Σχολιασμός κειμένου του Μητροπολίτου Γ.Ο.Χ. Αττικής κ. Χρυσοστόμου (2ο μέρος τελευταίο)

Συνεχίζοντας το κείμενο μετά τους Λαϊκούς, σειρά έχουν οι Μοναχοί, οι οποίοι, κατά τον Σεβ. κ. Χρυσόστομο, διαμόρφωσαν "τὸ κατεστημένο: «ὁ κάθε ἡγούμενος εἶναι δεσπότης στὸ μοναστήρι του»" και "τυπικὰ ποὺ οὐδόλως ὑπολογίζουν τὸν ἐπιχώριο ἀρχιερέα, σὰν νὰ πρόκειται γιὰ κάποιον περαστικὸ καὶ ὄχι γιὰ τὸν τύπο τοῦ Χριστοῦ". 

Πρώτα από όλα πρέπει να πούμε ότι η σχέση επιχωρίου Επισκόπου και Μοναστηριού είναι καθορισμένη από τους Ιερούς Κανόνες, οι οποίοι σαφέστατα περιορίζουν τόσο την δράση των Μοναχών μέσα σε μια Επισκοπή (όταν βεβαίως ο Επίσκοπος είναι Ορθόδοξος), δηλαδή στις ενορίες στον κόσμο, όσο και τις εξουσιαστικές τάσεις του Επισκόπου μέσα στο Μοναστήρι. Ξεκάθαρα ο μεγάλος Κανονολόγος Πατριάρχης Αντιοχείας Θεόδωρος Βαλσαμών ερμηνεύοντας σχετικό Κανόνα γράφει: "Οὐκ ἐνεδόθη τῷ ἐπισκόπῳ κατεξουσιάζειν τοῦ μοναστηρίου, ὡς δεσποτικῶς διαφέροντος τῇ Ἐκκλησίᾳ αὐτοῦ· ἀλλ' ἔχειν μόνα δίκαια ἐπισκοπικά ἐπ' αὐτῷ . Εἰσί δέ ταῦτα· ἀνάκρισις τῶν ψυχικῶν σφαλμάτων, ἐπιτήρησις τῶν διοικούντων αυτῷ, ἀναφορά τοῦ ὀνόματος τούτου καί σφραγίς τοῦ ἡγουμένου" (Ράλλη-Ποτλή, Σύνταγμα των θείων και ιερών Κανόνων, τόμ. β΄, Αθήνα 1852, σελ. 651-652).

Το αυτοδιοίκητο και η αυτονομία λοιπόν των Μονών δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση περιφρόνηση του Επισκόπου, ο οποίος όμως και δεν αποτελεί "τύπο του Χριστού" απροϋπόθετα! Δεν είναι δηλαδή κάθε Επίσκοπος "τύπος του Χριστού", αλλά μόνο ο καλός Επίσκοπος, δηλαδή εκείνος που υπακούει στον Χριστό, που αποδέχεται το Ευαγγέλιο, που δεν είναι αιρετικός ή άδικος, που δεν καταπατά τους Κανόνες, που έχει τα προσόντα που ορίζει το Πνεύμα το Άγιο για να επισκοπεί.

Διότι πώς είναι δυνατόν να είναι "τύπος του Χριστού" ένας Επίσκοπος, όπως π.χ. ο Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριος που θεωρούσε ότι η Παναγία μας δεν ήταν Θεοτόκος; Ή πώς είναι δυνατόν να είναι "τύπος του Χριστού" ένας διώκτης, όπως ο Αλεξανδρείας Θεόφιλος; Ή ένας εξωμότης, όπως ο Βησσαρίων; Ή ένας μασώνος, όπως ο Μεταξάκης; Ή ένας που έσχισε την Εκκλησία, όπως ο Καρπαθάκης; Η κάποιοι άλλοι που σε αντίθεση με τα λόγια του Κυρίου "τὸν ἐρχόμενον πρός με οὐ μὴ ἐκβάλω ἔξω" (Ιω. 6, 37) εκδίωξαν τους πιστούς από τους ναούς λόγω ...κορονοϊού;

Αλλά και ο καλός Επίσκοπος, που όντως είναι "εις τύπον και τόπον Χριστού" (και όχι ο ίδιος ο Χριστός!) δεν ζητεί εξουσία παραπάνω από αυτήν που έχει ορίσει για αυτόν ο ίδιος ο Κύριος.

Και αυτά βεβαίως ισχύουν για τις περιόδους που η Εκκλησία βρίσκεται σε ειρήνη. Σήμερα που η Εκκλησία είναι εμπερίστατος και εδώ και έναν αιώνα οι εκκλησιολογικές αιρέσεις διαταράζουν την ενότητά της, πώς ζητεί ένας Επίσκοπος υπερεξουσίες, όταν το πρώτο και κύριο καθήκον του είναι να συμβάλει στην ειρήνευση της Εκκλησίας διά της συγκλήσεως Πανορθοδόξου Συνόδου; Για ποια όρια να μιλήσουμε όταν σε κάθε Επισκοπή, υπάρχουν δύο και τρεις, ενίοτε και παραπάνω, Επίσκοποι που την διεκδικούν; Ποια αρμόδια Πανορθόδοξος ή Οικουμενική Σύνοδος συνήλθε ώστε να τακτοποιήσει αυτές τις αυθαιρεσίες και να ορίσει ποιος είναι ο κανονικός Επίσκοπος σε κάθε Επισκοπή; 

Κάποιοι Αρχιερείς, από το 1924 και μετά, προβαίνουν σε καινοτομίες και ζητούν να τις επιβάλλουν με την βία, και πρέπει οι πιστοί να τους υπακούνε ως "τύπους Χριστού"; Κάποιοι άλλοι Αρχιερείς, αυτοτιτλοφορούνται αυθαίρετα με τίτλους Αρχιεπισκοπών και Μητροπόλεων, και πρέπει οι πιστοί, επιλέγοντας έναν από όλους αυτούς τους ομότιτλους, να τους υπακούνε ως "τύπους Χριστού"; 

Και επειδή ο Σεβ. κ. Χρυσόστομος ομιλεί και για τους Ιερείς και όλους τέλος πάντων που δεν κάνουν τυφλή υπακοή στους Επισκόπους, επιστρατεύοντας και τον Άγιο Ιγνάτιο τον Θεοφόρο («ὁ λάθρα τοῦ ἐπισκόπου τὶ πράσσων τῷ διαβόλῳ λατρεύει»). Από ποιον Επίσκοπο π.χ. στην Αθήνα όποιος πράξει κάτι κρυφά λατρεύει τον διάβολο; Από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο; Από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Καλλίνικο; Από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Μακάριο; Από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Στέφανο; Από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Παχώμιο; Από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Παρθένιο; Ποιος είναι ο "Κανονικός", αυτός δηλαδή που κατέστη τοιούτος όπως ορίζουν οι ιεροί Κανόνες και η Πράξη της Εκκλησίας; 

Στεναχωριέται ο Σεβ. κ. Χρυσόστομος για όσους "μιλοῦν γιὰ τὸ Πηδάλιο γιὰ νὰ κρίνουν τὸ ἀρχιερατικὸ ἀξίωμα, ἀγνοῶντας ὅτι οἱ Ἱεροὶ Κανόνες θεσπίσθηκαν κατὰ κύριο λόγο ἀπὸ ἀρχιερεῖς".

Οι Κανόνες μπορεί να θεσπίστηκαν από Αρχιερείς (ή πιο σωστά από Αγίους, κατά κύριο λόγο, Αρχιερείς), αλλά και καταπατήθηκαν και καταπατούνται από Αρχιερείς! Και όχι μόνο από νεοημερολογίτες Αρχιερείς, αλλά και από φερόμενους ως "Γνησίους". "Γνήσιος" δεν κατεπάτησε τον Α΄ Αποστολικό Κανόνα, χειροτονώντας υφ' ενός το 1948 στην Κερατέα; "Γνήσιοι" δεν κατεπάτησαν τον ΚΖ΄ Αποστολικό Κανόνα, δέρνοντας ακόμη και συνεπισκόπους τους το 1971 στη Χαλκίδα; "Γνήσιοι" δεν κατεπάτησαν ανά περιόδους τους Γ΄ της Α΄ Οικουμενικής και ΜΖ΄ της Πενθέκτης; "Γνήσιοι" δεν καταπατούν τον ΜΖ΄ Αποστολικό Κανόνα, αναβαπτίζοντας επί τόσα έτη Ορθοδόξους; "Γνήσιοι" δεν κατεπάτησαν κατά συρροή τον ΙΔ΄ Κανόνα της Πενθέκτης, χειροτονούμενοι παρ' ηλικίαν; "Γνήσιοι" δεν καταπάτησαν τον ΙΣΤ΄ Κανόνα της Πρωτοδευτέρας, εκλέγοντας νέους Επισκόπους ζώντων των προηγουμένων στην ίδια Επισκοπή;  

Και όχι μόνο Αρχιερείς ήταν εκείνοι που παρέβησαν τους Κανόνες, αλλά και εκείνοι που δημιούργησαν και υποστήριξαν πάρα πολλές αιρέσεις (π.χ. Μακεδόνιος, Νεστόριος, Διόσκορος, Σέργιος, Πύρρος, Βέκκος, Καλέκας, Κονταρής κλπ.) και σχίσματα (π.χ. Λυκοπόλεως Μελίτιος, Καλάρεως Λουκίφερ, Νοβάτος στην Ρώμη, Δονάτος στην Καρχηδόνα). 

Η αντίσταση λοιπόν στους κακούς Αρχιερείς δεν αποτελεί περιφρόνηση του αρχιερατικού αξιώματος, ούτε περιφρόνηση του Ιησού Χριστού, τύπος του Οποίου είναι ο καλός μόνο Επίσκοπος, αλλά καθήκον και υποχρέωση κάθε Ορθοδόξου, οι οποίοι εγκωμιάζονται για την στάση τους αυτή από τους Αγίους Αρχιερείς (βλ. ενδεικτικά τις επιστολές του Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας σχετικά με τους πιστούς που αντιστάθηκαν στους Επισκόπους τους Δωρόθεο και Νεστόριο).

Δεν αποτελεί λοιπόν εχέγγυο σωτηρίας το επισκοπικό αξίωμα, αλλά αντιθέτως κάποιες φορές μπορεί να οδηγήσει και στην Κόλαση, όπως παρατηρεί άριστα ο Μέγας Αθανάσιος: "Ἐάν ὁ ἐπίσκοπος ἤ ὁ πρεσβύτερος, οἱ ὄντες ὀφθαλμοί τῆς Ἐκκλησίας, κακῶς ἀναστρέφονται καί σκανδαλίζωσι τόν λαόν, χρή αὐτούς ἐκβάλλεσθαι. Συμφέρον γάρ ἄνευ αὐτῶν συναθροίζεσθαι εἰς εὐκτήριον οἶκον ἤ μετ' αὐτῶν ἐμβληθῆναι ὡς μετά Ἄννα καί Καϊάφα εἰς τήν γέενναν τοῦ πυρός" (P.G. 35, 33).

Ιδού τί έγραφε χαρακτηριστικά και ο Άγιος Μελέτιος Πηγάς προς τους Λαϊκούς της σημερινής Ουκρανίας, οι οποίοι το 1596 δεν υπάκουσαν τους Επισκόπους τους που δίχως να αλλάξουν κανένα δόγμα ή παράδοση αναγνώρισαν τον Πάπα: "οἱ γὰρ ταχθέντες ἡγεμονεύειν ὑμῶν ποιμένες λύκοι γενόμενοι καὶ ἀποστατήσαντες τῆς καλῆς ἀγέλης τοῦ Χριστοῦ (σ. του Χριστού η αγέλη, όχι του Επισκόπου!), οὐ μόνον σπαράξαι ὑμᾶς ἢ θῦσαι ἢ ἁπωλέσαι οὐκ ἴσχυσαν, ἀλλὰ καὶ εἰς μείζω ζῆλον ἀντικατέστησαν. Ποιμένων γὰρ ἀνελάβετε ζῆλον ὑμεῖς, καὶ τοῦς ποιμένας ἀπεστράφητε, τῆς ἀληθείας ἐκστάντας, καὶ τὴν Ὀρθοδοξίαν διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων δόξαν κατασεῖσαι μὲν ἐπιχειρήσαντας, οὐκ ἰσχύσαντας δὲ Θεοῦ χάριτι. Ὦ πρόβατα χριστώνυμα, καὶ τῷ ὅντι Χριστοῦ καὶ παρὰ Χριστοῦ μεμαθηκότα τῶν ἀλλοτρίων μὴ ἀκούειν τῆς φωνῆς, μηδὲ ἀκολουθεῖν τοῖς ἀλλοτρίοις. Ὦ ἄγγελοι ἐπίγειοι μιμούμενοι τοὺς οὐράνιους, καὶ ταὐτὸ πεπονθότες τοῖς ἐπουρανίοις μὴ συνεκπέσουσι τῷ Ἑωσφόρῳ. Θαῦμα μέγα πῶς ἐφύλαξεν ὑμᾶς ἡ θεία χάρις, καὶ τῶν ἐπισκόπων τῶν ὑμετέρων (φεῦ τῆς ἀπάτης) τὸν νῦν ἀγαπησάντων αἰῶνα, ὑμεῖς μεμενήκατε στῦλος ἀκλόνητος, ἑδραῖος τῇ πατροπαραδότῳ διδασκαλίᾳ, τῇ τοῦ Σωτῆρος, τῇ τῶν Ἀποστόλων, τῇ τῶν Πατέρων, μεθ᾿ ὧν καὶ σταφανωθήσεσθε..." (Επιστολή ΡΟΘ΄).

Κλείνουμε τον σύντομο αυτόν σχολιασμό με το καλύτερο σημείο του κειμένου του Σεβ. κ. Χρυσοστόμου: "Μάθαμε καλὰ νὰ βλέπουμε τὰ λάθη τῶν ἄλλων καὶ νὰ τὰ στιγματίζουμε. Δυστυχῶς, ὅμως, ἀκόμη δὲν ἔχουμε μάθει νὰ βλέπουμε τὰ δικά μας λάθη".

Είθε να εφαρμοστούν τα λόγια του Σεβασμιωτάτου!

Υ.Γ. Επί δέκα και πλέον έτη σχολιάζουμε κείμενα νεοημερολογιτών Επισκόπων, χωρίς να έχει αμφισβητήσει κανείς το δικαίωμά μας να το κάνουμε. Αυτό προς επίρρωση ότι ο ως άνω σχολιασμός, δεν αποτελεί επίθεση κατά του προσώπου του Σεβασμιωτάτου, όπως ίσως μπορεί να παρερμηνευτεί από ορισμένους.

Ι. Ν. Παπαρρήγας