διαμόρφωνε τη σκέψη των ανθρώπων. Οι άνθρωποι προσπαθούσαν να ταυτιστούν όχι με βάση το κρατικό ή εθνικό στοιχείο της ύπαρξής τους, αλλά με βάση τη θρησκεία στην οποία ανήκαν. Δεν είναι αυτονόητο για τον άνθρωπο, αλλιώς δεν θα χρειαζόταν πατριωτική αγωγή. Δεν απαιτείται από τον Θεό, άρα ποιοι είμαστε εμείς που θα το απαιτήσουμε από άλλους ανθρώπους; Όπως σωστά παρατήρησε ένας από τους αντιπάλους μου, ο πατριωτισμός από αυτή την άποψη μοιάζει με την επιθυμία να στρώσουμε όμορφα και καλά το τραπέζι. Αυτό το συναίσθημα δεν αποτελεί ούτε αμαρτία ούτε αρετή. Ωστόσο, εάν αυτό το συναίσθημα εμποδίζει την πρόοδο προς τον Ουρανό, τότε θα πρέπει να το ξεπεράσουμε.


 (συνεχίζεται)

 


at

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου