«Ἔτι ἀπὸ τῶν πρώτων τῆς Εκκλησίας αἰώνων; (κατ' Αποστολικὴν ἴσως παράδοσιν) πᾶσα ἡ ὑπ ̓ οὐρανὸν ̓Εκκλησία τὴν τοῦ μεγάλου Σαββάτου διανυκτέρευσιν, ἐπιφωσκούσης τῆς Ἀναστάσεως, μέχρι σήμερον ἐπιτελεῖ μετὰ φώτων· πανταχοῦ καὶ νῦν, καθὼς καὶ πάλαι ἐκφέρουσιν οἱ ἱερεῖς εἰς τὸν πιστὸν λαὸν φῶς ἐκ τοῦ ἱεροῦ, καὶ πολλαχοῦ ἐπιφωνοῦσι «Δεῦτε λάβετε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός». ὁ δὲ λαὸς τοῦ Κυρίου προσάπτουσιν ἕκαστος τὰς λαμπάδας αὐτ τῶν, χαίροντες, καὶ καραδοκοῦντες τὰ πανέορτα τῆς Ἀναστάσεως εὐαγγέλια. Ταύτην δὲ τὴν ἀνέκαθεν φωταγωγίαν τῆς ̓Εκκλησίας μαρτυροῦσιν ἀρχαιότατα παραδείγματα. ἐπὶ τοῦ ἱερωτάτου Ναρκίσσου (τῷ 162) κατὰ τὴν διανυκτέρευσιν τῆς Ἀναστάσεως, ἐν αὐτῇ τῇ ἱερουσαλήμ, ἐγένετο διὰ τοῦ θαυματουργηθέντος ἐλαίου ἡ ὁλόφωτος ἐν τῷ ναῷ λυχναψία (βλ. ὄπισθ. σελ. 64). ὁ δὲ Μ. Κωνσταντῖνος ἐπιλαμπρύνων τὴν φωταγωγίαν καὶ λαμπαδηφορίαν τῆς ἐκκλησίας, ἐκέλευσε καὶ τὴν πόλιν ὅλην καταφωτίσαι, «καὶ τὴν ἱερὰν διανυκτέρευσιν μετέβαλεν εἰς ἡμερινὰ φῶτα, κηροῦ κίονας ὑψηλοτάτους καθ' ὅλης ἐξαπτόν των τῆς πόλεως τῶν ἐπὶ τούτῳ τεταγμένων· λαμπάδες δ ̓ ἦσαν πυρὸς πάντα φωτίζουσαι τόπον, ὡς λαμπρᾶς ἡμέρας τηλευγεστέραν τὴν μυσικὴν διανυκτέρευσιν ἀποτελεῖσθαι» (Εὐσέβ. βίῳ Κωνσ. 4. κ6). Καὶ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «Τὸ ἅγιόν (φησι), πάσχα καὶ περιβόητον, ἡ βασίλισσα τῶν ἡμερῶν ἡμέρα, καὶ ἡ λαμπρὰ νύξ, ἡ λύουσα τὸ σκότος τῆς ἁμαρτίας, καθ ̓ ἣν ἡμεῖς ὑπὸ πλουσίῳ φωτὶ τὴν σωτηρίαν ἡμῶν αὐτῶν ἑορτάζομεν» (Λόγ. ιθ. σελ. 304). Τοῦτο δὲ τὸ κατὰ πάσας τὰς Εκκλησίας· καταλαμπρύνον τὴν νύκτα τῆς Αναστάσεως φῶς, πῶς φρονεῖ,καὶ πῶς ὀνομάζει ἡ θεολόγος γλῶσσα τοῦ Γρηγορίου; «Τοῦτο (λέγει) τοῦ μεγάλου φωτὸς ἀντίτυπον, ὅσον τε οὐρανὸς ἄνωθεν φρυκτωρεῖ, κόσμον ὅλον αὐγάζων τοῖς παρ' ἑαυτοῦ κάλλεσι, καὶ ὅσον ὑπερουράνιον, ἔν τε τοῖς ἀγγέλοις, τῇ πρώτη φωτεινῇ φύσει, – καὶ ὅσον ἐν τῇ Τριάδι, παρ' ἧς φῶς ἅπαν συνέστηκεν, ἐξ ἀμερίστου φωτός μεριζόμενον καὶ τιμώμενον· καὶ τοῦτο (προσίθησι) απρόδρομον τοῦ μεγάλου φωτὸς ἀνισταμένου, τὸ (τῆς διανυκτερεύσεως) φῶς » κτλ. (λόγ. εἰς τὸ Πάσχα, σελ. 676). Εἰ δὲ καὶ καθόλου τὸ φῶς τὸ κατὰ τὴν νύκτα τῆς Ἀναστάσεως καταυγάζον πᾶσαν Εκκλησίαν, (ήτις ἐστὶν ἀντίτυπος τῆς Σιών, ὡς καὶ ἡ θεία τράπεζα τοῦ τῆς Ἀναστάσεως Μνήματος, ουτως ἱερόν ἐστι καὶ τιμώμενον, πόσῳ μᾶλλον σεβασμιώτερον καὶ κατ ̓ ἐξοχὴν πρόδρομον τοῦ μεγάλου φωτὸς ἐξαστράπτει, τὸ ἐξ αὐτοῦ τοῦ πρωτοτύπου καὶ ζωηφόρου Μνήματος· ἀμέσως πηγάζον, καὶ ὡς ἂν εἴποις ὀφθαλμοφανῶς καὶ ἐπαισθητῶς ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἀμερίστου φωτός μεριζόμενον ».
Από τους πρώτους αιώνες της Εκκλησίας (ίσως σύμφωνα με Αποστολική παράδοση), όλη η Εκκλησία κάτω από τον ουρανό τελεί την αγρυπνία του Μεγάλου Σαββάτου, μέχρι να ξημερώσει η Ανάσταση, με φώτα. Παντού, ακόμα και σήμερα, οι ιερείς μοιράζουν φως από το ιερό στους πιστούς, και σε πολλά μέρη ψάλλουν: «Δεῦτε λάβετε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός». Ο λαός του Κυρίου ανάβει τις λαμπάδες του, χαίρεται και περιμένει με ανυπομονησία τα ευαγγέλια της πανηγυρικής Ανάστασης. Αυτή την αιώνια φωταγωγία της Εκκλησίας μαρτυρούν αρχαιότατα παραδείγματα. Επί της εποχής του ιερωτάτου Ναρκίσσου (το 162), κατά την αγρυπνία της Ανάστασης, στην ίδια την Ιερουσαλήμ, συνέβη η ολόφωτη λυχναψία στον ναό χάρη σε θαυματουργικό λάδι.Ο Μέγας Κωνσταντίνος, θέλοντας να λαμπρύνει ακόμα περισσότερο τη φωταγωγία και τη λαμπαδηφορία της Εκκλησίας, διέταξε να φωτιστεί ολόκληρη η πόλη. «Μετέτρεψε την ιερή αγρυπνία σε μέρα γεμάτη φως, υψώνοντας πανύψηλους κηροφάτες σε όλη την έκταση της πόλεως, με άντρες που ήταν επιφορτισμένοι με αυτό το καθήκον. Λαμπάδες πυρός φώτιζαν κάθε γωνιά, και η μυστική αγρυπνία έλαμπε πιο φωτεινή από την πιο λαμπρή μέρα.». Λέγει και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Το άγιο Πάσχα και περιβόητο, τής βασιλίσσης ημέρας των ημερών και τής λαμπράς νυκτὸς ποὺ διαλύει το σκότος τῆς ἁμαρτίας, τότε πού μέσα εἰς ἄπλετον φῶς ἑορτάζομεν τήν σωτηρίαν μας». Πώς ερμηνεύει και ονομάζει η θεολογική γλώσσα του Γρηγορίου του Θεολόγου αυτό το φως που λαμπρύνει τη νύχτα της Ανάστασης σε όλες τις Εκκλησίες; «Αυτό το φως (λέει ο Γρηγόριος) αποτελεί σύμβολο του μεγάλου φωτός, όπως ο ουρανός από ψηλά, φωτίζοντας ολόκληρο τον κόσμο με την ομορφιά του. Είναι σαν το υπερουράνιο φως, που υπάρχει στους αγγέλους, η πρώτη φωτεινή φύση. Είναι σαν το φως της Αγίας Τριάδας, από την οποία έχει δημιουργηθεί κάθε φως, μοιραζόμενο και τιμώμενο από το αδιαίρετο φως. Και αυτό το φως της αγρυπνίας (προσθέτει), είναι προπομπός του μεγάλου φωτός που ανατέλλει, του φωτός της Αναστάσεως». Αν ακόμα και το φως που λαμπρύνει όλες τις Εκκλησίες τη νύχτα της Αναστάσεως (η οποία είναι αντίτυπο της Σιών, όπως και η θεία τράπεζα του Μνήματος της Αναστάσεως), είναι ιερό και τιμημένο, πόσο μάλλον πιο σεβαστό και εξαιρετικό προπομπό του μεγάλου φωτός λάμπει το φως που πηγάζει άμεσα από το πρωτότυπο και ζωηφόρο Μνήμα. Σαν να λέγαμε, μοιράζεται ορατά και αισθητά από το ίδιο το αδιαίρετο φως.
(συνεχίζεται)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
''ΑΝΤΙΦΩΤΟΜΑΧΙΚΑ'' Ν. ΛΟΓΑΔΗ (Β΄)
''ΑΝΤΙΦΩΤΟΜΑΧΙΚΑ'' Ν. ΛΟΓΑΔΗ (Γ΄)
''ΑΝΤΙΦΩΤΟΜΑΧΙΚΑ'' Ν. ΛΟΓΑΔΗ (Δ΄)
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου