Η ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΑΠΟΨΙΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ

Του Μοναχοῦ Μωϋσέως Αγιορείτου

Ἡ ἀρχὴ τοῦ τελευταίου βιβλίου τῆς  ̔Αγίας Γραφῆς, τῆς  ̓Αποκαλύψεως τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ιωάννου, αναφέρει: «Αποκάλυψις Inσοῦ Χριστοῦ, ἣν ἔδωκεν αὐτῷ ὁ Θεός, δεῖξαι τοῖς δούλοις αὐτοῦ ἃ δεῖ γενέσθαι ἐν τάχει, καὶ ἐσήμανεν ἀποστείλας διὰ τοῦ ἀγγέλου αὐτοῦ τῷ δούλῳ αὐτοῦ Ἰωάννη».

Αμέσως μᾶς γίνεται γνωστὸν πὼς τὸ περιεχόμενο τοῦ βιβλίου αὐτοῦ εἶναι θεόπνευστο, δὲν εἶναι φανταστικὸ καὶ ἀναξιόπιστο, ἀλλά πραγματικὸ καὶ ἀληθινό, καὶ ὁ αυτόπτης μάρτυς τῶν λόγων ἀξιότιμος καὶ γνήσιος μαθητής τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι μακάριος, λοιπόν, ὁ ἀναγνώστης τῶν λόγων τοῦ Θεοῦ, ὅπως αναφέρεται παρακάτω, γιατί πληροφορεῖται ἀκριβῶς τὰ περὶ τῆς πίστεώς του ἑτοιμάζεται ἀναλόγως, γιὰ ν ̓ ἀντιμετωπίσει τους κινδύνους, ποὺ θὰ θελήσουν νά τοῦ κλονίσουν αυτή του την πίστη.

Αν, όμως, ὁ ἀκροατής καὶ ἀναγνώστης τῶν θείων λόγων πρέπει νὰ εἶναι πάντα προσεκτικός, πολύ περισσότερο χρειάζεται νὰ εἶναι τώρα ενώπιον τοῦ κειμένου, τοῦ ὁποίου ή γλώσσα εἶναι συμβολική. Ιδιαίτερα ἀκόμη θα πρέπει ν' αποφύγει τις επικίνδυνες ὑποκειμενικὲς καὶ εὔκολες ἑρμηνείες τῶν συμβόλων, οἱ ὁποῖες ἔκαναν ἀρκετούς ν' αστοχήσουν. Αν οὐδεὶς τῶν σοφωτάτων ἁγίων Πατέρων μας ἐπεχείρησε μιὰ ὁλοκληρωμένη ἑρμηνεία τῆς  ̓Αποκαλύψεως, τότε αὐτὴ δὲν εἶναι πρόχειρο ἔργο τοῦ καθενός.

Ὁ Εὐαγγελιστής Ιωάννης μιλᾶ γιὰ τὸ μέλλον τῆς Ἐκκλησίας, περὶ τῶν σημείων τῶν καιρῶν, περὶ τῶν ἐσχάτων, περὶ τῶν πολλῶν καὶ πυκνῶν κινδύνων τῶν πιστῶν κι ἴσως κάποιος τρομάξει, λιποψυχήσει και λιποτακτήσει. Αν, όμως, παρατηρήσει καλά, θὰ δεῖ ὅτι ὁ πάνσοφος, πανάγαθος καὶ πανοικτίρμων Θεὸς δὲν ἐγκαταλείπει τὸν κόσμο καὶ δὲν τὸν ἀφήνει να νικηθεί τελικῶς ἀπὸ τὸ κακό.

Ο συνεχής αγώνας τῶν πιστῶν μεταξὺ φωτὸς καὶ σκότους ποτέ δὲν πρέπει νὰ σκιασθεῖ ἀπὸ ἀπαισιοδοξία κι αμέλεια. Ἡ σταυρωμένη αγάπη τοῦ Χριστοῦ θὰ ἐνισχύει καί θά παρηγορεί συνεχῶς τοὺς ἀγωνιστές. Στὸ ἕκτο κεφάλαιο τῆς  ̓Αποκαλύψεως αναφέρονται τὰ σημεῖα τῶν καιρῶν, ποὺ θὰ προηγηθοῦν τῆς Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου. Μὴ νομίσετε πὼς ὁ γράφων ἔχει τὴν τόλμη να ταυτίσει τωρινά γεγονότα μὲ αὐτά, που αναφέρονται στην Αποκάλυψη, ἢ νὰ σᾶς ἀναφέρει τί ἔχουν γράψει καὶ πεῖ σύγχρονοι κήρυκες περὶ ὅλων αὐτῶν. Συγχωρέστε με, ἀλλὰ ἡ φιλοδοξία μου δὲ φθάνει ἐκεῖ. Θὰ προσπαθήσω να σᾶς ἐμβάλω σ' ἕνα πνεῦμα ταπεινώσεως, ἁπλότητος, ὑπομονῆς, πραότητος, σιγῆς καὶ μετανοίας, ποὺ χαρακτηρίζει τὸ γνήσιο ὀρθόδοξο ήθος.

Είναι γνωστό πώς ὁ Χριστὸς καὶ σὲ αὐτοὺς τοὺς ἀγαπητούς Του μαθητὲς δὲ θέλησε νὰ τοὺς κάνει γνωστὴ τὴν ἡμέρα τῆς Δευτέρας Παρουσίας Του, ὅταν ἐπίμονα Τοῦ τὸ ζήτησαν. Τοὺς εἶπε, ὅμως, νὰ εἶναι πάντα προσεκτικοί, ἄγρυπνοι καὶ προσευχόμενοι, ὥστε νὰ μὴ τοὺς βρεῖ ἡ ὥρα ἐκείνη κοιμώμενους και απρόσεκτους. Φυσικά, τὰ λόγια πρὸς τοὺς μαθητές Του ὁ Κύριος τ' ἀπευθύνει καὶ πρὸς τὸν καθένα μας: «Βλέπετε, ἀγρυπνεῖτε καὶ προσεύχεσθε οὐκ οἴδατε γὰρ πότε ὁ καιρός ἐστιν (Μάρκ. ιγ ́, 33). "Ας ἐπιτραπεῖ ἐδῶ παρενθετικά ν' ἀναφέρουμε καὶ κάτι ἄλλο. Σκεφθήκατε ποτέ γιατὶ ὁ Κύριος δὲν μᾶς ἀποκάλυψε τὸν ἀκριβὴ χρόνο τοῦ θανάτου μας; Σκέπτεσθε, ἂν τὸν γνωρίζαμε, πόσο διαφορετικὴ θὰ ήταν τότε ἡ ζωή μας; Ἐδῶ, τώρα, δὲ γνωρίζουμε, ἂν θὰ ζοῦμε μετά μία ὥρα, καὶ ζοῦμε ὡς ἐπιγείως ἀθάνατοι, φιλονικοῦντες, φλυαροῦντες καὶ φιλαργυροῦντες. Θὰ ἦταν μιὰ κόλαση ή παροῦσα ζωή, ἂν γνωρίζαμε τὴν ἀκριβῆ χρονολογία του τέλους μας. Θα ζούσαμε ἀσώτως, θὰ κτυπούσαμε, θ' ἀσθενούσαμε καὶ δὲ θὰ ἐπισκεπτόμασταν τὸν ἰατρό, εφόσον γνωρίζαμε τὸ χρόνο τοῦ θανάτου καὶ θ ̓ ἀφήναμε πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς ἕνα περιθώριο μετανοίας. Ο Κύριος, λοιπόν, ἀπὸ ἄφατη ἀγάπη μᾶς ἔκρυψε τὴν ἡμερομηνία τῆς ἐξόδου ἀπὸ τὸν παρόντα βίο, ἀλλὰ καὶ αὐτὴ τὴν εὐκαιρία την ἀφήνουμε ἀνεκμετάλλευτη. Ας σημειώσουμε επίσης πώς ὁ Κύριος σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις ἀποκαλύπτει τὸ τέλος τῆς ἐπίγειας διαβάσεως σὲ ἀνθρώπους συνήθως μεγάλης ἀρετῆς, γιὰ νὰ ἑτοιμασθοῦν περισσότερο καὶ νὰ ἑτοιμάσουν καὶ τοὺς διαδόχους τους, ἀφοῦ ἔχουν τέλεια νικήσει τὸ φόβο τοῦ θανάτου καὶ προγεύονται τῆς παραδείσιας τρυφῆς.

Ο Κύριος, λοιπόν, δὲ θέλησε, ἐνῶ γνώριζε καὶ μποροῦσε, να ἀποκαλύψει τὸ τέλος τοῦ κόσμου, ὥστε ὁ κόσμος νά εἶναι πάντα προετοιμασμένος. Μίλησε γιὰ ὁρισμένα, βεβαίως, σημεῖα, ποὺ θὰ προηγηθοῦν αὐτοῦ τοῦ βέβαιου τέλους, περὶ σεισμῶν, σκοτίσεως τοῦ ἥλιου, κοκκινίσματος τῆς σελήνης, πτώσεως ἀστέρων, μετακινήσεως βουνῶν καὶ νησιῶν καὶ λοιπά. Τα σημεία αυτά, περὶ τῶν ὁποίων ἀναφέρονται καὶ ἀρκετοὶ προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης δὲ σημειώνονται, γιὰ νὰ φοβηθεῖ ἢ τρομοκρατηθεῖ καὶ γεμίσει ἄγχος ἡ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων αλλά, γιὰ νὰ προετοιμασθοῦν γιὰ τὴ φοβερὴ πράγματι ἐκείνη ώρα. Χρειάζεται, ὅμως, ἐπαναλαμβάνουμε καὶ τὸ τονίζουμε, μεγάλη προσοχή στην ἑρμηνεία αὐτῶν τῶν φαινομένων, τὰ ὁποῖα πρέπει ἄφοβα νὰ ποῦμε, πολλές φορές ξεγέλασαν τοὺς ἐπιπολαίους ἑρμηνευτές. Μὲ τὴν ἀπειλὴ τῶν σημείων τῶν καιρῶν δὲ βοηθοῦνται σωστὰ οἱ ψυχὲς νὰ πλησιάσουν τὴν Ἐκκλησία. Ακολουθοῦμε τὸ Χριστὸ ὄχι ἀπό φόβο, ἀλλὰ ἀπὸ ἀγάπη, ἐλεύθερα, αβίαστα κι ευσυνείδητα. Ο φόβος τῆς κολάσεως πρέπει νὰ μετατραπεῖ σὲ ἐπιθυμία τοῦ φωτός, τῆς χαρᾶς καὶ τῆς μακαριότητος τῶν εὐλογημένων τέκνων τοῦ Θεοῦ. Βεβαίως, ή συντέλεια τοῦ κόσμου συνέχει καὶ φοβίζει τὴν ἐλεγχόμενη ψυχὴ τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ἀλλὰ τὸ κήρυγμα τῆς ̓Εκκλησίας εἶναι νὰ περιθάλψει αὐτὸν τὸ φοβισμένο, ταλαιπωρημένο, ναυαγισμένο καὶ διχασμένο ἄνθρωπο τῆς ἐποχῆς μας κι ὄχι νὰ τοῦ μεγαλώσει τὸ πρόβλημα, προσθέτοντας ἄγχος στὸ ἄγχος του καὶ φόβο στο φόβο του. Μὲ διάκριση πρέπει νά μετατραπεῖ ἡ ἀπελπισία σ' ἐλπίδα καὶ ἡ ἀφοβία, μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἀδιαφορίας καὶ τῆς μή αισθήσεως τῆς ἁμαρτίας, σὲ ἱκεσία καὶ εἰλικρινή μετάνοια.

Η αὔξηση τῶν θλίψεων τοῦ ἀνθρώπου πρὸ τοῦ τέλους τοῦ κόσμου είναι μία ισχυρή δοκιμασία, ὅπως καὶ ὅλες οἱ θλίψεις στη ζωή μας, οἱ ὁποῖες ὅμως σκοπό ἔχουν νὰ μᾶς ὁδηγήσουν σε βαθύτερη μετάνοια. Οἱ ἄγγελοι καὶ οἱ ἅγιοι παραστέκουν στον αγώνα τοῦ κάθε πιστοῦ. Οἱ θλίψεις εἶναι ἀναιρετικές ἁμαρτίες κι ἔχουν σαφῶς παιδαγωγικό χαρακτήρα Ἂν δὲν ὑπῆρχε ἡ ἁμαρτία, δὲ θὰ ὑπῆρχε καὶ ἡ θλίψη. Οἱ ἑπτὰ ἄγγελοι τῆς ἀποκαλύψεως αναφέρονται και ώς μηνυτές συμφορῶν στὴν ἀμετανόητη ανθρωπότητα. Τὸ ἀκριβές περιεχόμενο τῶν μηνυμάτων τους δὲ μᾶς εἶναι γνωστό. Εκαλύφθησαν ἀπὸ τὴ σιωπή, γιατὶ δὲν ἦταν μᾶλλον ὠφέλιμη ή γνώση τους. Οι διδάσκαλοι δὲ λέγουν πάντα ὅλα ὅσα γνωρίζουν, ἀλλὰ ὅσα μποροῦν οἱ ἀκούοντες νὰ κατανοήσουν καὶ ν' ἀκολουθήσουν. Είναι, λοιπόν, τελείως ανεπίτρεπτο να προκαλοῦμε σύγχυση καὶ πανικό καὶ νὰ ὁμοιωνόμαστε μὲ τοὺς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ αὐξάνουν τοὺς ἀφελεῖς ἀκολούθους τους.

Η υπομονή στους διωγμούς, τις συκοφαντίες, τις κατηγορίες, τὰ σκάνδαλα καὶ τοὺς πειρασμούς θὰ φέρει κατὰ τὴν ἀψευδὴ ὑπόσχέση τοῦ Κυρίου μισθό πολύ στὸν οὐρανὸ σὲ ὅλα τὰ φωτόμορφα τέκνα τῆς Ἐκκλησίας, ὅλους ὅσους θ' ἀξιωθοῦν τῆς οὐράνιας μακαριότητας τῆς ἀτελεύτητης βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὅλους ὅσους ἀγρύπνησαν, προσευχήθηκαν, δάκρυσαν, πόνεσαν κι ἀγωνίστηκαν γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Η Εκκλησία παρουσιάζεται στὴν  ̓Αποκάλυψη ὡς γυναίκα, ποὺ ἀναχωρεῖ στὴν ἔρημο. Η έρημος ὑπῆρξε τόπος δόξης τῆς Ἐκκλησίας. Ἐκεῖ αὐξήθηκε ἡ ἁγιότητα, γιγαντώθηκε ἡ πίστη καὶ θαυματούργησε ὁ ἔνθεος ζῆλος. Στὰ βουνά, τίς ρεματιές, τις σπηλιές και τις κατακόμβες γεννήθηκε ὁ θρίαμβος τῆς στρατευόμενης Εκκλησίας. Η ἔρημος ὑπῆρξε ἡ εὐεργέτις τῆς άνθρωπότητας. Ἡ ἔρημος κατὰ τὶς ἔσχατες ἡμέρες θα κληθεῖ νὰ παίξει ξανά το σημαντικό ρόλο της διά νήψεως καὶ προσευχῆς πρὸς ἐνδυνάμωση τῶν πιστῶν. Τὸ μήνυμα τῆς ἐρήμου στο σύγχρονο κουρασμένο, κορεσμένο καὶ νοθευμένο κόσμο είναι μήνυμα ἁπλότητας, καθαρότητας καὶ ταπεινώσεως.

Ἔργο ἀντίθετο τῆς ἐρήμου ἐπιτελεῖ ὁ κόσμος, ὁ ὁποῖος φρονεῖ ὑλικά, αντίθετα, δαιμονικά. Ο δαίμονας, κυρίως, εἶναι πνεῦμα πλάνης. Επιθυμεῖ ἀπὸ τῆς παρουσίας τοῦ πρώτου ανθρώπου ἐπὶ τῆς γῆς νὰ ξεστρατίσει τὸν πιστό ἀπὸ τὴν εὐθεία οδό. Στούς ἔσχατους χρόνους, λέγει ή 'Αποκάλυψη, θὰ παρουσιασθοῦν ψευδοπροφῆτες, ποὺ θὰ ἐπιτελοῦν ἀκόμη καὶ θαύματα καί θά θελήσουν νὰ πλανήσουν, ἂν μπορέσουν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς. Τα ὄργανα αὐτὰ τοῦ δαίμονος θέλουν μεγάλη προσοχή κι ἀποφυγή. Ἡ Ἐκκλησία, βέβαια, ἀπὸ τὴν πολεμικὴ αὐτὴ μᾶλλον δοξάζεται κατά τόν ἅγιο Ιωάννη τὸ Χρυσόστομο.

(Περιοδικόν «Ορθόδοξη Μαρτυρία», Λευκωσία, 'Αρ. 34 1991)