Τί σημαίνει πραγματικά το “Σήμερον γεννάται” - Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος

Πρωτάτον 13ος  αἰ.

 

Το μυστήριο της γεννήσεως του Χριστού δεν είναι μια απλή ιστορική μνήμη ούτε μια γλυκιά εικόνα μιας νύχτας γεμάτης αστέρια, είναι η στιγμή όπου το άκτιστο φως εισέρχεται στη νύχτα της ανθρώπινης ύπαρξης. Η στιγμή όπου ο Θεός γίνεται άνθρωπος, ώστε ο άνθρωπος να μπορέσει να ενωθεί με το Θεό. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο υμνητής της Θείας Κενώσεως και ο βαθύτερος ανατόμος της μυστικής οικονομίας, εξηγεί ότι η ενανθρώπηση είναι η αρχή της θεώσεως του ανθρώπου. Το ''σήμερον γεννάται'' δεν είναι ημερολογιακή δήλωση, είναι η κήρυξη ενός κοσμικού γεγονότος που αφορά κάθε ψυχή σε κάθε εποχή. Η γέννηση του Χριστού φωτίζει όλη την ύπαρξη, αποκαλύπτοντας ότι το σκοτάδι δεν είναι το τέλος, αλλά το υπόβαθρο που αναδεικνύει το φως και το φως αυτό δεν είναι ιδέα, ούτε συναίσθημα, είναι πρόσωπο. Η ενανθρώπηση του Λόγου γίνεται η πιο δυνατή απάντηση στο ερώτημα του ανθρώπου, γιατί να ελπίζω μέσα στο σκοτάδι.
Ο Άγιος Γρηγόριος τονίζει ότι το μυστήριο της γεννήσεως συνδέεται με το μυστήριο της δημιουργίας. Ο ίδιος ο Λόγος που είπε γενηθήτω το φως, γίνεται τώρα παιδί μέσα στη γη, για να πει ξανά μέσα στη συνείδηση του ανθρώπου γενηθήτω το φως Η νύχτα της Βηθλεέμ γίνεται εικόνα της νύχτας του κόσμου, όχι μόνο της ιστορικής ανθρωπότητας, αλλά της καρδιάς κάθε ανθρώπου που ζει μακριά από το Θεό, που φοβάται, που απορεί, που πονά και που αναζητά νόημα. Το σήμερον γεννάται φανερώνει ότι ο Θεός δεν περιμένει να ξημερώσει για να έρθει, κατεβαίνει μέσα στο απόλυτο σκοτάδι, εκεί όπου ο άνθρωπος αισθάνεται εγκατάλειψη ή απελπισία. Στο πιο βαθύ βάθος της ανθρώπινης πτώσης, γεννιέται το φως της σωτηρίας. Η Θεία Αγάπη δεν αναζητά ιδανικές συνθήκες, κατέρχεται στην ταπείνωση της σπηλιάς, για να δείξει ότι η χάρις δεν δεσμεύεται από καμία ανθρώπινη αδυναμία.
Ο Άγιος Γρηγόριος δεν βλέπει τη γέννηση ως γλυκιά ιστορία, αλλά ως μυστήριο που υπερβαίνει κάθε νου. Ο αιώνιος προσλαμβάνει χρόνο, ο άπειρος παίρνει μέτρα ανθρώπινα, ο δημιουργός δέχεται να κυοφορηθεί από την κτίση του. Η ενανθρώπηση για τον Αγ. Γρηγόριο τον Θεολόγο είναι η συνάντηση δύο απείρων, της αγάπης του Θεού και της ανάγκης του ανθρώπου. Εκεί όπου η αδυναμία και η παντοδυναμία αγκαλιάζονται, φανερώνεται το μυστικό των πάντων. Ο άνθρωπος δεν σώζεται κατά ανάγκη, αλλά από αγάπη. Δεν εξαγοράζεται, αλλά θεραπεύεται. Δεν παίρνει απλώς άφεση, αλλά αναγεννάται. Ο Θεός δεν απλώνει χέρι από μακριά, γίνεται αυτός ο ίδιος δρόμος, φως και θερμότητα, γίνεται ο ίδιος άνθρωπος. Αυτή η μεταφυσική λάμψη δεν είναι ποιητική έκφραση, είναι η πραγματικότητα της Θείας Ενέργειας, η οποία δια του Χριστού περνά μέσα στον κόσμο, αγιάζει την ύλη, ανακαινίζει τη φύση και προσκαλεί τον άνθρωπο σε μια ζωή που ξεπερνά τα όρια του θανάτου.
Ο άνθρωπος ζει μέσα σε πολλές νύχτες. Την ψυχική, την ηθική, την πνευματική, την υπαρξιακή. Η απουσία νοήματος, ο φόβος του θανάτου, οι πληγές της ζωής, η διάσπαση της καρδιάς, η αμαρτία που κουράζει, η μοναξιά που βαραίνει, όλα αυτά συνθέτουν τη νύχτα που πολλές φορές γίνεται ασήκωτη. Η γέννηση του Χριστού απαντά ακριβώς εκεί, όχι με ηθικό μάθημα, όχι με εντολές, όχι με φιλοσοφία, αλλά με παρουσία. Η θεραπεία του ανθρώπου αρχίζει από τη στιγμή που αναγνωρίζει πως μέσα στη νύχτα του υπάρχει φως, όχι φως που έρχεται απ' έξω, αλλά φως που μπαίνει μέσα και κατοικεί. Το σήμερον γεννάται είναι η διακήρυξη ότι η υπαρξιακή νύχτα δεν είναι πια αδιαπέραστη. Ο Χριστός γεννιέται όχι μόνο στη Βηθλεέμ, αλλά και μέσα στην καρδιά κάθε ανθρώπου που τον δέχεται. Η γέννηση δεν είναι ένα γεγονός που έγινε κάποτε και τέλειωσε, είναι δυναμική πραγματικότητα που επαναλαμβάνεται κάθε φορά που η ψυχή ανοίγει, ταπεινώνεται και ζητά έλεος. Ο Θεός θα μπορούσε να σώσει τον άνθρωπο με ένα λόγο, με μια πράξη, με μια ενέργεια, όμως επιλέγει το δρόμο της συγκατάβασης. Επιλέγει να γίνει βρέφος, να φορέσει την αδυναμία, να σταθεί στα χέρια της μητέρας του, να πεινάσει, να διψάσει, να περιμένει, να μεγαλώσει, να πονέσει. Ο Άγιος Γρηγόριος εξηγεί ότι η συνεκτική δύναμη του μυστηρίου είναι ακριβώς αυτή η συγκατάβαση. Η ταπείνωση του Θεού γίνεται η ανύψωση του ανθρώπου. Η Θεία Κένωση γίνεται η δική μας πληρότητα. Η σιωπή της Βηθλεέμ γίνεται η αρχή της σωτηρίας. Ο Θεός γίνεται όμοιος με εμάς όχι για να περιοριστεί, αλλά για να μας ελκύσει μέσα στη δόξα Του.
Το Ευαγγέλιο μας καλεί να ζήσουμε το σήμερον ως γεγονός πνευματικό. Το γεννάται δεν είναι μια ανάμνηση, αλλά μια μυστική παρούσα ενέργεια. Κάθε φορά που η Εκκλησία ψάλλει αυτόν τον ύμνο, δεν θυμάται απλώς, παρουσιάζει, ζει. μετέχει. Ο Άγιος Γρηγόριος τονίζει ότι ο Χριστός γεννιέται μέσα στον κόσμο, αλλά και μέσα στο βάθος της ανθρώπινης καρδιάς, για να γίνει όμως αυτό, χρειάζεται ταπείνωση, μετάνοια και σιωπή. Η σπηλιά δεν ήταν τυχαία, ήταν ο τόπος του καινού, ο τόπος της απλότητας. Μια καρδιά που είναι γεμάτη από φροντίδες, από φιλοδοξίες, από εγωισμό, δεν έχει χώρο για να γεννηθεί ο Λόγος. Το σήμερον, λοιπόν, είναι πρόσκληση. Άφησε χώρο στο Θεό, άφησε την καρδιά σου να γίνει Βηθλεέμ, μην περιμένεις να διορθωθεί πρώτα ο εαυτός σου. Ο Χριστός γεννιέται μέσα στις ρωγμές, όχι στις τελειότητες. Η γέννηση του Χριστού δεν είναι τέλος, αλλά αρχή. Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος κοινωνός της Θείας Ζωής. Ο Χριστός δεν προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, απλώς για να την γιατρέψει αλλά για να την ενώσει με τη Θεία. Η Θεία Χάρη δεν αλλάζει απλώς την ηθική συμπεριφορά, ανακαινίζει την ύπαρξη. Η γέννηση είναι το πρώτο βήμα της πορείας που συνεχίζεται με τη βάπτιση, την μεταμόρφωση, τον σταυρό, την ανάσταση και την ανάληψη. Το φως που λάμπει στη Βηθλεέμ είναι το ίδιο φως που λαμπρύνει το Θαβώρ. Είναι το φως που φωτίζει το νου και ανοίγει την καρδιά στον αληθινό τρόπο υπάρξεως. Η θεοποίηση δεν είναι υπερβολή, αλλά είναι η πραγματική πρόθεση του Θεού για τον άνθρωπο, να γίνει κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος, να ζει μέσα στο φως της αγάπης, να αφήσει πίσω του το θάνατο και να γίνει αιώνιος.
Πολλές φορές νομίζουμε ότι ο Θεός έρχεται όταν είμαστε έτοιμοι, δυνατοί, καθαροί. Η Βηθλεέμ όμως διαλύει αυτή την αυταπάτη. Ο Θεός έρχεται στη φτώχεια, στην ταπείνωση, στο σκοτάδι, στη σιωπή. Ο Χριστός δεν γεννήθηκε σε παλάτι ούτε σε σπίτι, γεννήθηκε σε σπήλαιο. Όχι επειδή ήταν όμορφο, αλλά επειδή ήταν αληθινό. Ο άνθρωπος συχνά ζει σε σπηλιές σκοτεινές, πληγωμένες, άβολες, και εκεί, στον τόπο της ανθρώπινης γύμνιας, ο Θεός γεννιέται. Κάθε νύχτα της ζωής μας μπορεί να γίνει Βηθλεέμ. Κάθε δάκρυ μπορεί να γίνει μύρο που σκεπάζει το βρέφος. Κάθε αδυναμία μπορεί να γίνει πρόσκληση στη συγκατάβαση του Χριστού. Το μυστικό της γέννησης δεν είναι η λύση των προβλημάτων, αλλά η μεταμόρφωση του ανθρώπου μέσα στα προβλήματα. Δεν είναι η κατάργηση του πόνου, αλλά η γέννηση της ελπίδας μέσα στον πόνο.
Το σήμερον γεννάται είναι η διακήρυξη ότι το φως όχι μόνο νικά το σκοτάδι, αλλά εισέρχεται μέσα του και το μεταμορφώνει εσωτερικά. Η γέννηση του Χριστού είναι το μυστήριο της απόλυτης αγάπης που δεν περιμένει τους ανθρώπους να τον πλησιάσουν, αλλά τους πλησιάζει πρώτος. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος υψώνει αυτήν την αλήθεια ως την καρδιά της πίστεως. Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος μέτοχος της Θείας ζωής. Κάθε φορά που ακούμε σήμερον γεννάται ας θυμόμαστε ότι αυτή η γέννηση μπορεί να γίνει γεγονός μέσα μας. Ο Χριστός δεν ήρθε απλώς κάποτε, έρχεται τώρα, έρχεται στο σκοτάδι μας, στη νύχτα μας, στη φτώχεια μας, και όταν τον δεχθούμε, το φως του γίνεται δικό μας φως.
Η νύχτα του κόσμου δεν είναι πια η τελευταία λέξη, η τελευταία λέξη είναι το φως.