Τα ζητήματα αφορούν, όπως θα
φανεί στη συνέχεια, στη δυσκολία που προκύπτει από την απόδοση του όρου
‘Εκκλησία"’ και σε άλλες εκτός της Ορθόδοξης, στο άρθρο-βάση του
Συμβουλίου, στο αν θα πρέπει να μετέχουν ορθόδοξοι αντιπρόσωποι σε δογματικές
συζητήσεις. Βλ. Β. Ioannidis. The Orthodox Church at Evanston, σ.
1321-1323.
A. Αλιβιζάτος, Η Οικουμενική
Κίνησις και η προσπάθεια τον Amsterdam, σ. 51-52. Ιω. Καρμίρης. Εξ
αφορμής του πρώτου Συνεδρίου, 1949. σ. 48. Β. Ιωαννίδης, Το εν Aμστελοδάμω,
σ. 16.
Γ . Κονιδάρης, “Κοινωνία των
Εκκλησιών ” (του Amsterdam), σ. 57-58, 197-198. [Ανάλογη ήταν και η
θέση του καθηγ. Καρμίρη, ότι η εγκύκλιος αφορούσε σε συνεργασία μόνο επί
πρακτικών, ηθικών,κοινωνικών,
εκπολιτιστικών και λοιπών ζητημάτων ενώ για τα δογματικά ζητήματα προέβλεπε
μόνον ακαδημαϊκού χαρακτήρα συζητήσεις (βλ. I. Καρμίρης, Η Ορθόδοξος
Καθολική Εκκλησία, σ. 48).
Β. Ιωαννίδης, ίνα ώμεν ομού
μάρτυρες Του, σ. 7.
Χαρακτηριστική στο σημείο αυτό
είναι η εκτίμηση του μητροπολίτη Ειρηναίου, ότι η Γ.Σ. ασχολήθηκε και με
δογματικά ζητήματα, αφού ακόμη και στις συζητήσεις επί πρακτικών ζητημάτων δεν
ήταν δυνατόν να αποφευχθεί η ανάπτυξη δογματικών απόψεων. Βλ. Σάμου Ειρηναίος, Έκθεσις.
στο Του ιδίου, Μελετήματα 1, σ. 71-92, (74-75).
ό.π., σ. 71-92, (74). Επίσης
Ζακύνθου Χρυσόστομος, Πέριξ ενός ζωτικού ζητήματος της Εκκλησίας. Τα
Οικουμενικά Συμβούλια των Εκκλησιών, στο "Έν” Ζ71952, τ.
136/15.5.1952. σ. 100.
Π. Μπρατσιώτης, Οικουμενικόν
Πατριαρχείον και Οικουμενική Κίνησις, στο "Ε” 1952. σ. 197- 198 (198).
Ζακύνθου Χρυσόστομος, Πέρίξ
ενός ζωτικού ζητήματος της Εκκλησίας, ό.π., σ. 100.
Κασσανδρείας Καλλίνικος, ,4πό τα
Προτεσταντικά Συνέδρια, Προσοχή εις την Ορθοδοξίαν, στο φ.Ε.”,
αρ. φύλλ. 397/5.2.1953. σ. 1.
Ζακύνθου Χρυσόστομος, Πέριξ
ενός ζωτικού ζητήματος της Εκκλησίας, ό.π., σ. 100.
Β. Ιωαννίδης, Το εν Αμστελοδάμω,
σ. 17.
Βλ. ενδεικτικά Κορινθίας Μιχαήλ,
Κοινωνία των Εκκλησιών, στο "Ε” 26 (1949). σ. 65-66.
Σάμου Ειρηναίος, Η Ορθόδοξος
Εκκλησία και το Οικ. Συμβούλιον των Εκκλησιών. στο ‘"Εν” Ζ71952, τ.
137/5.6.1952, σ. 117-118 (117). I. Καρμίρης, Η Ορθόδοξος Καθολική Εκκλησία. σ.
52. Ρ. Bratsiotis, The Greek Orthodox Church, σ. 93. [Την ίδια προβληματική αναπτύσσει ο
μητροπολίτης Ειρηναίος και σε υπομνήματά του προς την I. Σύνοδο της Ε.τ.Ε.
(23.11.1950), αλλά και προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα (19.9.1950),
θεωρώντας ιερό καθήκον του να εξηγήσει αναλυτικά τα περί του Οικουμενικού
Συμβουλίου και χρέος του να δημοσιοποιήσει τις απόψεις του, ώστε να λάβουν
γνώση “οι αρχιερείς, ο κλήρος καί ο λαός ως πρός τά συμβαίνοντα εις τά
περιστατικά αυτά συνέδρια, καί διά νά κρίνουν, οποία οφείλει νά είναι απέναντι
των η στάσις της ημετέρας Εκκλησίας”. Ο λόγος ήταν ότι ο ίδιος θεώρησε, όπως
προκύπτει, μάλλον καταχρηστική τη συμπεριφορά του αρχιεπ. Αθηνών και προέδρου
της I. Συνόδου όταν έλαβε προηγούμενο υπόμνημα του Ειρηναίου αλλά αρνήθηκε να
το διαβιβάσει στους συνέδρους (σ. 98) [βλ. Σάμου Ειρηναίου, Περί το
Χριστιανικόν Συνέδριον του Άμστερνταμ. Δύο Υπομνήματα, στο Του ιδίου, Μελετήματα
I, σ. 93-119]
Σάμου Ειρηναίου, Η Ορθόδοξος
Εκκλησία και το Οικ. Συμβούλιον των Εκκλησιών, σ. 117. Στο σημείο αυτό
παρατηρεί ο π. Γ. Τσέτσης ότι στο συγκεκριμένο επιχείρημα διαπιστώνεται
διαστρέβλωση των πραγμάτων [βλ. Γ. Τσέτσης, Η συμβολή του Οικουμενικού
Πατριαρχείου, σ. 133- 134, υποσ. 31], εφόσον είναι γνωστό ότι οι ιθύνοντες
του Π.Σ.Ε. δεν απέκλειαν οποιαδήποτε τριαδολογική διατύπωση για να
χαρακτηρίσουν το Π.Σ.Ε. Αυτό μαρτυρείται και από τη δήλωση στην οποία είχε
προβεί η Α' Γ.Σ. περί των δημόσιων ενεργειών του Συμβουλίου και η οποία
σαφέστατα τόνιζε «ότι το Συμβούλιο θα εξέδιδε ανακοινώσεις “μόνον υπό τό φως
της αποκαλύψεως του Θεού εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω καί τη ζώση κεφαλή της
Εκκλησίας καί εν εξαρτήσει από της δυνάμεως του Αγίου Πνεύματος καί εν μετανοία
καί πίστει”» [Βλ. Γερμανού Θυατείρων, Εγγραφα, σ. 4], γεγονός που αποδείχθηκε
στη συνέχεια με την τροποποίηση του άρθρου-βάσης κατά την Γ' Γ.Σ. στο Ν. Δελχί.
Σάμου Ειρηναίου, Η Ορθόδοξος
Εκκλησία και το Οικ. Συμβούλιον των Εκκλησιών, σ. 117. Επίσης, I. Καρμίρης, Η
Ορθόδοξος Καθολική Εκκλησία, σ. 51, υποσ. 1. Ζακύνθου Χρυσοστόμος, Πέριξ
ενός ζωτικού ζητήματος της Εκκλησίας, στο “Εν” Ζ71952, τ.
136/15.5.1952, σ. 100. Παρόμοιες απόψεις είχε υποστηρίξει ο Κορινθίας Μιχαήλ σε
άρθρο του σχετικά με την Κ,τ.Ε. και τη Γ.Σ. στο Άμστερνταμ [βλ. Κορινθίας
Μιχαήλ, Κοινωνία των Εκκλησιών, στο “Ε”, 26 (1949), σ. 65-66, καθώς και του
ιδίου, Περί το Συνέδρων του Αμστελλοδάμου, ό.π., σ. 210-211],
Ζακύνθου Χρυσοστόμος, Πέριξ
ενός ζωτικού ζητήματος της Εκκλησίας, στο “Εν” Ζ71952, τ.
136/15.5.1952, σ. 100.
Σάμου Ειρηναίος, Η Ορθόδοξος
Εκκλησία και το Οικ. Συμβούλιον των Εκκλησιών, σ. 118.
Σάμου Ειρηναίος, Έκθεσις περί
της εν Άμστερνταμ Γενικής Συνελεύσεως του Οικουμενικού Συμβουλίου των
Εκκλησιών, Αθήναι 1950, στο Του ιδίου, Μελετήματα I, σ. 67-70, (σ.
68-69). Με το ίδιο θέμα, καθώς και τη δυσκολία σύγκλισης τόσο της
Ορθόδοξης όσο και των άλλων Εκκλησιών προς την κατεύθυνση της Una Sancta στο
πλαίσια του Π.Σ.Ε., είχε ασχοληθεί αμέσως μετά την επάνοδό του από το
Άμστερνταμ στο Του ιδίου, Έκθεσις προς την Α. Θ. Παναγιότητα τον
Οικουμενικόν Πατριάρχην κ. Μάξιμον και την περί αυτόν Αγίαν και Ιεράν Σύνοδον, με
ημερομηνία 2 Οκτωβρίου 1948. στο Του ιδίου. Μελετήματα I, σ. 71-92
(78-82).
Σάμου Ειρηναίος, Η Ορθόδοξος
Εκκλησία και το Οικ. Συμβούλιον των Εκκλησιών. σ. 118.
Σάμου Ειρηναίος, Έκθεσις προς
την Αγίαν και Ιεράν Σύνοδον της Εκκλησίας της Ελλάδος, στο Του
ιδίου. Μελετήματα I, σ. 99-110 (99-100).
Ζακύνθου Χρυσόστομος, Τα
συνέδρια των Εκκλησιών, στο “Εκκλησιαστικόν Βήμα“, αρ. φύλ. 144 (1949), σ.
4.
Ειρηναίος Σάμου, Έκθεσις, στο
Του ιδίου. Μελετήματα I, σ. 71-92 (89). [Τα σχετικά με την τελετή
έναρξης, την προσευχή κτλ. περιγράφει ο καθηγ. Ιωαννίδης, χωρίς όμως να φαίνεται
ότι έχει ενοχληθεί ο ίδιος. Βλ. Β. Ιωαννίδης, Το εν Αμστελοδάμω, 1949,
σ. 12-13],
Την παραπάνω άποψη είχε εκφράσει
ο καθηγ. Γρ. Παπαμιχαήλ και διευθυντής του “Θ" ήδη από την ίδρυσή της και
'μα διάστημα άνω των 30 ετών μέχρι το θάνατό του. αναφερόμενος στη Γ.Σ. του
Άμστερνταμ. Βλ. “E“ 25 (1948), σ. 345.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ