*Καλή Σαρακοστή να έχουμε και καλό αγώνα. Ένας αγώνας που μας δίνει την ευκαιρία να κερδίσουμε το στεφάνι της νίκης, που είναι η χαρά και το φως της Αναστάσεως!
~ Στήν περίοδο τοῦ πνευματικοῦ πολέμου, λέγει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ ὁμολογητής, ὁ ἀγωνιστής πρέπει νά σταματᾶ τίς πηγές τῶν ὑδάτων, πού εὑρίσκονται ἔξω ἀπό τό φρούριο καί νά μή ἀσχολῆται μέ τίποτε ἄλλο, παρά μέ τήν προσευχή καί τούς κόπους τῆς ἀσκήσεως.
Τά νερά πού ἔρχονται ἔξω ἀπό τό φρούριο εἶναι οἱ σκέψεις πού στέλλονται σέ κάθε αἴσθησι ἀπό τόν αἰσθητό κόσμο. Αὐτές διαπερνοῦν στήν ψυχή, ὅπως ἕνας ποταμός διασχίζει μία πολιτεία. Ἐπειδή ὁ διάβολος μεταχειρίζεται αὐτές τίς σκέψεις γιά ν᾿ ἀνοίξη πόλεμο μαζί μας, σ᾿ αὐτές τίς στιγμές τοῦ πνευματικοῦ πολέμου, πρέπει ν᾿ ἀποφεύγουμε τίς σχέσεις μας μέ κάθε τι τό ἐξωτερικό καί ν᾿ ἀσχολούμεθα μόνο μέ τήν προσευχή καί τίς σωματικές ἀσκήσεις.
Ἡ προσευχή κατευθύνει τόν νοῦ πρός τόν Θεό, ἐνῶ οἱ σωματικές ἀσκήσεις ἀνάπτουν τόν πόθο καί τήν ἀγάπη γιά τά πνευματικά. Ἔτσι λοιπόν, ὅλες οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς εἶναι συγκεντρωμένες σ᾿ ἕνα τόπο καί κατευθύνονται σέ μία κατεύθυνσι πρός τόν Θεό καί ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ μεγάλη δύναμι κατά τοῦ ἐχθροῦ, γιά τόν ὁποῖον ὁ Ἴδιος ὁ Σωτήρ λέγει ὅτι δέν νικᾶται παρά μόνο μέ προσευχή καί νηστεία. (Μάρκ. 9,29).
Ἡ πνευματική ἄσκησις τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί ἰδιαίτερα τῆς πρώτης ἑβδομάδος, διαξάγεται ἐν ὄψει αὐτοῦ τοῦ ἀοράτου πολέμου. Μετά ἀπό μία κατάλληλη καί ἐπιμελημένη φροντίδα κατά τίς τρεῖς προηγούμενες ἑβδομάδες, ἀρχίζει ἡ καθορισμένη νηστεία σάν μιά ἀληθινή ἐπίθεσις καί πολιορκία κατά τοῦ ἐχθροῦ, πού εἶναι, κατά τόν ἅγιο Μάξιμο διμέτωπος, δηλαδή μέ τήν προσευχή καί τήν σωματική ἄσκησι.
Οἱ σωματικές ἀσκήσεις. Ἡ νηστεία εἶναι πλήρης, διότι τράπεζα φαγητοῦ γίνεται τήν Τετάρτη, ἐνῶ δεύτερη τράπεζα τήν Παρασκευή, μέ τήν προτροπή, ὅποιος ἠμπορεῖ νά κρατήση καί τήν ἡμέρα τῆς Τετάρτης. Οἱ ἐκκλησιαστικές ἀκολουθίες συνοδεύονται μέ πολλές μετάνοιες, μικρές καί μεγάλες, οἱ ὁποῖες πρέπει ν᾿ αὐξηθοῦν καί στόν προσωπικό ἀγῶνα τοῦ καθενός στό κελλί. Οἱ Ἀκολουθίες εἶναι ἐκτενέστερες, καθώς καί οἱ ἀγρυπνίες. Οἱ σωματικές μέριμνες μετριάζονται καί ὅλος ὁ χρόνος πρέπει νά δαπανηθῆ στό πνευματικό πρόγραμμα τοῦ κοινοβίου, δηλαδή, στήν προσευχή, τήν σιωπή καί τούς πνευματικούς στοχασμούς.
Μέ τήν νηστεία, ἡ ὄρεξις, ἐπειδή προσφέρονται ὀλιγώτερες τροφές, ἀτονεῖ καί κατευθύνεται πρός τήν φυσική ὁδό τοῦ θείου ἔρωτος τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἐρεθισμός πού εἶναι δικηγόρος τῆς ὀρέξεως, μή ἔχοντας πλέον δυνατότητα νά συνηγορήση, ἐπανέρχεται στόν φυσικό σκοπό τῆς ἐνισχύσεως τοῦ πόθου γιά τόν Θεό. Μέ ὅλα αὐτά μετριάζεται ἡ ζωή τῶν αἰσθήσεων καί τίθεται ὑπό τήν ἐξουσία τοῦ νοῦ, ὁ ὁποῖος γίνεται ἔτσι ἡγεμών ἐπί τῶν παθῶν πού φθείρουν τήν ψυχή. Τό ἀποτέλεσμα εἶναι ἄμεσο: Μέ τήν ἀποδυνάμωσι τοῦ σώματος καί τήν ἐλάφρωσί του ἀπό τό ὑλικό βάρος, ἡ ὄρεξις κατευνάζεται καί ὁ νοῦς καθαρίζεται. Οἱ δαιμονικές ἐνοχλήσεις ἀτονοῦν, ἐνῶ οἰ ἄγγελοι παρίστανται δίπλα στούς ἀγωνιστές τῆς νηστείας.
Ἡ προσευχή, εἶναι τό ἄλλο ὅπλο-μέτωπο τοῦ πολέμου. Εἶναι τροφή καί ἐνίσχυσις τῆς ψυχῆς. Πολλαπλασιάζεται μέ ὅλες τίς ἀκολουθίες καί ἰδιαίτερα μέ τήν προσευχή τοῦ ἁγίου Ἐφραίμ: “Κύριε καί Δεσποτα τῆς ζωῆς μου…”, ἡ ὁποία τίθεται σάν μία πνευματική σφραγίδα στήν προσευχή αὐτῆς τῆς περιόδου. Αὐτή ἡ προσευχή τοῦ Ὁσίου εἶναι ἐπίκλησις λειτουργίας τῆς μετανοίας σ᾿ αὐτόν τόν καιρό τῆς νηστείας, ἡ ὁποία κατεργάζεται τήν μεταβολή τοῦ σωματικοῦ ἀνθρώπου σέ πνευματικόν.
Ἡ ἀνάγνωσις τοῦ ψαλτηρίου ἐπί δύο φορές, κατά τήν διάρκεια αὐτῆς τῆς ἑβδομάδος εἶναι μεγάλος θησαυρός, διότι, κατά τόν Μέγα Βασίλειο, ὁ ψαλμός εἶναι καταπέλτης τῶν δαιμόνων, χορηγός τῆς ἀγγελικῆς βοηθείας, ὅπλο κατά τήν ὥρα τῆς νυκτός, γαλήνη στίς ἡμέρες τοῦ κόπου, ἔργο ἀγγελικό, οὐράνια ζωή, εὐωδία πνευματική.
Στούς κανόνες τοῦ ὄρθρου προστίθενται οἱ Ὠδές τοῦ Μωϋσέως, οἱ Ὀκτώ ὠδές τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ἡ Ὠδή τῆς Θεοτόκου. Εἶναι ἡ νικητήρια ὠδή τοῦ Ἑβραϊκοῦ λαοῦ, ὅταν ἐπέρασε διά μέσου τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης καί λυτρώθηκε ἀπό τήν δουλεία τῆς Αἰγύπτου. Μετά εἶναι ἡ Ὠδή τῶν τριῶν Παίδων, οἱ ὁποῖοι ἔμειναν ἀβλαβεῖς μέσα στήν κάμινο τῆς Βαβυλῶνος. Ὅλες αὐτές οἱ Ὠδές μᾶς γεμίζουν μέ ἐλπίδα ὅτι ἔτσι θά λυτρωθοῦμε κι ἐμεῖς ἀπό τήν δουλεία τοῦ πονηροῦ ἄρχοντος καί ἀπό τήν κάμινο τῶν παθῶν, ἔχοντας τόν Κύριο “βοηθόν καί σκεπαστήν” γιά τήν σωτηρία μας. Οἱ προσευχές τῶν Προφητῶν Ἀββακούμ, Ἡσαΐου καί Ἰωνᾶ μᾶς ἀναγγέλλουν τήν δόξα τοῦ Μεσσίου, ὁ Ὁποῖος θά ἐκλάμψῃ ὡς ὁ ἥλιος, σώζει καί ἀνιστᾶ τήν ψυχήν ἐξ ἄδου κατωτάτου, ἐνῶ ἡ Ὠδή τῆς Θεοτόκου μᾶς φανερώνει πόσο μεγάλες εἶναι οἱ δωρεές, τίς ὁποῖες χορηγεῖ ὁ Κύριος στούς ταπεινούς δούλους Του.
Λειτουργία πλήρης αὐτές τίς ἡμέρες δέν τελεῖται, ἀλλά μόνον ἡ ἀκολουθία τῶν Προηγιασμένων Δώρων, κάθε Τετάρτη καί Παρασκευή, γιά νά ἠμποροῦμε νά κοινωνοῦμε τά Ἅγια Μυστήρια τοῦ Χριστοῦ, πού ἁγιάσθηκαν τήν προηγούμενη Κυριακή. Κατόπιν ἀκολουθεῖ ἡ κατάλυσις καί στήν σωματική τροφή.
Ἀφοῦ καταλάβουμε μέ τόν νοῦ καί τήν καρδιά μας ὅτι “Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι”,φωτίζει ὅλους μας, ζητᾶμε μετά ἐπίμονα: “Κατευθυνθήτω ἡ προσευχή μου, ὡς θυμίαμα ἐνώπιόν Σου…”. Μετά γίνεται ἡ μεγάλη Εἴσοδος καί συνακολουθοῦν οἱ ἀόρατες οὐράνιες Δυνάμεις πού συλλειτουργοῦν μαζί μας μέ τόν Ἴδιο τόν Βασιλέα στήν τέλεια καί μυστική Θυσία καί κυκλώνουν τό Θυσιαστήριο.
Ἡ ἔξοδος τῶν Τιμίων Δώρων γίνεται μέ ἄκρα σιωπή, ἐνῶ οἱ Πιστοί μέ φόβο καί εὐλάβεια στέκονται μέ τήν κεφαλή τους καταγῆς, τήν ὥρα πού περνᾶ ἀπό μπροστά τους ὁ Χριστός. Εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Ἀρχηγός τοῦ πνευματικοῦ μας πολέμου, περικυκλωμένος ἀπό τίς οὐράνιες Δυνάμεις, ὁ Ὁποῖος περνᾶ γιά νά ἰδῆ τούς στρατιῶτες Του, πού μάχονται, νά τούς ἐνισχύση, νά τούς ἐνδυναμώση καί νά τούς ἐξασφαλίση τήν νίκη, ὅσο καιρό ὁ πόλεμος θά εἶναι ὑπό τάς διαταγάς Του.
Τό βράδυ γίνεται ἡ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου, στήν ὁποία τίς πρῶτες τέσσερεις ἡμέρες προστίθεται ὁ Μέγας Κανών τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης.
Τό Μέγα Ἀπόδειπνο εἶναι σάν ἕνα στεφάνι τοῦ ἀοράτου πολέμου γι᾿ αὐτή τήν ἡμέρα. Ἡ μάχη εἶναι στό κορύφωμά της, ἐνῶ οἱ στρατιῶτες εἶναι πλήρεις δυνάμεως καί ἐλπίδος, διότι ὁ Ἴδιος ὁ Θεός πολεμᾶ μαζί τους. Γι᾿ αὐτό καί ψάλλουν: “Μεθ᾿ ἡμῶν γνῶτε ἔθνη καί ἡττᾶσθε, ὅτι μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός. Ἐπακούσατε ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς. Ἰσχυκότες ἡττᾶσθε, ἐάν γάρ πάλιν ἰσχύσητε καί πάλιν ἡττηθήσεσθε, ὅτι μεθ᾿ἡμῶν ὁ Θεός. Θεός ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, Ἄρχων εἰρήνης, μεγάλης βουλῆς Ἄγγελος, Πατήρ τοῦ Μέλλοντος αἰῶνος, ὅτι μεθ᾿ἡμῶν ὁ Θεός”.
Σ᾿ αὐτά προστίθεται ἡ προσευχή καί ὑποχρέωσίς μας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ: “Κύριε, τῶν δυνάμεων, μεθ᾿ ἡμῶν γενοῦ, ἄλλον γάρ ἐκτός σου βοηθόν, ἐν θλίψεσιν οὐκ ἔχομεν. Κύριε τῶν Δυνάμεων, ἐλέησον ἡμᾶς”.
Ὁ Κανών τῆς μετανοίας τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης εἶναι μεγάλος, ὄχι μόνο διότι ἔχει πολλά τροπάρια (271 στόν ἀριθμό) ἀπ ᾿ ὅλη τήν Ἁγία Γραφή, ἀλλά προπαντός γιά τήν πνευματική δύναμι τήν ὁποία ἔχουν τά τροπάρια. Σάν μιά σειρά τοιχογραφιῶν ἀρχίζει ὁ θεῖος συγγραφεύς ἀπό τόν Ἀδάμ καί φθάνει στήν Ἀνάληψι τοῦ Κυρίου. Μέ πλῆθος παραδειγμάτων μετανοίας καί ἀσκήσεως μᾶς προτρέπει νά τήν ἀκολουθήσουμε, κατά τήν δύναμί μας, καθώς καί τά παραδείγματα αὐτῶν πού ἔπεσαν καί κατόπιν μετενόησαν γιά νά μᾶς διδάξουν νά φυλαγώμεθα ἀπό τούς τραυματισμούς, νά τρέχουμε στόν Θεό μέ δάκρυα μετανοίας καί σωστικά ἔργα. Καί εἶναι τόσο κατάλληλος ὁ Κανών ὥστε μπορεῖ καί τήν πλέον σκληρή καρδιά νά ὁδηγήση στήν ταπείνωσι καί διόρθωσι.
Ὁλόκληρο τό ἔργο τῆς προσευχῆς αὐτῆς τῆς περιόδου εἶναι μία ἰσχυρά δύναμις πού ἐκφράζεται μέ τήν αἴσθησι τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ καί τῆς μεγάλης ἐμπιστοσύνης στήν θεία Του προστασία. Ἀπό τίς πρῶτες κιόλας ἡμέρες ὁ ἀγωνιστής αἰσθάνεται τήν πνοή τῆς νίκης ἐπί τῆς ἁμαρτίας, τήν ἀγγελία τῆς χαρᾶς τὴς Ἀναστάσεως. Στούς Κανόνες καί στά Στιχηρά τοῦ ὄρθρου ἀναγράφονται διαδοχικά οἱ παρακάτω προτροπές: “Νηστείαν οὐκ ἀποχήν βρωμάτων μόνον τελέσωμεν, ἀλλά παντός ὑλικοῦ πάθους ἀλλοτρίωσιν ἵνα…ἄξιοι γενώμεθα τῆς Ἀμνοῦ μεταλήψεως…καί πνευματικῶς ἑορτάσωμεν τήν ἐκ νεκρῶν τοῦ Σωτῆρος Ἀνάστασιν….”.
Γι᾿ αὐτό στό τέλος αὐτῆς τῆς ἑβδομάδος, τῆς αὐστηρᾶς νηστείας καί σκληρᾶς ἀσκήσεως, αἰσθάνεσαι ἀναζωγονημένος, καθαρός στόν νοῦ, ἀλλοιωμένος καί ἀνανεωμένος στήν ψυχή καί στό σῶμα, διότι ὁ ἄνθρωπος δέν τρέφεται μόνο μέ ψωμί, κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου (Ματ.4,4).
Ἀλλ᾿ ἐπειδή ὁ νοῦς δέν ἠμπορεῖ νά μείνη πολύ καιρό σ᾿ αὐτή τήν ἴδια πνευματική κατάστασι, ἡ τάξις τῆς προσευχῆς διανθίζεται μέ ἀναγνώσεις ἀπό τίς Ἅγιες Γραφές: τούς Προφῆτες, τήν Γένεσι, τήν Σοφία Σολομῶντος, καθώς κι ἀπό τούς λόγους τῶν μεγάλων ἀγωνιστῶν καί πνευματικῶν διδασκάλων Ἐφραίμ τοῦ Σύρου, Ἰωάννου τῆς Κλίμακος καί Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου.
Ὁ ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σῦρος, “ἡ κιθάρα τοῦ Θείου Πνεύματος”, μᾶς μακαρίζει γιά τήν τόλμη μέ τήν ὁποία θέλουμε νά πολεμήσουμε καί γιά τόν παράδεισο πού περιμένει, ὅσους καλῶς ἀγωνισθοῦν. Μακαρίζει ὅλους τούς ἐραστές τῶν ἀρετῶν γιά νά μᾶς παρακινήση νά τίς ἀκολουθήσουμε καί ὀνειδίζει τούς ἀδιαφόρους καί ὀκνηρούς, γιά νά μᾶς προκαλέση τήν ταπείνωσι, τόν ζῆλο καί τά δάκρυα.
Ὁ ἄγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ὡς πολύπειρος στόν ἀόρατο κατά τῶν ἐχθρῶν πόλεμο, μᾶς παρουσιάζει σάν σ᾿ ἕνα καθρέπτη τούς τρόπους τῆς ἀσκήσεως, τά δαιμονικά τεχνάσματα, τήν ἀλληλοδιαδοχή τῶν ἀρετῶν καί τῶν παθῶν, ὅπως ἄλλωστε τά γνωρίζουμε καί ἀπό τόν ἑαυτό μας καί μέ πολλή ἐμπειρική τέχνη μᾶς κατευθύνει καί μᾶς ἀνεβάζει στήν κλίμακα τῆς τελειότητος, ἀπό τά ἐπίγεια στά οὐράνια.
Ἔτσι ὁ μεγάλος διδάσκαλος τῆς κοινοβιακῆς ζωῆς μέ τό ἔλαιον τῶν λόγων του, μᾶς συμβουλεύει ἰδιαίτερα στόν σωτήριο ἀγῶνα, τί πρέπει νά κάνουμε στήν μοναχική μας ζωή. Ὁ ἀγωνιστής μέ τήν τροφή τῶν πνευματικῶν αὐτῶν συμβουλῶν ἐξυψώνεται καί μέ πολύ πόθο προσηλώνεται στήν προσευχή, ἐνῶ ἡ καθαρότης διά τῆς προσευχῆς γίνεται βαθύτερη καί πληροῦται ὁ νοῦς μέ τόν θεῖο φωτισμό.
Ἡ λέξις νηστεία δέν περιορίζεται μόνο στήν ἀναχαίτισι μερικῶν τροφῶν, ἀλλά δηλώνει τό ὁλοκληρωμένο ἔργο τῆς ἀναγεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου, στό σῶμα καί στήν ψυχή. Γι᾿ αὐτό τό στιχηρό τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς Δευτέρας λέγει: “Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ. Ἀληθής νηστεία, ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους καί ἐπιορκίας. Ἡ τούτων ἔνδεια νηστεία ἐστιν, ἀληθής καί εὐπρόσδεκτος”.
Ἐνῶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος μᾶς ἐρωτᾶ: “Νηστεύεις; Δεῖξε μου αὐτό τό ἔργο. Πῶς; Ἐάν βλέπης ἕνα πτωχό, ἐλέησέ τον. Ἕνας φίλος σου ἔχει καλό ὄνομα, ἐσύ μή τόν ζηλεύεις. Ὄχι μόνο τό στόμα καί τό στομάχι νά νηστεύουν, ἀλλά καί τά μάτια καί τά αὐτιά, καί τά πόδια καί τά χέρια μας νά νηστεύουν παραμένοντας καθαρά ἀπό τήν ἁρπαγή καί τήν γαστριμαργία. Τά πόδια μας ἄς μή τρέχουν στά ἄσεμνα θεάματα, τά μάτια μας ἄς μή βλέπουν μέ πονηρία τίς ξένες καί μάταιες ἀπολαύσεις, τό στόμα νά νηστεύη ἀπό τά ἀδιάντροπα λόγια…”.
Τό Σάββατο, στό τέλος δηλαδή τῆς ἑβδομάδος γίνεται μνημόνευσις τοῦ θαύματος τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος, ὁ ὁποῖος ἐλύτρωσε τούς νηστεύοντας Χριστιανούς ἀπό τό μίασμα τῶν εἰδωλοθύτων, πού ἐξέθεσε στήν ἀγορά ὁ χριστιανομάχος αὐτοκράτορας Ἰουλιανός ὁ Παραβάτης. Τό θαῦμα εἶναι συγχρόνως καί ἕνας τρόπος λήξεως τῆς ἑβδομαδιαίας ἀσκήσεως, πού μᾶς δείχνει ὅτι μέ τήν νηστεία καί προσευχή ματαιώνονται ὅλες οἱ μηχανορραφίες τῶν ὁρατῶν καί ἀοράτων ἐχθρῶν, διότι “εἰ ὁ Θεός μεθ᾿ ἡμῶν, οὐδείς καθ᾿ ἡμῶν”.
από το βιβλίο: “ΟΙ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ – ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ”- Γέροντος ἱερομ. Πετρωνίου Τανάσε Δικαίου Ρουμανικῆς Σκήτης Τιμίου Προδρόμου Ἁγίου Ὄρους
Μετάφρασις – Ἐπιμέλεια Ὑπό Μον. Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου – 2003
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου