Η εσωτερική ειρήνη δεν είναι ένα απλό
συναίσθημα ηρεμίας, ούτε μια ψυχολογική τεχνική εξισορρόπησης των συναισθημάτων.
Για την ορθόδοξη παράδοση και ιδιαιτέρως για τον Άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης, η ειρήνη
είναι ένα βαθύ πνευματικό γεγονός, ένα μυστήριο που γεννιέται από την ένωση του
ανθρώπου με το Θεό. Ο Χριστός είπε ότι αφήνει στους μαθητές του την ειρήνη, όχι όπως
τη δίνει ο κόσμος. Αυτή η ειρήνη, που δεν
μπορεί να τη φτάσει η σύγχρονη λογική και δεν μπορεί να την καταστρέψει καμία αντιξοότητα,
είναι η καρδιά της πνευματικής ζωής. Ο Άγιος Ιωάννης, ζώντας μέσα σε έναν κόσμο
γεμάτο φτώχεια, ασθένειες, ποικίλους πειρασμούς και οικογενειακές δυσκολίες των
ανθρώπων που υπηρετούσε, γνώριζε καλά πως η αληθινή ειρήνη δεν εξαρτάται από εξωτερικές
συνθήκες, είναι εσωτερική κατάσταση. Δεν είναι φυγή από τον πόνο, αλλά μεταμόρφωσή
του. Δεν είναι άρνηση της πραγματικότητας, αλλά φωτισμός της. Η ειρήνη γεννιέται
όταν η καρδιά αναπαύεται στον Θεό και εμπιστεύεται πλήρως στην πρόνοιά Του.
Ο Άγιος Ιωάννης θεωρούσε τις θλίψεις
όχι εμπόδιο, αλλά ευκαιρία. Οι δυσκολίες, οι οικογενειακές εντάσεις, οι απογοητεύσεις,
οι στιγμές που δεν βλέπουμε διέξοδο, είναι στιγμές όπου αποκαλύπτεται το μέτρο της
πίστης και της ελπίδας μας. Ο άνθρωπος συχνά επιδιώκει να διώξει κάθε πόνο και κάθε
σύγκρουση, αλλά ο Άγιος διδάσκει ότι η ειρήνη δεν έρχεται με την εξαφάνιση των θλίψεων,
έρχεται όταν μαθαίνουμε να της δέχεται η καρδιά μας με υπομονή, με εμπιστοσύνη και
με προσευχή. Μία καρδιά που έχει μάθει να δέχεται τα πάντα από το Θεό, τα χαρμόσυνα
και τα οδυνηρά δεν ταράζεται εύκολα, βρίσκει νόημα εκεί που ο κόσμος βλέπει παράλογο,
βρίσκει παρηγοριά εκεί που άλλοι απελπίζονται. Ο Άγιος έλεγε ότι πολλές φορές ο
άνθρωπος θλίβεται όχι τόσο από το ίδιο το γεγονός, όσο από την εσωτερική του αντίδραση,
από την αδυναμία να εμπιστευθεί το Θεό και να δει πέρα από το άμεσο.
Για τον Άγιο Ιωάννη, η προσευχή ήταν
η αναπνοή της ψυχής. Δεν είναι τυχαίο ότι πέρασε όλη τη ζωή του προσευχόμενος για
άλλους ανθρώπους, για αρρώστους, για πονεμένους, για ανθρώπους που είχαν χάσει το
φως της ελπίδας. Η προσευχή όπως έλεγε
δεν είναι απλώς
λόγια, αλλά δύναμη
που μεταμορφώνει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου. Όταν η
καρδιά ανοίγει στο Θεό μέσα στην προσευχή, η ειρήνη κατεβαίνει σαν απαλή δροσιά.
Ακόμη και αν τα προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν, η ψυχή τα αντιμετωπίζει διαφορετικά.
Η προσευχή δεν αλλάζει απαραίτητα γεγονότα, αλλά αλλάζει τον άνθρωπο που τα βιώνει.
Όπως και το Ευαγγέλιο δείχνει, η προσευχή φέρνει τον άνθρωπο μέσα στον χώρο του
φωτός και της χάριτος, εκεί όπου ο φόβος και οι ταραχή δεν έχουν θέση. Ο Άγιος τόνιζε
ότι η προσευχή πρέπει να είναι καρδιακή, ταπεινή, συνεχής και κυρίως ζωντανή. Η
προσευχή που γίνεται με εμπιστοσύνη, ακόμη και χωρίς πολλά λόγια, ανοίγει τον δρόμο
για την ειρήνη που δεν νικιέται.
Ο Άγιος μιλούσε πολύ για την πραότητα, όχι ως αδυναμία, αλλά ως υπερφυσική
δύναμη. Ο πράος δεν είναι άτομο χωρίς χαρακτήρα, αλλά άνθρωπος που έχει δαμάσει
τα πάθη του, τις εσωτερικές εκρήξεις και τις επιρροές των λογισμών. Πραότητα σημαίνει
η ειρήνη που ξεχειλίζει προς τους άλλους. Στις οικογενειακές συγκρούσεις αυτή η
πραότητα είναι σωτήρια. Ο θυμός, όπως έλεγε ο Άγιος, είναι σαν φωτιά που ανάβει
εύκολα και καταστρέφει γρήγορα, η πραότητα, όμως, είναι σαν δροσερό νερό που σβήνει
τη φωτιά. Όποιος αντιδρά με πραότητα, δεν τροφοδοτεί την ένταση, την διαλύει. Η
πραότητα είναι καρπός της ταπείνωσης. Όταν ο άνθρωπος δεν αισθάνεται την ανάγκη
να επιβάλλει τη γνώμη του, να έχει πάντα το δίκιο του, να αντιδρά με οργή, τότε
η καρδιά του γίνεται τόπος ειρήνης και εκεί, μέσα σε αυτή τη γλυκιά ταπείνωση, ο
Θεός κατοικεί.
Ο Άγιος δίδασκε πως η ειρήνη της καρδιάς είναι αδύνατη χωρίς συγχώρηση. Η πικρία,
η μνησικακία και ο θυμός δηλητηριάζουν τη ζωή, δεν αφήνουν χώρο για χάρη, κρατούν
την ψυχή φυλακισμένη σε παλιά γεγονότα και τραύματα. Η συγχώρηση δεν είναι αδικία
ούτε αδυναμία, είναι πράξη δύναμης, είναι πράξη ελευθερίας. Όταν ο άνθρωπος συγχωρεί,
γίνεται όμοιος με το Θεό, που συγχωρεί πρώτος και αγαπά αυτούς που δεν ανταποδίδουν
την αγάπη του. Ο Άγιος Ιωάννης έλεγε ότι η συγχώρηση είναι σαν να απελευθερώνεις
πρώτα τον εαυτό σου από τα δεσμά που σε κρατούν δεμένο. Μια καρδιά που συγχωρεί
δεν κρατάει σκοτάδι μέσα της, γίνεται καθαρή και φωτεινή και μέσα στο φως δεν υπάρχει
θλίψη που να μπορεί να σβήσει την ειρήνη. Η πιο βαθιά ρίζα της ειρήνης, σύμφωνα
με τον Άγιο Ιωάννη, είναι η πλήρης εμπιστοσύνη στο Θεό. Όταν ο άνθρωπος σταματήσει
να οικοδομεί τη ζωή του πάνω στις δικές του δυνάμεις και αφήσει το Θεό να καθοδηγεί
τα βήματά του, τότε η καρδιά του γεμίζει με άφθαρτη ειρήνη. Η εμπιστοσύνη αυτή δεν
είναι εύκολη, απαιτεί αγώνα, προσευχή και συνεχή στάση ταπεινώσεως, αλλά είναι το μόνο θεμέλιο πάνω στο οποίο
μπορεί να στηριχθεί η εσωτερική γαλήνη. Όταν η ψυχή ξέρει ότι δεν είναι μόνη, τότε
δεν φοβάται καμία δυσκολία και όταν ξέρει ότι ο Θεός εργάζεται μέσα από όλα, ακόμη
και μέσα από τα σκληρά και άδικα, τότε βρίσκει νόημα σε κάθε δοκιμασία. Ο Άγιος
έλεγε ότι ο Θεός δεν επιτρέπει ποτέ μια θλίψη χωρίς λόγο και όταν δεν βλέπουμε το
νόημα, πρέπει να το αναζητούμε με ταπείνωση και υπομονή, γιατί ο Θεός αποκαλύπτει
πάντοτε την αλήθεια σε εκείνους που Τον εμπιστεύονται
Ο Άγιος Ιωάννης ήταν ο κατεξοχήν λειτουργικός
άνθρωπος. Η Θεία Λειτουργία ήταν το κέντρο όλης της ύπαρξής του. Εκεί έβρισκε την
πληρότητα της αγάπης, τη χαρά της παρουσίας του Χριστού, την ενότητα με όλους, γι'
αυτό και δίδασκε ότι η ειρήνη της καρδιάς πηγάζει από την κοινωνία με τον Χριστό.
Όταν ο άνθρωπος προσέρχεται στο Άγιο Ποτήριο με μετάνοια και αγάπη, η ειρήνη του
Θεού εισέρχεται στην καρδιά του. Η Θεία Ευχαριστία είναι η πηγή της αληθινής γαλήνης,
γιατί ενώνει τον άνθρωπο με την ζωή την ίδια. Η ειρήνη δεν είναι κάτι εξωτερικό,
είναι ο Χριστός που κατοικεί μέσα στην ψυχή. Όταν η ψυχή ζει με τον Χριστό, τότε
ακόμη και οι πιο φοβερές θλίψεις δεν μπορούν να την καταστρέψουν. Είναι στερεωμένη
πάνω στο βράχο της χάριτος.
Ο Άγιος Ιωάννης δεν μιλούσε θεωρητικά, δίδασκε πάντα μέσα από τη ζωή. Γνώριζε ότι
οι άνθρωποι δυσκολεύονται στις καθημερινές συγκρούσεις, στο σπίτι, στη δουλειά,
στις σχέσεις με τους συζύγους, τα παιδιά, τους γονείς, τους συναδέλφους. Έδινε,
λοιπόν, συγκεκριμένο δρόμο να προσευχόμαστε πριν μιλήσουμε, ώστε η καρδιά μας να
μην ξεχειλίζει από θυμό. Να αναβάλουμε την οργισμένη απάντηση, δίνοντας χρόνο στην
ψυχή να ηρεμήσει. Να δίνουμε τόπο στην ταπείνωση γιατί η ταπείνωση φέρνει χάρη.
Να θυμόμαστε ότι ο άλλος άνθρωπος είναι εικόνα Θεού, ακόμη και αν σφάλλει. Να μην
αφήνουμε μικρά πράγματα να γίνονται μεγάλα μέσα στην καρδιά, να κάνουμε μικρές θυσίες
για χάρη της ειρήνης. Η καθημερινή πραότητα είναι έργο μεγάλης πνευματικής δύναμης
και αυτή η δύναμη χαρίζεται σε όσους ζουν με προσευχή και αγάπη. Ο Άγιος Ιωάννης
έλεγε ότι οι άνθρωποι που ζουν με ειρήνη μέσα σε δύσκολες συνθήκες εκπέμπουν τη
λάμψη του Χριστού. Η ειρήνη δεν είναι μόνο προσωπική επιλογή, είναι μαρτυρία. Όταν
οι άνθρωποι βλέπουν έναν χριστιανό να παραμένει γαλήνιος μέσα στη θύελλα, τότε καταλαβαίνουν
ότι κάτι υπερφυσικό ενεργεί μέσα του. Η ειρήνη της καρδιάς είναι η καλύτερη απόδειξη
της παρουσίας του Θεού στη ζωή του ανθρώπου. Δεν μεταδίδεται με λόγια, αλλά με την
ίδια τη στάση του ανθρώπου. Ο ειρηνικός άνθρωπος μαλακώνει και τις πιο σκληρές καρδιές,
γίνεται φως μέσα στο σκοτάδι, γίνεται
παρηγοριά στους πονεμένους και ελπίδα στους απελπισμένους. Ο Άγιος Ιωάννης δίδασκε
πως η ειρήνη που χαρίζει ο Θεός δεν είναι προσωρινή. είναι πρόγευση της βασιλείας
του. Ο άνθρωπος που ζει με ειρήνη από εδώ, ζει ήδη από τώρα το φως της αιωνιότητας.
Η ειρήνη αυτή γίνεται σαν εσωτερικό λιμάνι στο οποίο καταφεύγει ο άνθρωπος σε κάθε
καταιγίδα, δεν είναι ένα συναίσθημα που έρχεται και φεύγει, είναι τρόπος ύπαρξης,
είναι το θαύμα που συντελείται όταν ο άνθρωπος ενωθεί με τον Χριστό.
Το θαύμα της εσωτερικής ειρήνης δεν
είναι μακριά από κανέναν, είναι κοντά σε όποιον ταπεινώνει την καρδιά του, εμπιστεύεται
την πρόνοια του Θεού, προσεύχεται με απλότητα, συγχωρεί με αγάπη, αγωνίζεται με
πραότητα και κοινωνεί με τον Χριστό. Ο Άγιος μας δείχνει ότι η ειρήνη δεν είναι
μόνο δώρο, αλλά και δρόμος, ένας δρόμος που περνά μέσα από τις θλίψεις, αλλά οδηγεί
στην αληθινή χαρά. Όποιος βρει αυτή την ειρήνη, γίνεται φορέας της στον κόσμο.