Αφού
συζητήσαμε όλα αυτά τα σημεία στην προσπάθειά μας να εντοπίσουμε τη μεταφυσική
βάση της «θρησκείας του μέλλοντος», θα πρέπει να τονίσουμε για άλλη μια φορά
ότι οι ιδέες του Τιεγιάρ δεν προέρχονταν τελικά από τον ίδιο. Όπως είπε ο Πατήρ
Σεραφείμ, «Υπάρχει πραγματικά ένα ''πνεύμα της εποχής''» και ο Τιεγιάρ το
αξιοποίησε».
Όταν ο ίδιος πέθανε το 1955, η νεο-δαρβινική θεωρία του σταδιακού εξελικτισμού
βρισκόταν κοντά στο αποκορύφωμα του κύρους της. Η σύνθεση που επινοήθηκε μεταξύ
εξέλιξης και πνευματικότητας ταιριάζει στο πνευματικό περιβάλλον της εποχής
του. Αυτό αντανακλάται στην ιδέα του για την «ψυχική επιλογή»: μια
πνευματικοποιημένη άποψη της φυσικής επιλογής του νεο-δαρβινισμού.
Ωστόσο, όπως έχουμε δει, το πνευματικό περιβάλλον έχει αλλάξει σημαντικά από
την εποχή του Τιεγιάρ. Τώρα που το νεο-δαρβινικό οικοδόμημα άρχισε να
καταρρέει, αναδύεται μια νέα σύνθεση εξέλιξης και πνευματικότητας - που
διατηρεί τη μεταφυσική βάση που έθεσε ο Τιεγιαρδισμός αλλά λαμβάνει υπόψη τις
νέες εξελίξεις.
Ένας από τους κύριους αρχιτέκτονες αυτής της νέας σύνθεσης είναι ο σύγχρονος
Αμερικανός συγγραφέας Κεν Γουίλμπερ. Ως ο πιο επιρροής στοχαστής στο κίνημα που
είναι γνωστό ως υπερπροσωπική Ψυχολογία, ο Γουίλμπερ απολαμβάνει πλέον μια
αυξανόμενη μόδα μεταξύ των πνευματικά προσανατολισμένων διανοουμένων. Τόσο ο
Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον όσο και ο Αντιπρόεδρος Αλ Γκορ έχουν διαβάσει τα γραπτά
του και έχουν τραβήξει δημόσια την προσοχή σε αυτά. Με δεκαέξι βιβλία
μεταφρασμένα σε πάνω από είκοσι γλώσσες, είναι τώρα ο πιο μεταφρασμένος
ακαδημαϊκός συγγραφέας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είμαστε σε θέση να
επιβεβαιώσουμε αν θα είναι μια μορφή συνεχούς σημασίας, όπως ήταν ο Τιεγιάρ ντε
Σαρντέν. Αυτό που μας ενδιαφέρει τώρα είναι ότι αυτός, τουλάχιστον όσο και κάθε
άλλος στοχαστής που γράφει σήμερα, φαίνεται να βρίσκεται στην αιχμή του δόρατος
του πνεύματος της εποχής.
Ο Γουίλμπερ δεν φιλοδοξεί να είναι πρωτότυπος στοχαστής. Ο ρόλος που έχει
επιλέξει για τον εαυτό του, λέει, είναι να συγκεντρώνει «καθοδηγητικές
γενικεύσεις»: δηλαδή, να παίρνει αυτό που θεωρεί ως το «καλύτερο» από τα πάντα
και από παντού, και να το οργανώνει σε ένα φιλοσοφικό σύστημα. Στο έργο του,
βλέπουμε μια επιβεβαίωση αυτού που έγραψε ο Πατήρ Σεραφείμ πριν από δύο
δεκαετίες.
Ένα χαρακτηριστικό των σύγχρονων ρευμάτων
σκέψης είναι ο «ουμανισμός» - η προσπάθεια να δημιουργηθούν συνθέσεις που θα
περιλαμβάνουν όλες τις «υπαρκτές» απόψεις: Μασονεία, κομμουνισμός, Βουδισμός, ενότητα
όλων των θρησκειών κ.α. Αυτή είναι η «εξελικτική φιλοσοφία» - μια «καθολική»
θεωρία που εξηγεί τα πάντα και δικαιολογεί τα πάντα όπως είναι - καθολική
σωτηρία, κοσμική άποψη για όλα τα πράγματα που εντάσσονται στην καθολική
αρμονία των πραγμάτων όπως είναι.
Ο Γουίλμπερ, συγκεντρώνοντας τη σύνθεσή του για τα πάντα (ένα από τα πιο
δημοφιλή βιβλία του ονομάζεται "Μια Σύντομη Ιστορία των Πάντων"),
αντλεί από τις «παραδόσεις σοφίας» (δηλαδή, παραδοσιακές θρησκείες και
φιλοσοφίες, Ανατολής και Δύσης), από δυτικούς φιλοσόφους και από σύγχρονους
ψυχολόγους και επιστήμονες· και ταυτόχρονα παρακολουθεί στενά τη σύγχρονη λαϊκή
κουλτούρα και τις τάσεις για να εντοπίσει, όπως λέει, το «zeitgeist» (το πνεύμα
της εποχής). Μεταξύ των αναγνωστών και των συναδέλφων του, είναι σεβαστός για
την προφανή ικανότητά του να ενσωματώνει κυριολεκτικά χιλιάδες πνευματικές
πηγές ταυτόχρονα. Για πολλούς, η αύρα της λαμπρότητάς του εντείνεται από το
γεγονός ότι γράφει για το ότι έφτασε σε προχωρημένα επίπεδα Θιβετιανού
Βουδιστικού διαλογισμού και είχε μια εμπειρία συνένωσης με το υπερπροσωπικό
απόλυτο, το οποίο αποκαλεί (σκόπιμα χρησιμοποιώντας έναν γενικευμένο όρο)
«Πνεύμα».
Αν και ο Γουίλμπερ παραθέτει αποσπάσματα από τον Τιεγιάρ ντε Σαρντέν,
χρησιμοποιεί κάποιους από τους όρους του και τον επαινεί, δεν μπορεί, αυστηρά
μιλώντας, να χαρακτηριστεί ως ακόλουθος του Τιεγιάρ. Τα γραπτά του Τιεγιάρ
αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό κλάσμα των χιλιάδων πηγών που ο Γουίλμπερ έχει
ενσωματώσει στο σύστημά του. Ωστόσο, έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι ο
Γουίλμπερ, ως μεταφορέας του πυρήνα της σύγχρονης φιλοσοφίας, έχει καταλήξει σε
μια ολιστική όραση του πνεύματος της εποχής· και είναι, σε όλα τα κύρια συστατικά
του, Τιεγιαρδικός.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου