Πρὸ ἑνὸς ἔτους περίπου, τὸ ἀδελφικὸ ἰστολόγιο ''ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ'', ἔκανε μιὰ ὑπέροχη μελέτη σχετικὰ μὲ τὸ Ἀντιοχειανὸ σχίσμα. Θὰ σᾶς θυμίσουμε μερικὰ γεγονότα διότι εἶναι πολὺ σημαντικὰ λογω τῶν ἡμερῶν ποὺ διανύουμε, καὶ εἰς τὸ τέλος θὰ σᾶς παρουσιάσουμε τὶς ἐπιστολὲς τοῦ Μ. Βασιλείου μὲ μετάφραση ὥστε νὰ τὶς κατανοήσουν ὅλοι οἱ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί.
Ἔγραφε
τὸ ἰστολόγιο:
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στο πρώτο μισό του Δ΄ αιώνος εμφανίστηκε στους κόλπους της Εκκλησίας μια νέα μολυσματική νόσος, η διδασκαλία του Αρείου, ενός πολυμαθούς ιερέως από την Εκκλησία της Αλεξανδρείας. Η κακόδοξη αυτή διδασκαλία, θεωρούσε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, όχι Θεό και ομοούσιο του Πατρός, αλλά δημιούργημα του Θεού.
Αν και ο Άρειος είχε καθαιρεθεί και αφορισθεί από Τοπική Σύνοδο στην Αλεξάνδρεια, η δράση του δεν σταμάτησε και η διδασκαλία του δεν εξέλιπε, εξαιτίας των γνωριμιών του στον εκκλησιαστικό κόσμο. Έτσι οι ιδέες του έγιναν αποδεκτές από αρκετούς κληρικούς και σχηματίστηκε μια σημαντική μερίδα αρειανοφρόνων μέσα στην Εκκλησία. Πολλοί τότε, ακόμη και ορθόδοξοι πλανήθηκαν, από τα λεπτολογήματα των αρειανών, οι οποίοι κατηγορούσαν όσους δεν αποδέχονταν την αίρεση του Αρείου, ως σαβελλιανούς(1).
Το 325 συγκροτήθηκε η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια της Μικράς Ασίας και καταδικάστηκε πλέον και καθολικά, ο Άρειος και η διδασκαλία του.
Οι αρειανόφρονες όμως αναδιπλώθηκαν και ενώ επίσημα αναγκάστηκαν να αποδεχτούν τις αποφάσεις της εν Νικαία Αγίας Συνόδου, στην πράξη, όχι μόνο δεν απέβαλλαν τα αιρετικά φρονήματα, αλλά τα εξέλιξαν και αγωνίστηκαν με όλες τους τις δυνάμεις, για την κατάληψη των Τοπικών Εκκλησιών από ομόφρονές τους.
Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται το λεγόμενο «Αντιοχειανό σχίσμα», όπως έχει μείνει γνωστή στην εκκλησιαστική ιστορία η διαίρεση της Εκκλησίας της Αντιοχείας, εξαιτίας της δράσεως των αρειανοφρόνων. Το σχίσμα αυτό διήρκησε εκατόν πενήντα τρία ολόκληρα χρόνια! Η μελέτη του, πέραν από πλευράς γνώσεων εκκλησιαστικής ιστορίας, μας βοηθά να εξάγουμε πολλά και ωφέλιμα συμπεράσματα και να αντιμετωπίσουμε ανάλογες σημερινές καταστάσεις.
----------------------------
(1) Ο Σαβέλλιος ήταν αιρετικός, η διδασκαλία του οποίου –και αυτή αντιτριαδική- ήταν το άλλο άκρο σε σχέση με τη διδασκαλία του Αρείου. Υποστήριζε δηλαδή πως ο Θεός έχει μόνο ένα πρόσωπο, και άλλοτε εμφανίζεται ως Πατέρας, άλλοτε ως Υιός και άλλοτε ως Άγιο Πνεύμα. Έτσι ενώ οι αρειανοί έκαναν εσφαλμένη διάκριση των προσώπων, θεωρώντας τον Πατέρα ετερούσιο του Υιού και ανώτερό Του, οι σαβελλιανοί συνέχεαν τα πρόσωπα μεταξύ τους. Η ορθόδοξη διδασκαλία είναι πως ο Θεός είναι ένας με τρία πρόσωπα (ή υποστάσεις), αδιαίρετα και ομοούσια, τα οποία μετέχουν της ίδιας Θείας ουσίας (ή φύσεως).
Γύρω στο 360 και μετά από τουλάχιστον επτά αρειανόφρονες επισκόπους Αντιοχείας εκλέγεται νέος επίσκοπος αυτής ο Μελέτιος. Η φήμη του Αγίου Μελετίου ήταν μεγάλη και τον σεβόντουσαν όλοι, αρειανόφρονες και ορθόδοξοι (η κάθε μερίδα τον νόμιζε ως ομόφρονα). Μετά τον ενθρονιστήριο λόγο του (ο οποίος ήταν κατά πάντα ορθόδοξος, αν και δεν χρησιμοποίησε την λέξη «ομοούσιος»), ο αρειανός Αρχιδιάκονος της Αντιοχείας έσπευσε να κλείσει το στόμα του Αγίου Μελετίου. Τότε ο Άγιος αφού άνοιξε και έδειξε στο πλήθος τα τρία δάχτυλα του χεριού του, έπειτα έκλεισε τα δύο δείχνοντάς τους μόνο τον δείκτη (τρία = ένα) παριστάνοντας έτσι την μεγάλη δογματική αλήθεια του «ομοουσίου»(14). Η στάση του αυτή προκάλεσε τον ενθουσιασμό και της επιδοκιμασίες των ορθοδόξων και την δυσαρέσκεια των αρειανοφρόνων, οι οποίοι προσπάθησαν να τον μεταπείσουν, αλλά αφού είδαν την εμμονή του κατάφεραν σε έναν μήνα να πετύχουν την εξορία του(15)! Οι αρειανοί τοποθέτησαν αντικανονικά στην θέση του τον Ευζώιο, παλιό συνεργάτη του Αρείου(16), και γι’ αυτό μεγάλη μερίδα πιστών, μένοντας πιστή στον ορθόδοξο επίσκοπό της, αποσχίστηκε από την κοινωνία με τον νέο επίσκοπο και έμειναν
γνωστοί στην εκκλησιαστική ιστορία ως «Μελετιανοί(17)».
Τους «Μελετιανούς» αποτελούσαν μια μερίδα «Ευσταθιανών» που δέχτηκαν τον Άγιο
Μελέτιο εξαιτίας της ορθοδοξίας του, οι ορθόδοξοι της Αντιόχειας που δεν είχαν διακόψει την κοινωνία μέχρι τότε με τους κατά καιρούς επισκόπους της πόλης και το μεγαλύτερο μέρος των «ομοιουσιανών» που τόσο μέσα από την σταδιακή ξεκαθάριση των θεολογικών εννοιών (πρωτεργάτες στο έργο αυτό υπήρξαν ο Μέγας Αθανάσιος και ο Μέγας Βασίλειος), όσο και εξαιτίας της σύγκρουσής τους με τις άλλες μερίδες των αρειανοφρόνων είχαν πλησιάσει τους ορθοδόξους.
Ο Άγιος Μελέτιος επέστρεψε από την εξορία το 362 μετά από διάταγμα του Ιουλιανού του Παραβάτου, με το οποίο ανακαλούνταν από την εξορία όλοι οι επίσκοποι, αρειανόφρονες και ορθόδοξοι, που είχαν εξοριστεί από τους προκατόχους του(18).
Με την ανάκληση από την εξορία του Αγίου αναμενόταν αίσιο τέλος και άρση τουλάχιστον του διχασμού του ορθοδόξου πληρώματος της Αντιοχείας («Ευσταθιανών» και «Μελετιανών»), για την οποία έλαβε ειδική μέριμνα, όπως θα δούμε, η Σύνοδος της Αλεξάνδρειας.
-----------------------------
(14) «Τρία τα νοούμενα, ως ενί δε διαλεγόμεθα», Θεοδωρήτου Κύρου, Εκκλησιαστική Ιστορία (P.G. 82, 1081)
(15) Φεύγοντας για εξορία ο Άγιος Μελέτιος συνοδεύτηκε από τον διοικητή της πόλεως με την άμαξά του, νύχτα για να μην γίνει αντιληπτός από τους πιστούς. Ο λαός όμως αγρυπνούσε και είδε το όχημα. Το πλήθος άρχισε να ρίχνει πέτρες προς τον διοικητή, αλλά τότε σηκώθηκε ο Άγιος Μελέτιος και τον σκέπασε με τον μανδύα του για να τον
προστατέψει! (Ιερού Χρυσοστόμου «Ομιλία Εγκωμιαστική εις τον εν αγίοις Πατέρα ημών Μελέτιον», P. G. 50, 517)
(16) Είχε καθαιρεθεί και αυτός (διάκονος τότε) μαζί με τον Άρειο από τον Άγιο Αλέξανδρο, επίσκοπο Αλεξανδρείας.
(17) Δεν πρέπει να συγχέονται με τους Μελετιανούς (γνωστότερους ως Μελιτιανούς), τους σχισματικούς της Αιγύπτου.
(18) Η κίνησή του αυτή αποσκοπούσε στην αποδυνάμωση της χριστιανικής πίστεως μέσα από την ενίσχυση των εσωτερικών ερίδων της Εκκλησίας.
----------------------------------
Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ (362)
Μια μερίδα «Ευσταθιανών» με ηγέτη τον πρεσβύτερο Παυλίνο δεν αποδέχτηκε ως επίσκοπο τους τον Άγιο Μελέτιο και έτσι πλέον «η Εκκλησία της Αντιοχείας ήτο διηρημένη εις τρεις μερίδας, εις Αρειανούς, Ευσταθιανούς και Μελετιανούς»(19).
Οι λόγοι που οι ορθόδοξοι της πόλεως ήταν χωρισμένοι μεταξύ τους (αν και είχαν την αυτή Πίστη) ήταν κυρίως δύο. Πρώτον, οι «Ευσταθιανοί» του Παυλίνου δεν δεχόντουσαν έγκυρα Μυστήρια στους «Μελετιανούς», γι’ αυτό και δεν αποδέχθηκαν τον Άγιο Μελέτιο, αφού είχε χειροτονηθεί από αρειανούς, ούτε επίσης όσους τον ακολούθησαν επειδή ήταν βαπτισμένοι από αρειανούς(20). Δεύτερον, υπήρχε παρεξήγηση ως προς την έννοια της λέξεως «υπόσταση», αφού οι μεν «Ευσταθιανοί» εκλάμβαναν την «υπόσταση» ως «ουσία» και πρέσβευαν ορθώς
σε «μία υπόσταση και τρία πρόσωπα» (όπου υπόσταση = ουσία), οι δε Μελετιανοί
εκλαμβάναν την «υπόσταση» ως «πρόσωπο» και πίστευαν, ορθώς και αυτοί, σε «μία ουσία και τρεις υποστάσεις» (όπου υπόσταση = πρόσωπο).
Το σχίσμα θα λυνόταν με την Σύνοδο της Αλεξανδρείας το 362 (η οποία αποφάνθηκε και για τα δύο αυτά θέματα).
Η Σύνοδος αυτή γνωστοποίησε τις αποφάσεις της με την συνοδική επιστολή «Τόμος προς τους Αντιοχείς»(21). Με αυτόν αίρονται τα δύο ζητήματα που χώριζαν τους ορθοδόξους της Αντιοχείας. Για το μεν πρώτο, δηλαδή περί των επιστρεφόντων στη γνησία ορθοδοξία, αποφάνθηκε πως τίποτε άλλο δεν πρέπει να ζητούν οι ορθόδοξοι παρά μόνο ομολογία πίστεως (συγκεκριμένα στις αποφάσεις της εν Νικαία Α΄ Συνόδου) και αναθεματισμό της αρειανικής αιρέσεως. Ειδικότερα για τους αρειανίσαντες ή τους κοινωνούντες με αρειανούς ιερωμένους, τους μόνους που δεν αποδέχεται ως κληρικούς είναι τους πρωτεργάτες και προστάτες της αιρέσεως. Αντιθέτως, όσοι είτε από βία, είτε από φόβο, είτε για λόγους οικονομίας κοινωνούσαν με τους αρειανούς, τους δέχεται πλέον όχι απλά σε κοινωνία, αλλά και στη θέση στην οποία βρισκόντουσαν πριν(22). Για το δεύτερο, ξεκαθαρίζει τις έννοιες «ουσία» και «υπόσταση» και μέσα από την αποσαφήνιση των όρων αυτών δικαιώνει και
τους «Ευσταθιανούς» και τους «Μελετιανούς», τους οποίους προτρέπει σε ένωση ως
ομόπιστους. Τις αποφάσεις της Συνόδου έκανε γνωστές στους Αντιοχείς ο Ευσέβιος, επίσκοπος Βερκέλλων(23), αλλά δυστυχώς ήταν πλέον αργά.
------------------------------
(19) Εκκλησιαστική Ιστορία Κοντογόνου, σελ. 557. Επίσης Δωδεκάβιβλος Δοσιθέου, σελ. 179.
(20) Όπως βλέπουμε η πλάνη περί της αυτομάτου απώλειας της Θείας Χάριτος και των ακύρων Μυστηρίων είναι παλαιά.
(21) Μήλια Α΄ (βλέπε βιβλιογραφία), σελ. 263
(22) Αναλυτικά περί του θέματος βλέπε την «Προς Ρουφινιανό» κανονική επιστολή του Μεγάλου Αθανασίου (Πηδάλιον, σελ. 470).
(23) Συνεξόριστος του Λουκίφερου, επίσκοπος της σημερινής πόλεως Vercelli στη βόρειο Ιταλία.
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΚΑΙ Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ (363)
Όταν ο Άγιος Μελέτιος επέστρεψε από την εξορία, οι Αντιοχείς τον υποδέχτηκαν με
τεράστιο ενθουσιασμό(26). Ο Άγιος βρήκε τον Παυλίνο επίσκοπο και το σχίσμα μεταξύ των ορθοδόξων παγιωμένο. Οι δε ναοί της Αντιοχείας κατέχονταν από τους αρειανούς του Ευζώιου, ο οποίος είχε παραχωρήσει και έναν ναό της πόλεως στον Παυλίνο, από σεβασμό στο γήρας του. Έτσι οι περί τον Άγιο Μελέτιο εκκλησιαζόντουσαν εκτός της πόλεως(27). Το 363, μετά τον θάνατο του Ιουλιανού, ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας από το στρατό ο ευσεβέστατος Ιοβιανός, ο οποίος επέτρεψε στον Άγιο να κτίσει περικαλλή ναό μέσα στην πόλη. Το ίδιο έτος ο Άγιος Μελέτιος συγκάλεσε Σύνοδο, η οποία εξέδωσε «όρο»(28) στον οποίο ομολογείται η πίστη στη Σύνοδο της Νικαίας και στον ορθόδοξο όρο «ομοούσιος». Στη Σύνοδο αυτή παραβρέθηκε και ο Άγιος Ευσέβιος Σαμοσάτων(29). Τον Οκτώβριο του 363 ήλθε στην Αντιόχεια ο Μέγας Αθανάσιος κατόπιν προσκλήσεως του Ιοβιανού, αλλά δεν ήλθε σε κοινωνία με τον Άγιο Μελέτιο, παρά μόνο με τον Παυλίνο. Στις 17 Φεβρουαρίου του 364 πέθανε ο Ιοβιανός και αυτοκράτορας του ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ανακηρύχθηκε ο Ουάλης (αρχικά ορθόδοξος, έπειτα αρειανός)(30). Νέοι διωγμοί πλέον ανέμεναν τους γνησίους ορθοδόξους.
--------------------------------
(26) «Οι μεν πλησίον ήρχοντο και ποδών ήπτοντο και χείρας κατεφίλουν και φωνής ήκουον· οι δε υπό του πλήθους κωλυόμενοι και πόρρωθεν αυτόν ορώντες, ηρκούντο μακρόθεν δεχόμενοι την ευλογίαν αυτού… Τόσον οι Αντιοχείς αγάπησαν τον άγιον Μελέτιον, ώστε εξαιρετικώς εις τα τέκνα αυτών απέδιδον το όνομα αυτού, πανταχού δε, και εν δακτυλίων σφενδόναις και εν εκτυπώμασι και εν φιάλαις και εν θαλάμων τοίχοις, διεχάραττον την εικόνα αυτού, ίνα μη μόνον ακούωσι την προσηγορίαν αυτού, αλλά πανταχού ορώσι τον τύπον του σώματος αυτού» (Χρ. Παπαδόπουλου, Ιστορία της Εκκλησίας Αντιοχείας, σελ. 255-256)
(27) Στον ναό των Αγίων Αποστόλων στην παλαιά πόλη.
(28) Περιλαμβάνεται στη συνοδική επιστολή προς τον Ιοβιανό (Μήλια Α΄, 267)
(29) Ιερομάρτυς (εορτάζει 22 Ιουνίου). Δολοφονήθηκε το 379 από μια γυναίκα αρειανή, η οποία του πέταξε από τη στέγη της ένα κεραμίδι στο κεφάλι. Ο άγιος πριν ξεψυχήσει ζήτησε από τους παρευρισκόμενους να δεσμευτούν ότι δεν θα τιμωρήσουν την γυναίκα αυτή.
(30) Στο δυτικό τμήμα ήταν αυτοκράτορας ο Ουαλεντιανός, ορθόδοξος.
--------------------------------
ΝΕΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ ΚΑΙ ΝΕΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ
Την άνοιξη του 365 ο Ουάλης εξέδωσε διάταγμα με το οποίο διατάσσεται η εξορία των άλλοτε υπό του Κωνσταντίου εξορισθέντων ορθοδόξων επισκόπων, των μετέπειτα ανακληθέντων υπό του Ιουλιανού, όπως προείπαμε. Μέσα σε αυτούς είναι και ο Άγιος Μελέτιος. Από την εξορία ο άγιος επανήλθε το 367. Τέλη του 370 καταφθάνει στην Αντιόχεια ο αυτοκράτορας. Αρχές του 371 διατάζει νέα εξορία (στην Αρμενία) για τον Άγιο Μελέτιο(31), ενώ αρχίζουν σκληρές διώξεις κατά των ορθοδόξων. Σφραγίζει τον περικαλλή ναό που έκτισε ο Άγιος Μελέτιος και οι ορθόδοξοι πλέον αναγκάζονται πάλι να εκκλησιάζονται έξω από την πόλη πέρα από τον ποταμό Ορόντη(32).
Σε όσους δεν κοινωνούν με τον Ευζώιο και τους αρειανόφρονες επιβάλλεται χρηματική ποινή, ενώ υφίστανται και ειδών ειδών κακοποιήσεις. «Τους δε Ευζωΐω μη κοινωνούντας των Εκκλησιών απήλαυνεν , εις χρηματικάς τε εζημίου και ηκίζετο και άλλως επέτριβεν» αναφέρει ο εκκλησιαστικός ιστορικός Σωζομενός(33).
Πολλοί ορθόδοξοι βρήκαν μαρτυρικό θάνατο, επειδή αρνήθηκαν να κοινωνήσουν με τους αρειανούς. «Τους δε άλλους όσοι μη εβούλοντο Ευζωΐω κοινωνείν, των μεν εκκλησιών των εν Αντιοχεία εξήλαυνεν· ζημίαις δε και τιμωρίαις διαφόρους υπέβαλλεν. Λέγεται δε, ότι και πολλούς εις τον παρακείμενον ποταμόν Ορρόντην απέπνιξεν» συμπληρώνει και ο εκκλησιαστικός ιστορικός Σωκράτης(34). Και συνεχίζει γράφοντας για τον αυτοκράτορα ότι «επόρθει τους μη Αρειανίζοντας» και ότι «εξελάσας τους το ομοούσιον φρονούντας των Εκκλησιών σχεδόν των ανατολικών πόλεων, ουκ ηρκείτο τούτω, αλλά και διαφόροις κολαστηρίοις υπέβαλλεν· απώλλυεν δε πολλώ πλείους των πρότερον, διαφόροις μεν θανάτοις παραδιδούς, εξαιρέτως δε τω ποταμώ»(35). Ηγέτες των ορθοδόξων και εκείνη την περίοδο ήταν οι πρεσβύτεροι πλέον Διόδωρος και Φλαβιανός, οι οποίοι μετά την εξορία του Αγίου Μελετίου «της ποίμνης επεμελούντο, τοις μεν λύκοις, αντιτάττοντες την οικείαν ανδρείαν τε και σοφίαν» κατά τον εκκλησιαστικό ιστορικό Θεοδώρητο(36). Έτσι η «των θαυμασίων εκείνων ποιμένων η ξυνωρίς, εις το πολεμικόν γυμνάσιον τα θεία πρόβατα συναγείρουσα, την πνευματικήν υπεδείκνυ πόαν»(37).
Αποτέλεσμα ήταν να εξορισθεί και ο Διόδωρος κατά το έτος 372.
Στήριγμα των ορθοδόξων υπήρξαν και πολλοί μοναχοί, όπως ο Όσιος Ιουλιανός (εορτάζει 18 Οκτωβρίου) και ο Όσιος Αφραάτης (εορτάζει 29 Ιανουαρίου) οι οποίοι άφησαν την ερημία της μοναχικής ζωής για να στηρίξουν εν καιρώ αιρέσεως τους αγωνιζομένους ορθοδόξους(38).
Με τον θάνατο του Ουάλεντος (378), έγινε αυτοκράτορας ο Γρατιανός και οι διωγμοί
σταμάτησαν, ενώ επέστρεψαν από την εξορία όλοι οι ορθόδοξοι κληρικοί και μαζί τους και ο Άγιος Μελέτιος.
------------------------------------
(31) Τον Παυλίνο δεν τον ενόχλησε σεβασθείς και αυτός το γήρας του (ή και την ευλάβειάν του, κατά Σωκράτη και Σωζομενό).
(32) Ο μεγαλύτερος ποταμός της Συρίας, ο οποίος διέρχεται πλησίον της Αντιοχείας (σημερινήAntakya της Τουρκίας)
(33) P. G. 67, 1313
(34) αυτόθι 465-468
(35) αυτ., 501
(36) P. G. 82, 1184
(37) αυτ.
(38) Γράφει χαρακτηριστικά ο Άγιος Νικόδημος (ερειδόμενος στην «Φιλόθεο Ιστορία» του Θεοδωρήτου Κύρου) στον Συναξαριστή του (τόμος Α΄, σελ. 426 ): «ο όσιος Αφραάτης, βλέπων πως εξωρίσθησαν οι Αρχιερείς και οι ποιμένες των εκκλησιών από τον Αρειανόν βασιλέα Ουάλεντα, και έμειναν τα ποίμνια του Χριστού έρημα προστασίας πνευματικής, εσπλαγχνίσθη την τούτων ερημίαν και αφήσας την ησυχίαν του, κατέβη εις την Αντιόχειαν διδάσκων τους χριστιανούς, και στηρίζων αυτούς εις την ορθοδοξίαν. Τότε λοιπόν ευρών αυτόν ο βασιλεύς, ότε επεριπάτει εις την αγοράν, τον ηρώτησε· διά τι αφήκε την ησυχίαν και περιπάτει εις την πόλιν; Ο δε όσιος απεκρίθη· ειπέ μοι, ω βασιλεύ, αν εγώ ήμην παρθένος κεκρυμμένη μέσα εις εν δωμάτιον και έβλεπον τινά να βάλη φωτίαν εις την οικίαν του πατρός μου, τι ήθελες με συμβουλεύση να κάμω; Βεβαίως ήθελες με συμβουλεύση να τρέξω να σβύσω την φλόγα. Τούτο λοιπόν συμβούλευσόν με και τώρα, διότι βλέπω ότι καίεται ο οίκος του πατρός μου Θεού, και διά τούτο τρέχω και αγωνίζομαι πώς να σβύσω την φλόγα· ειδέ κατηγορείς εμέ, ότι άφησα την ησυχίαν μου, κατηγόρει περισσότερον τον εαυτόν σου,
όστις έβαλες την φωτίαν εις τον του Θεού οίκον, και μη κατηγόρει εμέ, όστις αγωνίζομαι να την σβύσω».
---------------------------------------
ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ
Μετά το θλιβερό γεγονός της αντικανονικής χειροτονίας του Παυλίνου και την παγίωση του διχασμού, οι Τοπικές Εκκλησίες της Αλεξανδρείας και της Ρώμης αναγνώριζαν ως επίσκοπο Αντιοχείας τον Παυλίνο, ενώ οι επίσκοπο της Ανατολής τον Άγιο Μελέτιο.
Ο Μέγας Βασίλειος, επίσκοπος Καισαρείας της Καππαδοκίας, ανέλαβε δράση με σκοπό την άρση του σχίσματος και ένωση των ορθοδόξων της Αντιοχείας υπό τον Άγιο Μελέτιο.
Τέλη του 371 απευθύνθηκε προς τον Μέγα Αθανάσιο, επίσκοπο Αλεξανδρείας, και τον παρακάλεσε να μεσολαβήσει στους Δυτικούς επισκόπους ώστε να λυθεί το ζήτημα. Ο Μέγας Αθανάσιος ανταποκρίθηκε στο αίτημα του Μεγάλου Βασιλείου και έστειλε τον πρεσβύτερο Πέτρο (μετέπειτα επίσκοπο Αλεξανδρείας) στην Καππαδοκία και την Αντιόχεια, έγραψε δε σχετικώς και προς τους Δυτικούς και προς τον Παυλίνο.
Παράλληλα ο Μέγας Βασίλειος συνέχισε τις ενωτικές προσπάθειες με διάφορες επιστολές, ενώ απέστειλε στη Δύση και τον Δωρόθεο (διάκονο του Αγίου Μελετίου). Ο Μέγας Αθανάσιος ακολούθως απέστειλε στον Μέγα Βασίλειο τον διάκονό του Σαβίνο με ευχάριστα νέα, αλλά ενώ αναμενόταν η εκκλησιαστική κοινωνία του Αγίου Μελετίου με τον Μέγα Αθανάσιο, ο μεγάλος φωστήρας της Αλεξανδρείας απεδήμησε προς Κύριον την άνοιξη του 373. Ο διάδοχος του, Πέτρος, ήταν καχύποπτος με τον Άγιο Μελέτιο, και συνέχισε να αναγνωρίζει ως κανονικό επίσκοπο Αντιοχείας, τον Παυλίνο. Τις απόψεις του συμμερίζονταν και οι επίσκοποι της Δύσεως, οι οποίοι αν και ορθόδοξοι, κράτησαν σκληρή και άδικη στάση(39) τόσο απέναντι στον Άγιο Μελέτιο, όσο και στους άλλους επισκόπους της Ανατολής (Μέγα Βασίλειο, Ευσέβιο Σαμοσάτων) και μάλιστα σε περίοδο που στην Ανατολή οι ορθόδοξοι βίωναν μεγάλους διωγμούς από τον Ουάλεντα. Το φρόνημα όμως του Μεγάλου Βασιλείου δεν κάμφθηκε. Με την ακλόνητη πεποίθηση ότι εργάζεται υπέρ της αληθείας και της δικαιοσύνης συνέχισε τον αγώνα μέχρι την αγία του κοίμηση, που συνέβη την 1η Ιανουαρίου του 379.
-------------------------------
(39) Βλέπε λεπτομέρειες στο «Ιστορία της Εκκλησίας Αντιοχείας», Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου, σελ. 266-273
--------------------------------
ΠΗΓΗ: M. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΕΡΓΑ, Ε.Π.Ε. ΤΟΜΟΣ 1, ΣΕΛ. 357-381.
ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ:
http://krufo-sxoleio.blogspot.ca/2014/03/blog-post_8.html#comment-form
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου