Το Ελληνικό ICOMOS καταδικάζει τις απόπειρες για θρησκευτική και πολιτική εκμετάλλευση της Αγίας Σοφίας, και προβαίνει στην κατάρτιση διεθνούς ψηφίσματος!

Το Ελληνικό ICOMOS επιμένει στην ανάγκη διατήρησης και διασφάλισης της ιστορικής ακεραιότητας των μνημείων, καθώς και της διαφύλαξής τους από πολιτικές σκοπιμότητες.

Εστιάζοντας, συγκεκριμένα, στις πρόσφατες απόπειρες για θρησκευτική και πολιτική εκμετάλλευση του ενταγμένου στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO μνημείου της Αγίας Σοφίας, τις καταδικάζουμε, εκτιμώντας ότι θίγουν ποικιλοτρόπως την ταυτότητα και το συμβολισμό του συγκεκριμένου πολιτιστικού αγαθού.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Ελληνικό ICOMOS αποφάσισε να προβεί στην κατάρτιση ψηφίσματος, το οποίο θα τεθεί υπ’ όψιν της Γενικής Συνέλευσης του διεθνούς ICOMOS, και με το οποίο θα καταγγέλλεται η διεξαγωγή εορταστικών εκδηλώσεων στην Αγία Σοφία, οι οποίες διοργανώθηκαν την 29η Μαΐου 2020, με αφορμή την επέτειο από την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Εκδηλώσεις αυτού του χαρακτήρα παραπέμπουν σε ανάλογες πρόσφατες και προκλητικού χαρακτήρα εκδηλώσεις με σαφώς εθνικιστικό περιεχόμενο και προσανατολισμό.

Μέσα από τέτοιου είδους πρακτικές επιχειρείται μία μεροληπτική ερμηνεία της ιστορίας, που μπορεί, ενδεχομένως, να οδηγήσει στην αλλοίωση ή και καταστροφή ιστορικών μνημείων και, ακόμα πιο εύκολα, στη συμβολική διαστρέβλωση της πολιτιστικής τους αξίας. Είναι άλλωστε γνωστό, ότι η διεθνής κοινότητα βρίσκεται τα τελευταία χρόνια αντιμέτωπη με την ολοένα και αυξανόμενη βία ενάντια σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, ειδικά στο πλαίσιο πολιτικών αντιπαραθέσεων και εμπόλεμων συρράξεων, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την καταστροφή μνημείων στη Συρία, το Ιράκ και το Μάλι.

Υπό αυτό το πρίσμα, ενδεχομένως η συμβολική «αποδόμηση» ή η καταστροφική παρέμβαση στη συμβολική τάξη να είναι λιγότερο επιβλαβείς για τα μνημεία, σε αντιπαραβολή με την πραγματική καταστροφή ή τον υλικό αφανισμό τους. Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος τέτοιου είδους ενέργειες να αποτελέσουν το πρώτο στάδιο μιας διαδικασίας που οδηγεί τελικά στην αλλοίωση της ίδιας της υλικής υπόστασης και της δομικής μορφής των μνημείων. Ελπίζουμε ότι, στην περίπτωση της Αγίας Σοφίας, μπορούμε να αποτρέψουμε τόσο την υλική όσο και τη συμβολική βεβήλωση του αγαθού και να διασφαλίσουμε την υφιστάμενη διαπολιτισμική και διακρατική ταυτότητά του!

ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ICOMOS, 22.6.2020. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 22.6.2020.