Και ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, και ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, είναι: «πυρός βροτοῖς δοτῆρες» = δωρητές/ευεργέτες της φωτιάς στους ανθρώπους.
(Αισχύλος, 525-456, «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ», στ. 612)
Ο Προμηθέας είναι ο άνθρωπος που αμφισβητεί οποιονδήποτε αυτόκλητο Σωτήρα, είναι αυτός ο οποίος πιστεύει στον ίδιο τον άνθρωπο και παίρνει τη ζωή στα χέρια του!
Η φωτιά συμβολίζει τη Γνώση – όχι μόνο πρακτικά και τεχνοκρατικά, αλλά και την επίγνωση και την κοινωνική συνειδητοποίηση. Ο Προμηθέας είναι ο διαπρύσιος κήρυκας της Ελευθερίας. Της Ελευθερίας με οποιοδήποτε κόστος-τίμημα. Η Ελευθερία είναι ένα οδυνηρό μαρτύριο, σαν τις πληγές του Καυκάσου, ωστόσο αυτή και μόνο μας οδηγεί στον Εξανθρωπισμό, στην Αυτοπραγμάτωση (Αριστοτελική Εντελέχεια – Αληθινότητα), στη Θέωση. Ο Δίας, το αντίπαλο δέος του Προμηθέα, θέλει ν’ αφήσει την ανθρωπότητα δίχως Γνώση και Φωτιά, στο σκοτάδι, στην άγνοια και την αμάθεια.
Ο Δίας εκπροσωπεί όλα τα αυταρχικά / απολυταρχικά καθεστώτα, που επιδιώκουν να κρατούν το ανθρώπινο πνεύμα σε συσκότιση, όπως το γράφει η ασυμβίβαστη ηθοποιός και ποιήτρια Κατερίνα Γώγου, 1940-1993, στο ποίημά της «Καμιά φορά», από τη συλλογή «Ιδιώνυμο» (1980):
Ξέρω πως λένε ψέματα οι εφημερίδες,
γιατί γράψανε πως σου ρίξανε στα πόδια.
Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια.
ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΤΟΧΟΣ,
το νου σου, έ;
Αυτό συμβαίνει γιατί όλα τα κέντρα Εξουσίας επιδιώκουν να ελέγχουν τις μάζες και όχι να υπηρετούν τους πολίτες, τους θέλουν υπηκόους = υπάκουους πελάτες-καταναλωτές. Η εκάστοτε Εξουσία εγκλωβίζει το λαό της στην άγνοια, στην απαιδευσία, στην απάθεια, στην κατευθυνόμενη πληροφόρηση, και σ’ αυτές στηρίζει τη χειραγώγησή του. Η Εξουσία βάζει δεσμά/αλυσίδες και φυλακίζει το λαό σε απατηλά είδωλα σκιών – εικονική πραγματικότητα – όπως αυτά παρουσιάζονται στο μύθο του Σπηλαίου του Πλάτωνα.
Η Εξουσία φοβάται τη γνώση και την πνευματική ανάταση του λαού, γι’ αυτό και φροντίζει να τον διατηρεί αμόρφωτο και απαίδευτο προκειμένου να τον κρατά υποχείριό της.
Η αισχύλεια Τραγωδία «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ» μάς διδάσκει ότι όποιος κρατά την Παιδεία μιας χώρας κρατά και το Μέλλον της. Ο Επαναστάτης Προμηθέας κλέβει τη Φωτιά-Γνώση από το Δία-Εξουσία και τη δωρίζει στο εξαθλιωμένο ανθρώπινο γένος. Είναι ο Μέγας Ευεργέτης και Εραστής της Ανθρωπότητας [«διά τήν λίαν φιλότητα βροτῶν»= για την υπερβολική του αγάπη προς τους ανθρώπους (στ.123)]. Παραλληλίζεται με τους Δεσμώτες του Πλατωνικού Σπηλαίου, που σπάνε τις αλυσίδες, βγαίνουν από το Σπήλαιο και αντικρίζουν το άλγος του φωτός για να κατακτήσουν τη Γνώση και να τη μοιραστούν. Το μεγαλείο τους έγκειται στο γεγονός ότι, και όταν αποκτήσουν τη Γνώση, δεν αναπαύονται στις δάφνες μιας «ελίτ», εκλεκτών που κατέχουν το προνόμιο της αποκλειστικότητας. Επιστρέφουν στην πρότερη «κόλασή» τους, για να απελευθερώσουν τους αλυσοδεμένους συντρόφους τους και να τους κάνουν κοινωνούς της αλήθειας που με κόπο κατέκτησαν, και ας γνωρίζουν ότι θα χλευαστούν και ίσως ακόμη και να «σταυρωθούν» από το αλυσοδεμένο πλήθος. Θυσιάζουν το «Εγώ» τους όπως θυσιάστηκε και ο Προμηθέας, και προσφέρουν στον άνθρωπο την επιλογή της Ελευθερίας. Όταν ο άνθρωπος κατέχει τη Γνώση αναλαμβάνει και την Ευθύνη να επιλέγει το ορθό, το αγαθό. Διότι η Ευθύνη είναι η δίδυμη αδελφή της Ελευθερίας.
«Ευθύνη που λίγοι την αντέχουν και λίγοι τη συγχωρούν», όπως αναφέρει ο Μέγας Ιεροεξεταστής στην αναμέτρησή του με τον Χριστό στους «Αδελφούς Καραμαζώφ» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, 1821-1881, μυθιστόρημα που αποτελεί το κύκνειο άσμα του και που συγγράφηκε κατά τη διάρκεια των ετών 1879-1880.
Η αταλάντευτη στάση του Προμηθέα μπροστά στις απειλές του Δία και στον αετό που του έτρωγε το συκώτι, όπως και η αγωνία του για τον άνθρωπο, μας θυμίζει την περήφανη στάση του λογοτέχνη Μενέλαου Λουντέμη, 1912-1977, στη δίκη του, όταν του ζητήθηκε να υπογράψει δήλωση μετανοίας για να γλυτώσει: «Χρειάστηκαν δύο εκατομμύρια χρόνια να σηκωθεί ο άνθρωπος στα δύο πόδια. Δεν θα τον ρίξω πάλι εγώ στα τέσσερα….» Αυτό είναι το διαχρονικό ήθος κάθε κοινωνικού αγωνιστή. Και όπως διακηρύσσει ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης, 1922-1988, έρχεται η ώρα της θυσίας για όποιον θέλει να «Λέγεται άνθρωπος»(1950): «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος, δεν θα πάψεις ούτε στιγμή να αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο…. Δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος…».
Για να φτάσει όμως ο άνθρωπος σ’ αυτό το ανώτερο ηθικό επίπεδο απαιτείται να νικήσει τον ίδιο του τον εαυτό, όπως διαφαίνεται αυτό από το ήθος του Προμηθέα. Απαρνήθηκε το προνόμιο της αθανασίας του και έθεσε ως μοναδικό σκοπό της ζωής του την Ευτυχία των ανθρώπων.
Ο Προμηθεύς ετυμολογείται από την πρόθεση πρό + το ουσιαστικό ἡ μῆτις-ιος = η φρόνηση, η σύνεση, η πρόνοια. Άρα ο φρόνιμος, ο συνετός, ο προνοητικός, ο προβλεπτικός, ο διορατικός. Ὁ μητίετα αντί του μητιέτης είναι ο σύμβουλος, ο φρόνιμος, ο συνετός, ο πολύβουλος, ο επινοητικός, και αναφέρεται στο Δία, «μητίετα Ζεύς».
«πάρ’ ἒμοιγε καί ἄλλοι οἵ κέ με τιμήσουσι, μάλιστα δέ μητίετα Ζεύς»
(Όμηρος, ΙΛΙΑΣ, ραψωδία Α’, στ.174-175).
(= Κοντά μου είναι πολλοί άλλοι που θα με τιμήσουν, και πάνω απ’ όλους ο βαθύγνωμος/βαθύβουλος ο Δίας).
Σαν να του έλεγε: όσο εγώ έχω την προστασία του θεού, δεν θα με σκιάζει τίποτε. Όποιος έχει το θεό βοήθεια, δεν φοβάται τίποτε στ’ αλήθεια!..
Τα παραπάνω λόγια απευθύνει ο Αγαμέμνονας, «ὁ ἄναξ ἀνδρῶν» (= ο αρχιστράτηγος) στον γοργοπόδαρο/ὠκύπου Αχιλλέα, όταν τον προειδοποιεί εκείνος ότι θα πάρει τους Μυρμιδόνες του και θα αναχωρήσει για την πατρίδα του τη Φθία. Επειδή ο Αγαμέμνονας τον έχει απειλήσει ότι θα πάει ο ίδιος στη σκηνή του και θα του πάρει το τιμητικό του δώρο, την καλλιπάρειο (= με όμορφο πρόσωπο) Βρισηίδα. Παραδίδεται ομηρικό ρήμα μητιάω και μητιόω = μήδομαι = βουλεύομαι, σκέπτομαι, επινοώ, σχεδιάζω, μελετώ και μητίομαι = βουλεύομαι, εξευρίσκω, μηχανώμαι (μέγα ἒργον) και επίθετο ὁ μητιόεις, -όεσσα, -όεν = ο πάνσοφος, ο πλήρης συνέσεως (Ζεύς) και φάρμακα μητιόεντα (Οδύσσεια, δ, 227) ήτοι δραστικά, παρασκευασμένα κατόπιν συνέσεως και κατά θεωρητική (= πειραματική) τέχνη. Μῆτις, η προσωποποίηση της Φρονήσεως, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος (Ησίοδος, Θεογονία, στ. 358), η πρώτη σύζυγος του Δία. Επειδή όμως αυτή του φανέρωσε ότι θα γεννήσει γιο που θα τον εκθρονίσει, την κατάπιε και έτσι γεννήθηκε η Αθηνά από το κεφάλι του, η οποία του αναγγέλλει πάντοτε κάθε καλό ή κακό που τον προσμένει (Ησίοδος, Θεογονία, στ. 886-900).
Να λοιπόν γιατί ο Θεός είναι πάνσοφος!!!
ΥΓΙΑΙΝΕΤΕ, ΕΡΡΩΣΘΕ, ΕΥΔΑΙΜΟΝΕΙΤΕ,
ΑΛΛΑ ΠΡΟΠΑΝΤΟΣ ΜΕΛΕΤΑΤΕ, ΙΝΑ ΕΥ ΠΡΑΤΤΕΤΕ!!!
«ΜΕΛΕΤΗ ΤΟ ΠΑΝ» (Περίανδρος ο Κορίνθιος, 668-584)
ΠΗΓΗ: εφημ. «ΕΒΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ», 23.12.2020, από την στήλη του «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ - ἄπιτε». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 24.12.2020.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου